Pegasus uçağının kaza yapması sonrasında bir ilk yaşanacak! 'Bu anlayışı biz yıktık '

Pegasus kazası sonrası Türkiye’de ilk yaşanacak.

Pilotlar, “ölüme sebebiyet verme” suçlamasıyla mahkemeye çıkacak ve yine ilk defa kendilerini savunma imkanı yakalayacak. Çünkü bugüne kadar ölümlü tüm kazalarda pilotlar da hayatını kaybetmişti. Öte yandan eleştirel açıklamalarıyla Türkiye'nin gündemine oturan Kaptan Pilot Bahadır Altan, önemli açıklamalarda bulundu.

Sözcü Gazetesi'nden Yusuf Demir'in haberine göre, Türkiye'de havayolu şirketleri bugüne kadar 23 ölümlü kaza yaşadı. 1222 kişi öldü. Ölümlü kazaların tamamında pilotlar da hayatını kaybetti. Yaygın görüşe göre, “Nasıl olsa öldü” denilerek bütün suç çoğunlukla pilotlara yıkıldı.

Savcı, 6 Şubat günü meydana gelen kazada Pegasus Hava Yolları‘na ait uçağın kokpitindeki Kaptan Pilot Mahmut Aslan ile First Officer Güney Koreli Ferdinant Pondaag hakkında taksirle öldürmekten soruşturma başlattı.

Bu yargılamada Türkiye havacılık tarihinde bir ilk yaşanacak. İlk defa bir pilot “taksirle adam öldürmek” suçlamasıyla sanık sandalyesine oturacak. Yine ilk defa pilotlar kendilerini savunma imkanı da bulacak.

KİMLER YARGILANACAK

Bu açıdan bakıldığında tespitlerin yanı sıra, kazada pilotların savunmaları ve anlatacakları, iniş izni veren hava trafik kontrolörü, pilotlar üzerinde baskı yaptığı iddia edilen havayolu şirketi yöneticileri, havacılık otoritesi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ve DHMİ yöneticileri hatta kazadan bir gün önce “Bu pistimiz çok yoruldu” tespiti yapan Ulaştırma Bakanı'na kadar birçok isim davada yargılanabilir.

Sadece 1972'deki Adana kazasında bir kabin memuru hayatını kaybetmiş ve pilotlar sağ kurtulmuştu. Ancak yargılandıklarına dair bir kayda ulaşılamadı.

15 YILA KADAR CEZA, PARAYA ÇEVRİLEBİLİR

Taksirle öldürme, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı bir kusurlu davranış ile öngörülebilir nitelikte bir neticenin “öngörülemeyerek” bir kimsenin hayatına son verilmesidir. Taksirle insan öldürme neticesinde “iki veya daha fazla kişi ölmüş” ise cezası 2 yıldan 15 yıla kadar hapistir. Taksirle adam öldürme suçu nedeniyle yapılan yargılamada verilecek cezanın miktarı ne olursa olsun, isterse faile 15 yıl ceza verilsin, bu ceza koşulları varsa adli para cezasına çevrilebilir. Taksirle ölüme neden olma suçu işleyen fail aleyhine, mağdur yakınlarının (anne, baba, eş, çocuklar, kardeşler vb.) maddi ve manevi tazminat davası açma hakkı vardır.

6 Şubat'taki kazadan sonra medyaya yansıyan yorumları nedeniyle Pegasus tarafından işten çıkarılan Kaptan Pilot Bahadır Altan, Türkiye havacılık tarihinde ilk olacak bu yargılamayla ilgili SÖZCÜ'ye değerlendirmelerde bulundu:

* Bir pilot ilk defa kendini savunma imkanı bulacak. Bu önemli bir durum. Türkiye'de Isparta kazasından sonra da mahkeme sürecinde bir ilk yaşanmış ve SHGM Genel Müdürü ve Yardımcısı yargılanmıştı.

