Çanakkale Savaşı'nın gazi kaleleri ayağa kaldırılıyor

Burak GEZEN- Mustafa SUİÇMEZ / ÇANAKKALE, (DHA)- Gazi kaleler, birer açık hava müzesine dönüşüyor. Restorasyonu tamamlandıktan sonra, Türkiye’nin ilk 'yaşayan müze' kalesi olarak ziyarete açılan Kilitbahir Kalesi’nin ardından, çalışmaları son aşamaya gelen Seddülbahir ve Bigalı kaleleri de yakın zamanda ziyaretçilerini ağırlayacak.

Ziyaretçiler savaş yorgunu gazi kaleleri gezerken, 'Çanakkale Geçilmez' destanının yazıldığı tarihin en kanlı savaşının izlerine tanıklık edecek. Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Çanakkale’nin dünyada en fazla kaleyi içinde bulunduran kaleler şehri olduğunu söyledi.

Çeşitli kültürlere ev sahipliği yapan Çanakkale kenti ve boğazı, jeopolitik önemi nedeniyle tarih boyunca hep Avrupa ve Anadolu yakasında yaptırılan kalelerle korundu. Tarihin en kanlı savaşları arasında yer alan ve Mehmetçiğin kahramanlığı sayesinde 'Çanakkale Geçilmez' destanının yazıldığı Çanakkale Savaşları'nda, Gelibolu Yarımadası'ndaki Seddülbahir, Kilitbahir ve Bigalı kaleleri de boğazın güvenliğinde çok önemli rol oynadı. 103 yıl önce 'yedi düvel'e karşı Mehmetçik ile beraber karşı koyan kaleler, isabet eden top atışlarıyla gazi oldu. Savaşın yanı sıra coğrafi koşullar nedeniyle yorgun düşen kaleleri ayağa kaldırmak için ise Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı seferberlik başlattı.

TÜRKİYE'NİN İLK YAŞAYAN KALE MÜZESİ

Restorasyonu 7 yıl süren Kilitbahir Kalesi, Türkiye’nin ilk yaşayan müze kalesi olarak 18 Mart günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ziyarete açıldı. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1462-1463 yıllarında boğazın en dar yerindeki Kilitbahir Köyü'nde yaptırılan üç yapraklı yonca biçimindeki kale, ihtişamlı görüntüsüyle boğazdan geçen gemileri selamlarken, ziyaretçilerini de kahramanlıklarıyla gururlandırıyor. Kilitbahir Kalesi'ndeki Sarı Kule ve 7 kattan oluşan Ana Kule'de, Piri Reis'in hayatından kale içindeki günlük yaşama, Osmanlı kalelerinin mimarisinden savunmasına, ticaretten ibadete kadar her şey, bugünün teknolojisiyle ziyaretçilere anlatılıyor.

İLK ŞEHİTLERİN VERİLDİĞİ KALE

Çanakkale Boğazı'nı geçmek isteyen itilaf devletlerinin gemilerinden atılan top mermileriyle ilk bombalanan ve ilk şehitlerin verildiği yer olan tarihi Gelibolu Yarımadası'ndaki Seddülbahir Kalesi, aradan geçen zaman diliminde savaşın yorgunluğunun yanı sıra doğa koşullarına da yenik düşerek zarar gördü. Harap haldeki kaleyi ayağa kaldırıp, açık hava müzesi haline getirmek için Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı'nca 2015 yılında başlatılan restorasyon ve çevre düzenlemesi çalışmalarında sona gelindi. Yaklaşık 40 milyon liraya mal olacak çalışmalarda restorasyonun yüzde 90'lık bölümü tamamlandı.

SİLAH TAMİRHANESİ OLARAK KULLANILDI

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, 1807 yılında Sultan III. Selim döneminde yapımına başlanan ancak Sultan II. Mahmut döneminde ve 1820 yılında tamamlanan, 103 yıl önce Çanakkale Savaşları sırasında '3. Kolordu Esliha (Silah) Tamirhanesi' olarak kullanılan 197 yıllık tarihi Bigalı Kalesi'ni ayağa kaldırıyor. Alan Başkanlığı tarafından yaklaşık 18 milyon liraya ihale edilen Bigalı Kalesi Restorasyon, Çevre Düzenlemesi ve Teşhir- Tanzim Uygulama İşi, bir süre önce başladı. 20 Ocak 2017'te başlanan restorasyonun yaklaşık 18 milyon liraya mal olacağı belirtilirken, çalışmaların kısa süre içinde tamamlanması planlanıyor. Drone ile havadan görüntülenen restorasyon çalışmalarının kısa sürede tamamlanarak Seddülbahir ve Bigalı kalelerinin de ziyarete açılacağı, tarihi alanın da bir açık hava müzesine dönüşeceği belirtildi.

