O söz bakın kime ait çıktı

Tarihî Sinop Cezaevi duvarlarında yazılı olan ve William Shakespeare’e atfedilen “Kan kanla değil; su ile yıkanır. Öc almanın sonu yoktur” ve “Kan öcle değil, suyla temizlenir”ifadelerinin Kaşgârlı Mahmud’a ait olduğu belirlendi.

Sinop Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Araştırma Görevlisi Serhat Altınkaynak’ın yürüttüğü titiz çalışmalar soncu ortaya çıkan tarihi hatanın düzeltilmesi için ilgili yerlere başvuru yapıldı.

HalkSesi’nden Mete Çağdaş’ın haberine göre konuyla ilgili bilgi veren Araştırma Görevlisi Serhat Altınkaynak, “Yıllar önce cezaevi, Adalet Bakanlığı’na bağlı iken yazılmış olan bu yazılardan bazılarında hatalar mevcuttur. Bu yazılardan biri de William Shakespeare’e atfedilen ‘Kan kanla değil; su ile yıkanır. Öc almanın sonu yoktur’ ve ‘Kan öcle değil, suyla temizlenir’ şeklindedir. 1564-1606 yılları arasında yaşamış olan ünlü İngiliz şair ve oyun yazarı William Shakespeare’in sadece ‘Macbeth’ adlı oyununun III. perdesinin 4. sahnesinde Macbeth ve Lady Macbeth’in yalnız kaldığı bir anda ‘Macbeth’in repliği içerisinde ‘Kan istiyor: Kan kanı çağırır derler. Taşlar kımıldar ağaçlar dile gelirmiş, fallar, esrarlı bağıntılar içinden saksağanlar, kargalar, kuzgunlar konuşurmuş. Kan dökeni bulup çıkarmak için… Gece ne sularda? Sabaha çok var mı?’ ifadesi mevcuttur. Bu ifade dışında yukarıda Shakespeare’e atfedilen sözlere yakın bir söz mevcut değildir” dedi.

Kaşgârlı Mahmud’un takriben beş yüz yıl önce Dîvânü Lügâti’t-Türk adlı eserinde bu sözlere yer verdiğini dile getiren Araştırma Görevlisi Serhat Altınkaynak, “Shakespeare’den takriben beş yüz yıl kadar önce Kaşgârlı Mahmud, Dîvânü Lügâti’t-Türk adlı eserinde ‘Kanığ kan bile yumas (قانِغ قان بِلا یوُماس)” yani ‘Kanı kanla yıkamazlar’ başka bir değişle ‘Kan kanla yıkanmaz, fitne fitne ile bastırılmaz, barışla bastırılır’ şeklinde sözü ifade etmiştir. Aynı zamanda Divan’ın tercümesini yapan Besim Atalay da ‘Bu sav, bugün Anadolu’da ‘Kan kanla yıkanmaz, kan su ile yıkanır.’ şeklinde hala söylenmektedir’ diyerek. Bu sözün Shakespeare’e ait olmadığını teyid etmiştir. Burada ifade edilen ‘Kanığ kan bile yumas’ şeklindeki Türk atasözü Bahaeddin Ögel’e göre gramer bakımından eski bir özlüğe sahiptir; anlamı derindir ve ‘kan davası’ ile ilgilidir”ifadelerini kullandı.