* Buradan hareketle son kazayla ilgili olarak Ulaştırma Bakanı'ndan, 3. Havalimanı'nın yerinin tespitindeki yetkililere kadar, kazaya dolaylı sebep olanların yargılanması lazım. Bu bir zincirdir en yukarılara kadar gidilmelidir.

“BU BASKIYI YIKTIK”

Deneyimli Kaptan Altan, sıkça dile getirilen “Havayolu şirketleri pas geçmemeleri yönünde pilot üzerinde baskı yapılıyor” iddialarını da şöyle değerlendirdi:

* Çok eskiden, bu baskı vardı. THY'nin Diyarbakır-Van kazalarına neden olan bir durumdu. Ondan sonra bu anlayışı biz yıktık açıkçası. Bununla övünebilirim. Şimdi tam tersine pas geçmediği için uyarı alan pilotlar var. Türkiye'de Pegasus da dahil olmak üzere pilotlar üzerinde bir baskı yoktur. Ben tanığım, tam tersidir.

* Ama yine de bu bir kültür. Mesela Amerikalı bir pilot bunda hiç tereddüt etmez. “Ben hata yaptım, yüksek kaldım, pas geçtim” der ve kimse ona bir şey demez. Biz öyle bir kültürle yetişiyoruz ki, pas geçmeyi başarısızlık gibi algılıyoruz. Doğu kültürü biraz böyle…

“PİLOTLAR YARGISIZ İNFAZ EDİLDİ”

Kaptan Pilot Bahadır Altan, maddi hasarlı kazalara da dikkat çekerek, “Bugüne kadar ölüm yaşanmayan kazalarda da sağ kalan pilotlara genellikle yargısız infaz uygulandı. Çünkü ülkede iş güvenliği yok. Şirketler hata yapanı işten çıkarttı. Örneğin Pegasus, Ocak ayındaki kazadan sonra kaptanı işten çıkardı. 120 bin lira da borç çıkardı” diye konuştu.

HAVACILIKTA ‘JUST CULTURE' YERLEŞMELİ

Deneyimli Kaptan çözüm için önerisini şöyle anlattı:

* Biz Just Culture-Adil Kültür anlayışını havacılıkta egemen kılmaya çalışıyoruz. Temeli şu; suçla hatayı ayırmak gerekiyor.

* Bir pilot işini iyi yapmaya çalışırken hata yapabilir. Kanadın ucunu sürter mesela. 2 milyon hasar çıkar. Ömür boyu çalışsa bu parayı ödeyemez ki… Bizde eksik olan suçla hatayı ayırmadan suç işlemiş gibi ceza kesmeleri.

Örneğin THY, 2004'te Gaziantep'te pistten çıkan Boeing'in kaptanını işten çıkardı. İşte bu “Adil Kültür”e uymayan mantıktır. Bunun yanında mesela pilot alkollü uçuşa gelirse suçtur. Affı da yoktur. Bunlara ikinci bir şans verilmemelidir.

Sonuçta her insan mutlaka hata yapar. Ama bu hata kazaya yol açmayacak tedbirlerle sönümlendirilmelidir. Suçlu arayıp cezalandırmak yerine hatadan ders çıkarmak tercih edilmelidir.”

TÜRKİYE'DE KAZA KIRIM RAPORU AÇIKLANMIYOR

Her kazadan sonra özellikle siyasiler, bürokratlar ve havayolu şirketleri kazanın nedeninin, oluşturulan heyetin hazırlayacağı Kaza Kırım Raporu'nda açığa kavuşacağını söyler. Ancak bugüne kadar Türkiye'deki hiçbir rapor kamuoyuna açıklanmadı. Batıda ilgili otoritenin internet sitesinde açıkça yayınlanmasına rağmen, Türkiye'de bu raporların açıklanması hukuken yasaklanmış durumda. Bu da gerçek sorumluların ortaya çıkmasının önünde önemli bir engel olarak değerlendiriliyor.