Geniş aile giderek parçalanıyor: Ortalama hane halkı büyüklüğü 3.35 kişiye düştü

Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 6.11 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 5.39 kişi ile Hakkari ve 5.38 kişi ile Şanlıurfa illeri izledi.

Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2.63 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2.68 kişi ile Eskişehir ve 2.71 kişi ile Balıkesir illeri izledi.

Tek çekirdek ailenin tanımı yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hanehalklarıdır.

Bu tanım kapsamında, ADNKS sonuçlarına göre; ülkemizde tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranı, 2014 yılında yüzde 67.4 düzeyindeyken 2019 yılında yüzde 65.1 oldu.

Tek kişilik hanehalklarının oranı da 2014 yılında yüzde 13.9 iken 2019 yılında yüzde 16.9'a yükseldi.

Geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı, 2014 yılındaki yüzde 16.7 düzeyinden 2019 yılında yüzde 15'e indi.

TEK KİŞİLİK HANELER ÇOĞALIYOR

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranının ise 2014 yılında yüzde 2.1 iken 2019 yılında yüzde 3.0'e yükseldi.

Tek kişilik hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2019 yılında yüzde 26.4 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini yüzde 25.7 ile Giresun, yüzde 25.6 ile Gümüşhane izledi.

Tek kişilik hanehalkı oranının en düşük olduğu il ise yüzde 9.4 ile Diyarbakır oldu. Diyarbakır ilini yüzde 9.8 ile Van ve Batman izledi.

Tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2019 yılında yüzde 72.6 ile Osmaniye oldu. Osmaniye ilini yüzde 72.1 ile Kayseri ve yüzde 71.7 ile Gaziantep izledi. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il yüzde 54.3 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini yüzde 54.9 ile Artvin ve yüzde 55.7 ile Kastamonu izledi.

Türkiye'de 2019 yılında toplam hanehalklarının yüzde 9.2'sini tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Daha detaylı incelendiğinde; toplam hanehalklarının yüzde 2.0'sini baba ve çocuklardan oluşan hanehalkları, yüzde 7.2'sini ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oluşturduğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2019 yılında yüzde 11.2 ile Bingöl oldu. Bu ili, yüzde 11 ile Adana, yüzde 10.9 ile Malatya izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 6.8 ile Ardahan ve Tokat, yüzde 6.9 ile Kars, Nevşehir, Bitlis ve Bayburt oldu.

Anne ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu iller yüzde 8.9 ile Bingöl, yüzde 8.7 ile Adana ve yüzde 8.6 ile İzmir, en düşük olduğu iller ise yüzde 4.8 ile Ardahan, yüzde 5.2 ile Burdur, Tokat ve Bayburt, yüzde 5.3 ile Kars ve Yozgat oldu.

Baba ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu iller yüzde 3.4 ile Kilis, yüzde 3.2 ile Gümüşhane ve yüzde 2.9 ile Malatya, en düşük olduğu iller ise yüzde 1.4 ile Nevşehir ve yüzde 1:5 ile Kayseri oldu.

Geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2019 yılında yüzde 28 ile Şırnak oldu. Şırnak ilini yüzde 26.4 ile Hakkari ve yüzde 23.1 ile Batman izledi. Geniş aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il, yüzde 9.3 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini yüzde 10.1 ile Çanakkale ve yüzde 10.6 ile Balıkesir izledi.

Toplam resmi evlilikler içerisinde son evliliğinde akraba evliliği yapanların oranı yüzde 8.5 oldu

ADNKS sonuçlarına göre; 2019 yılında toplam resmi evlilikler içerisinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış (1.dereceden kuzenler ile yapılan evlilikler) 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8.5 oldu.

Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde; akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46.7'sinin hala/dayı çocukları ile, yüzde 27.2'sinin amca çocukları ile ve yüzde 26.1'inin ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.

