AYM, 'pilot karar' ile 1632 başvuruyu erteledi

ANAYASA Mahkemesi'nce (AYM) 'sınır dışı edilme' kararının durdurulması için yapılan bireysel başvuru ile ilgili 'ihlal' kararı verilmesinin ardından ihlale konu kanun hükmünün değiştirilmesi için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) 2004'ten beri uyguladığı 'pilot karar' usulü benimsendi. 'Pilot karar' olarak belirlenen başvuru ile benzer içerikteki 1632 bireysel başvurunun incelemesi, 1 yıl süreyle ertelendi.

'Pilot karar' uygulaması doğrultusunda incelemesi ertelenen ve son eklenenlerle 1632 bireysel başvuruya ulaşan liste, AYM'nin internet sitesinde yayımlandı. İnternet sitesine konulan açıklamada, Rusya Federasyonu Kabardey-Balkar Özerk Cumhuriyeti vatandaşı Y.T.'nin sınır dışı edilme kararının durdurulması için yaptığı bireysel başvuruda, 30 Mayıs'ta mahkemenin verdiği ihlal kararı hatırlatıldı.

'İHLALE YASA HÜKMÜ NEDEN OLUYOR' TESPİTİ

‘Pilot karar’ olarak seçilen ihlal kararında AYM, kötü muameleye maruz kalma riski bulunan ülkeye sınır dışı edilme kararına karşı başvurulabilecek etkili yargı yolunun bulunmaması nedeniyle anayasanın 17'nci maddesinde güvence altına alınan 'yaşam hakkı' ve 'kötü muamele yasağı' ile bağlantılı olarak 40'ıncı maddesinde güvence altına alınan 'etkili başvuru' hakkının ihlal edildiğine hükmetti.

İhlalin, yasama işlemi olan kanun hükmünden kaynaklandığı tespit eden AYM, ihlalin ve sonuçlarının giderilmesi için kararın örneğini yasama organı TBMM'ye gönderdi. Mahkeme ayrıca söz konusu yasal düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten 8 Nisan 2019'a kadar AYM'ye yapılmış 1545 başvuru ile bu tarihten sonra yapılacak aynı nitelikteki yeni başvurularının incelemesini de 1 yıl süreyle erteledi.

PİLOT KARAR, MECLİSE GÖNDERİLDİ

Mahkeme, benzer başvuruların tamamının ihlalle sonuçlanması yerine sorunun idari mercilerce çözüme kavuşturulması ve böylece ihlalin kaynağının ortadan kaldırılması için pilot karar uygulamasına gitti.

İhlale neden olan kanun hükmü yürürlükteyken, idare mahkemeleri tarafından yapılacak yeniden yargılamayla ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılamayacağına hükmeden mahkeme, benzeri ihlallerin önüne geçebilmek için ihlale yol açan kanun hükmünün gözden geçirilmesini ve yasama organı tarafından yeni düzenleme yapılmasını istedi. Bu amaçla yapısal sorunu ortadan kaldıracak yasal düzenleme yapılması için pilot kararın örneği TBMM'ye gönderildi.

AİHM, 2004'TE UYGULAMAYA BAŞLADI

AİHM, ulusal düzeydeki işleyiş sorunlarından kaynaklanan mükerrer davalara karşı 2004 yılından beri 'pilot karar usulünü' uyguluyor. Mükerrer davaların altında yatan yapısal sorunu tespit eden AİHM, pilot karar usulüyle devletlere bu sorunları ortadan kaldırma konusunda yükümlülük getiriyor.

Başvuruya neden olan sistemle ilgili sorunu belirleyip ilgili ülkeye bu sorunun çözümüne dair ne tür telafi edici tedbirler alması gerektiğini bildiren AİHM, hükümetin ivedilikle harekete geçerek kararın gerektirdiği ulusal tedbirleri alması koşuluyla ilgili davaların ertelenmesi veya dondurulması yoluna gidebiliyor. Ancak mahkeme, adaletin menfaatlerinin gerektirdiği durumlarda ertelediği davaların incelenmesine devam edebiliyor.