'KALELER ŞEHRİ ÇANAKKALE'

Çanakkale'nin kaleler şehri olduğunu belirten Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, "Çanakkale, dünya'da ve Türkiye'de içinde en fazla kaleyi bulunduran şehir. Çanakkale'nin hemen hemen her yerinde tarihte ayakta kamış bir kaleyi görmemiz mümkün. Bu durum Çanakkale'nin stratejik ve coğrafi olarak ne kadar önemli bir yer olduğunu anlatmaya yeterlidir. Bizde Tarihi Alan Başkanlığı olarak, Gelibolu Yarımadası’ndaki bütün bu kaleleri tekrar restore edip, ayağa kaldırarak hizmete sunmaya gayret gösteriyoruz" dedi.

‘TARİHTE BİR YOLCULUK YAPMIŞ GİBİ HİSSEDECEKLER’

Bigalı Kalesi’nin, Çanakkale Savaşları sırasında cephe gerisinde silah tamirhanesi olarak önemli işlevler görmüş ve tarihteki işlevini hakkıyla yerine getirmiş bir kale olduğunun altını çizen Kaşdemir, şunları söyledi:

“Hatta ve hatta burası haberleşmenin de merkezi. Çanakkale Savaşları sırasındaki önemli komutanlardan biri olan Esat Paşa tarafından hizmete açılmış bir kale. Şöyle bir bilgi de var. 19'uncu Tümen Komutanı Gazi Mustafa Kemal Çanakkale'ye geldiğinde, ilk görevlerinden biri haberleşmenin merkezi olan Bigalı Kalesini korumaktı. Tabi zamanla kullanıma bağlı olarak, coğrafi koşullar sebebiyle burası yıkılmış, harap olmuş bir haldeydi. Bizde tarihi alandaki bütün ecdat yadigarlarını tekrar restore edip, ayağa kaldırmayı kendimize görev addettik. Güzel bir restorasyon süreci de geçiriyoruz. Ortaya güzel, orijinal, özgün bir eser ortaya çıkacak ve halkımızın ziyaretine açacağız. İçindeki şadırvanıyla, camisiyle, mescidiyle, silah tamirhanesiyle bütün bu özgün yapısıyla tekrar hizmete açmak istiyoruz. Ziyaretçiler kaleyi gezdiği sırada kendilerine tarihte bir yolculuk yapmış gibi hissedecekler."

GELİBOLU YARIMADASI, DÜNYANIN EN İYİ KORUNMUŞ SAVAŞ ALANI’

Tarihi Alan Başkanlığı olarak, Gelibolu Yarımadası’ndaki hedeflerini de anlatan Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, "Hedefimiz bu tarihi alanı, dünyanın en çok ziyaret edilen açık hava müzesi haline gelmek. Bunun için tarihi alanda yeterli değerimiz, kıymetimiz, tabyamız, kalemiz, savaş alanlarımız ve şehitliklerimiz var. Hal böyle olunca da Tarihi Alan Başkanlığı olarak bizimde böyle bir misyonumuz ortaya çıktı. Şunu da iddia ediyoruz ki; Tarihi Gelibolu Yarımadası dünyanın en iyi korunmuş savaş alanı. Bizim de dünyanın en iyi korunmuş savaş alanını, Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın, hükümetimizin desteğiyle dünyada en çok ziyaret edilen bir açık hava müzesi haline getirmek gibi hedefimiz var. Biz bunu başaracağımızı düşünüyoruz. Coğrafyamız, tarihimiz, geçmişimiz, arazi ve şartlar müsait. Türk milletinin ve Sayın Cumhurbaşkanımızın buraya desteği çok fazla. O yüzden bunu inşallah hep birlikte başaracağız" diye konuştu.

Tarihi Gelibolu Yarımadasındaki kaleler hakkında da bilgi veren Kaşdemir, "Kilitbahir Kalesi Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından geçen 18 Mart günü ziyarete açıldı. Kilitbahir Kalesi’nin de şöyle bir özelliği var. Yaşayan, içi dolu bir kale müze halinde tasarlandı. Ziyaretçilerin çok beğendiği bir müze haline geldi. Seddülbahir Kalemizin restorasyon süreci devam ediyor. Bittiği zamanda Kilitbahir Kalesi gibi çok özellik arz eden ve çok beğenilen bir hale gelecek. Bigalı Kalesinde de restorasyon süreci devam ediyor. Bir de Çamburnu Kalemiz var. Zamanı geldiğinde bu kaleyi de bütün ecdat yadigarları gibi ayağa kaldırmak bizim görevimiz olacak" dedi.