Toplam resmi evlenmeler içerisindeki akraba evlilikleri illere göre incelendiğinde; 2019 yılında toplam evli bireyler içerisinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla görüldüğü il, yüzde 20.8 ile Mardin oldu. Bu ili sırasıyla yüzde 18.2 ile Şanlıurfa ve yüzde 17.2 ile Diyarbakır izledi.

Akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az görüldüğü il ise yüzde 1.1 ile Edirne oldu. Bu ili sırasıyla yüzde 1.4 ile Kırklareli, yüzde 2.1 ile Çanakkale izledi.

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre; 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5.9'unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2014 yılında yüzde 5.0, 2019 yılında ise yüzde 4.0 olduğu görüldü.

Resmi evlenmeler içerisindeki akraba evlilikleri illere göre incelendiğinde; 2019 yılında gerçekleşen toplam evlenmeler içindeki akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin, yüzde 14.9 ile Şanlıurfa olduğu görüldü. Bu ili, yüzde 14.2 ile Siirt ve yüzde 13.9 ile Mardin illerinin izlediği görüldü. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu ilin ise yüzde 0.5 ile Kırklareli olduğu, bu ili yüzde 0.7 ile Balıkesir ve Edirne, yüzde 0.8 ile Bolu illerinin izlediği görüldü.

Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre; 18 ve üzeri yaştaki bireyler arasında kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı 2019 yılında yüzde 74.1 oldu. Erkeklerin yüzde 79.5'i kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini ifade ederken bu oranın kadınlar için yüzde 68.8 olduğu görüldü. Kendilerini en fazla çocuklarının mutlu ettiğini belirten erkeklerin oranı yüzde 7.4 iken kadınların oranı yüzde 18.1 oldu.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre; eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırı incelendiğinde, yoksulluk sınırının altında yaşayan bireylerin oranının 2018 yılında yüzde 21.2 olduğu görüldü. Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalklarının yüzde 12.8'inin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 20.2'sinin, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 26.9'unun, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 13'ünün yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

ADNKS sonuçlarına göre; 2019 yılında Türkiye'de toplam 22 milyon 876 bin 798 çocuk içerisinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 268 bin 843, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 81 bin 239, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 4 bin 649 olduğu görüldü.

Cinsiyete göre incelendiğinde; babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 137 bin 733, kız çocuk sayısının 131 bin 110, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 400, kız çocuk sayısının 39 bin 839, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 394, kız çocuk sayısının 2 bin 255 olduğu görüldü.

Hanehalkı bütçe araştırmasının 2018 yılı sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 23,7 ile konut ve kira harcamaları alırken ikinci sırayı yüzde 20,3 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, üçüncü sırayı ise yüzde 18,3 ile ulaştırma harcamaları aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan harcama grupları ise yüzde 2,2 ile sağlık, yüzde 2,3 ile eğitim hizmetleri ve yüzde 2,9 ile eğlence ve kültür oldu.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre 2018 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde; bireylerin yüzde 59'nun oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 25.2'sinin ise kiracı olduğu görüldü.

Bireylerin yüzde 39.6'sının 2018 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, yüzde 36.2'sinin sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. nedenlerle sorun yaşadığı ve yüzde 24.8'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.

Türkiye İstatistik Kurumu, 2012 yılından itibaren özel günlerde günün önemine atfen özel yayın ya da haber bülteni yayımlamaya başlamıştır. Bu kapsamda, 2020 yılında 15-21 Mayıs olarak belirlenen Aile Haftası'na özel olarak bu haber bülteni hazırlanmıştır.

Haber bülteninde, ülkemizdeki aile yapısını ortaya koyan temel istatistiklere yer verilmiştir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 15 Mayıs günü, 1994 yılından itibaren Uluslararası Aile Günü olarak kutlanmaktadır. Her yıl ailenin korunması ve güçlendirilmesi amacıyla bu güne özel belli temalara dikkat çekilmektedir. Uluslararası Aile Günü'nün bu yılki teması, "Kalkınmada Aileler: Kopenhag ve Pekin + 25"tir.