Antik iskelette Hepatit B bulundu
Bilim insanları 7 bin yıllık iskeletlerde Hepatit B virüsüne rastladı. Araştırmalara göre, anavatanı Türkiye'ye kadar uzanan virüs Avrupa'ya göçen çiftçilerle taşınmış.
Farklı ülkelerde araştırma yapan bilim insanları antik iskeletlerde yaptıkları DNA testlerinde Hepatit B’ye rastladı. En son araştırmaya göre, öldürücü bir virüs olan Hepatit B’nin anavatanı, Türkiye’ye kadar uzanıyor. Tarım devrimiyle beraber Türkiye topraklarından Avrupa’ya yayılan ilk çiftçiler, Hepatit B’yi de yanlarında götürmüş.
New York Times’da Carl Zimmer imzasıyla yayınlanan “In Ancient Skeletons, Scientists Discover a Modern Foe: Hepatitis B” başlıklı habere göre, bilim insanları, 7000 yıllık antik bir iskeletin DNA’sında dünyanın en eski virüslerinden birine rastladılar ve bu virüsü laboratuvar ortamında yeniden canlandırdılar.
Buldukları virüs, Hepatit B ile aynı yapıya sahip. Birbirinden bağımsız iki ayrı araştırma ekibi, 15 antik iskeletin DNA’sını inceleyerek aynı sonuca vardı. İncelenen iskeletlerden en eskisi 7000 yıl önce Almanya’da yaşamış bir çiftçiye ait. Bugüne kadar insan kalıntılarından elde edilen en eski DNA örneği ise 450 yıllıktı. Yapılan araştırma, dünya genelinde 257 milyon kişiyi etkileyen ve karaciğer kanserinin başlıca sebebi olan Hepatit B virüsünün evrimi hakkında veri sunma potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor.
DİŞLER VE KEMİKLERDE BULUNDU
Bu keşif konusunda, Sydney Üniversitesi’nden virolojist Edward C. Holmes, “İnsanları etkileyen en önemli patojenleri anlamamız konusunda çok önemli bir an” diyor. Antik iskeletlerden DNA örnekleri toplayarak tarih öncesi insanların sağlık durumlarını anlamak konusunda çığır açan keşifler yapmaya yardımcı olan ekiplerden birinin başında Kopenhag Üniversitesi’nden genetik bilimci Eske Willerslev bulunuyor. DNA materyali, diş parçaları ve kemik tozları gibi kalıntılardan elde ediliyor. Eske Willerslev ve ekibi, elde ettikleri DNA örneklerini yeniden yapılandırmayı başardılar. Bu araştırma sırasında dişlerde ve kemiklerde sadece DNA materyali olmadığını fark ettiler. 2015 yılında Dr. Willerslev ve meslektaşları, Bronz Çağ’da Avrupa ve Asya’da vebaya sebep olan, Yersinia pestis adında bir bakterinin DNA’sını keşfettiler.
Ekip, Cambridge Üniversite’nin Patojen Evrimi Merkezi’nde bulunan yüzlerce iskeletin genetik materyallerini araştırmaya devam etti. Yeni araştırmayı yöneten Barbara Mühlemann ve Terry Jones, 200 ila 7100 yıl önce yaşamış kişilere ait 304 iskeletin 114 milyar parçacıktan oluşan DNA verilerini inceledi. Çoğu parçacıktan ilginç bir sonuç çıkmadı. Ama 12 iskeletin DNA’sında virüslerden gelen çok küçük bir materyale rastladılar. Kemikleri yakından incelediklerinde hepsinde Hepatit B olduğunu anladılar.
Bugün bu virüs halen insanları etkilemeye devam ediyor. Kan ve tükürük yoluyla bulaşan Hepatit B, hamile anneden doğmamış bebeğine geçebiliyor, ayrıca cinsel ilişki yoluyla ya da virüslü bir şırıngadan da yayılabiliyor. Kronik enfesiyon, karaciğer kanserine neden olabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre her yıl 887 bin kişi Hepatit B yüzünden ölüyor. Araştırmacılar bu virüsün bütün dünyaya nasıl yayıldığını merak ediyorlar çünkü hava ya da su üzerinden bulaşmayan Hepatit B’nin yayılması için insan etkeni şart. 2012 yılında Kore’de incelenen, 1600’lerden kalma mumyalanmış bir cesette, bugünkü Asya’da görülen türden Hepatit B virüsüne rastlandı.
Ocak ayında İtalya’da bir ekip, 450 yıllık bir mumyada virüse rastladı. Mumyada buldukları virüs Akdeniz bölgesinde halen varlığını sürdürüyor. Ama Cambridge’de çalışan genetik bilimcilerin bulduğu virüs, 820 ila 4500 yıl öncesinden kalma. Yapılan bu araştırma, Hepatit B virüsünün Bronz Çağı’ndan beri Avrupa ve Asya’da bulunduğunu gösteriyor.
Almanya’da bulunan Max Planck Enstitüsü’nden araştırmacılar da antik iskeletleri incelediklerinde bulduklarının Hepatit B olduğundan şüphelendiler. Johannes Krause ve ekibi, bugün Almanya toprakları içinde kalan bölgede Antik Çağ’da yaşamış 53 kişinin dişlerinden elde ettikleri DNA’yı inceledi. İnceledikleri iskeletlerden üçü Hepatit B taşıyordu. Bunlardan biri 1000 yıl önce, diğeri 5300 yıl önce, üçüncüsü ise 7000 yıl önce yaşamıştı. 7000 yaşındaki iskelet, Türkiye’den Avrupa kıtasına göç etmiş olan Avrupa’nın ilk tarım topluluğuna mensuptu. Dr. Krause, incelediği iskeletin sahibinin Hepatit B’nin ileri aşamasının belirtilerini taşıdığını söylüyor. “Bu insanların ölüm sebeplerine Hepatit B katkı sağlamış olabilir.” Dr. Krause ve ekibinin araştırması eLife adlı online dergide yayınlandı. Dr. Krause, farklı iskeletler üzerinde çalışan ekiplerin aynı sonuca varmış olmasının çok çarpıcı olduğunu ve virüsün geçmişte çok yaygın olduğunu kanıtladığını söylüyor.
