Tarımda İflasın Tablosu: Biber İran'dan, Marul Mısır'dan, Yağ Ukrayna'dan

Geçmişten günümüze “Türkiye tarımda kendi kendine yetebilen 7 ülkeden biridir” söylemi tarihe gömülüyor. Tarımda artan dışa bağımlılık artıyor. İşçilik ücretlerindeki artış, akaryakıt, nakliye ücretleri… Hal böyle olurken milli yiyeceklerimizden çiğ köfte bile ithal girdilerle erişilmez hala geldi. Dürümü 250 TL’ye kadar yükselen etsiz çif köftenin biberi İran’dan, marulu Mısır’dan, yağı Ukrayna’dan ithal ediliyor.

Ramazan öncesi et fiyatlarının artmaması için Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) 40 bin büyükbaş canlı hayvan ithal ederek, toptan ve perakende et üreticilerine dağıtılacağı açıklandı. Yerli üreticinin marulu, biberi, seradaki ürünleri yüksek girdi maliyetleri, işçilik, nakliye ücretlerinin olağanüstü düzeylere yükselmesi nedeniyle pazara, markete ulaşamadan tarlalarda, bahçelerde, seralarda çürüyor. Tarımsal desteklemeye ayrılan para ithal tarım ve gıda ürünlerine ödenen milyar dolarlar karşısında anlamsız hale geliyor.

ZAM BASKISI, CEZA TEHDİDİ

Ramazanda fiyatların zamlanmaması için gıda sanayicileri ve üreticilerle peş peşe yapılan toplantılarda ürünlerin en az 12 ay sabitlenmesi yönündeki baskılar artıyor. Hazine ve Maliye, Ticaret, Tarım ve Orman Bakanlarının katıldığı Gıda Komitesi’nde yüksek para cezası tehditleriyle baskılanan gıda üreticileri, Fahiş Fiyat Komitesi (FFK), Fiyat Kontrol Komitesi (FKK) toplantılarında da yine bakan ve ilgili birimlerin üst düzey bürokratları tarafından zam yapmamaları konusunda uyarıldı. İl valilikleri ile ilgili bakanlıkların il müdürlüklerine denetimlerin artırılması, ağır para cezalarının uygulanması yönünde talimatların iletildiği belirtiliyor. Merkez Bankası’nın (MB) 2025 1’inci Enflasyon Raporunda yılsonu enflasyon hedefinin üç puan artışla yüzde 21’den 24’e yükseltilmesinin temel gerekçeleri gıda enflasyonu ile konut kiralarındaki artış olarak gösterildi.

ÜRETİCİYE 135 MİLYAR, İTHALATA 812 MİLYAR TL

2024 yılında tarımsal ürün ithalatına harcanan döviz 23,2 milyar dolar olurken TL karşılığı 812 milyar. 2025 bütçesinde tarımsal desteklemeye ayrılan 135 milyar TL ödenek ise geçen yıl ithalata harcanan paranın altıda biri.

Çiftçiler Sendikası’nın (Çiftçi-Sen) 2024 Yılı Tarım Raporunda Türkiye’nin buğday, mısır, soya, ayçiçeği gibi temel ürünlerde ithalata bağımlı hale geldiği vurgulanırken, temel ürün türlerine göre kendine yetebilme oranı yüzde 5-90 arasında değişiyor. Gıda üretimi girdi maliyetlerindeki olağanüstü artışlar sahte, taklit ve tağşiş gıdaların yaygınlaşmasına neden olurken, pestisit (zehirli kimyasallar) kullanımındaki artış halk sağlığını tehdit eder boyutlara ulaştı. 2023’te 58 bin tona ulaşan pestisit kullanımı nedeniyle geçen yıl ihraç edilen binlerce ton tarım ürünü, sebze, meyve gümrüklerden, sınır kapılarından geri çevrildi.