Atatürk'ü anlamak için okumanız gereken 10 eser

Hürriyet Aramızdan ayrılışının 80’inci yılında, Mustafa Kemal Atatürk’ü anmanın en iyi yolu, onu anlamaya çalışmaktır diye düşündük ve jürimize onu en iyi anlatan eserleri sorduk. Bir sıralamanın olmadığı listeye kendi kaleminden çıkan Nutuk da girdi.

Prof. Dr İlber Ortaylı seçti ATATÜRK/MODERN TÜRKİYE’NİN KURUCUSU Kapsamlı ve nesnel İstanbul doğumlu İngiliz yazar Andrew Mango, 2000 yılında yayımlanan kitabını, beş yılı aşkın süren araştırmanın ardından kaleme aldı. Eser, kapsamlı ve nesnel bir çalışma ortaya koyuyor. Türkiye’nin bağımsızlığı ve varoluşu yolunda Atatürk gibi bir liderle yakaladığı olağanüstü şansı irdeleyen yazar, onu salt lider özellikleriyle değil, yakın çevresi ve insan ilişkileriyle de yansıtmayı başarırken, dönemin toplumsal yapısı ve güç dengelerine de açıklık kazandırıyor.

TEK ADAM Yeni bir ulus doğuyor Tarihçi, iktisatçı ve yazar Şevket Süreyya Aydemir, üç ciltten oluşan ‘Tek Adam’da, yepyeni bir ulusun, yepyeni bir devletin doğuşunu anlatıyor. Mustafa Kemal’in farklı dönemlerini tarafsız bir şekilde işleyen yazar, yalnız onu değil, 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan bir süreci de ele alıyor. Eser, 1963-1965 yılları arasında kaleme alındı.

ÇANKAYA İlk elden anlatım Falih Rıfkı Altay, 1923’den 1938’e kadar Atatürk’ün yanında bulunmuş, onun yaşadıklarını bizzat kendisinden dinlemiş ve hatta birçoğuna şahit olmuş devrin önemli gazetecilerindendi. Cumhuriyet’in kurucusuyla ilgili yazdığın pek çok kitaptan biri olan ‘Çankaya’yı 1961’de yayımladı. ‘Çankaya’, Atatürk’ü doğumundan okul yıllarına, savaştığı cephelerden yaptığı inkılâplarla, tartışma sofralarından insani yönlerine kadar her detayı anektodlara yer vererek anlatıyor. ,

ATATÜRK HAKKINDA HATIRALAR VE BELGELER Manevi kızının dilinden Tarihçi Afet İnan, Atatürk’ün hayatının son 13 yılında yakınında bulunmuş ve yakın tarihimizin dönüm noktalarının hem aktörü hem de tanığı olmuştu. Aynı zamanda onun manevi kızıydı. Yaşadıklarını ve dinlediklerini 1950 yılında kitap haline getirdi.

BİR EVİN HİKÂYESİ Osmanlı ve Yunan arşivlerinden Yunan tarihçi Vasilis Dimitriadis’in yazdığı kitabın tam adı: ‘Bir Evin Hikâyesi: Selanik’teki Mustafa Kemal Atatürk’ün Evi ve Ailesi Hakkında Türkçe ve Yunanca Belgeler’. Makedonya Devlet Arşivi’nin müdürlüğünü yapmış olan emekli profesör, tartışmalı pek çok konuya ilişkin belgeler sunuyor.

Doğan Hızlan seçti NUTUK Kendi kaleminden kuruluş dönemi Hızlan’a göre, onu anlamanın en iyi yolu, kendi kaleminden okumak. ‘Nutuk’, Mustafa Kemal Atatürk’ün, Samsun’a çıkışından Terakkiperver Fırka’nın kapanışına, kısacası Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş tarihini anlattığı büyük eseri. Atatürk, ‘Nutuk’u 15-20 Ekim 1927 arasında TBMM’de okumuştu.

Prof. Dr. M. Asım Ömerlioğlu seçti MİLLİ MÜCADELEDE İTTİHATÇILIK Tartışmalı kitap Erik Jan Zürcher’in kitabı, Millî Mücadele’de İttihatçıların rolünün resmi tarihte yansıtıldığından çok daha önemli olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmasına İzmir suikasti davalarını çıkış noktası olarak alan Zürcher, 1926’da, yani İttihat ve Terakki Fırkası kendini feshettikten tam sekiz yıl sonra İttihatçıların neden hâlâ tehlikeli sayılarak siyasal bir temizlik hareketine girişildiğini sorguluyor. Eser, ilk yayımlandığı 1987’den beri çeşitli tartışmalara kaynaklık etti.

SAVAŞ DEVRİM VE ULUSLAŞMA Geçiş dönemi üzerine Zürcher’in bu kitabıysa, yazarın Türkiye tarihinde bir geçiş dönemi olarak tanımladığı 1908-1928 dönemi üzerine yazdığı makalelerden oluşuyor. Okur, ‘savaş, devrim ve uluslaşma’ kavramlarının hangi veçhelere bürünerek genç Cumhuriyet’in temelini oluşturduğunu irdeleme imkânı buluyor.

ATATÜRK İngiltere hükümetinin talebiyle İskoç soylusu yazar John Patrick Douglas Kinross (bilinen adıyla Lord Kinross), 1952’de İngiltere hükümeti tarafından Atatürk hakkında bir biyografi yazmakla görevlendirildi. 1960’ta yayımlanan ‘Atatürk/Bir Milletin Yeniden Doğuşu’, bugüne dek yazılan en başarılı biyografilerden biri.

İhsan Yılmaz seçti ATATÜRK Biyografik bir tahlil denemesi Edebiyatçı Yakup Kadri Karaosmanoğlu, ‘Atatürk’ adını verdiği eserini “Atatürk’ün manevi şahsiyetine dair bu küçük tahlil tecrübesinde ne Kurtuluş Mücadelemizin, ne de Büyük Türk İnkılabının tarihini veya ideolojik tefsirini yapmak iddiası vardır” sözleriyle anlatıyordu.