Lancet’te yazan Türk Toraks Derneği üyeleri: Bakanlığın, araştırmaları izne bağlaması anayasaya aykırı

Türk Toraks Derneği Başkanı Hasan Bayram ve derneğin çeşitli görevlerde bulunan üyeleri Nurdan Köktürk, Osman Elbek, Oğuz Kılınç, Abdullah Sayıner ve Elif Dağlı tarafından tıp dergisi Lancet’in yeni sayısında “Türkiye’de Covid-19 üzerine bilimsel araştırmaya müdahale” başlıklı bir makale yayımlandı.

Makalede Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın bildirdiği Covid-19’dan ölüm sayılarının Dünya Sağlık Örgütü’nün kodlarıyla uyumlu olmadığına, Sağlık Bakanlığı’nın yalnızca PCR testi pozitif çıkan hastaların ölümlerini bildirdiğine işaret edildi.

Lancet'te çıkan makalede DSÖ’nün Covid-19’u pandemi olarak nitelendirdiği 11 Mart 2020 tarihinde Türkiye’de de ilk vakanın açıklandığı bilgisine yer verildi. Bundan 2 ay sonra Sağlık Bakanlığı’nın vaka sayısını 139 bin 771, ölüm sayısını 3 bin 841 olarak duyurduğu belirtilen makalede yalnızca bu süre zarfında İstanbul’daki fazla ölüm sayısının ise 4 bin 209 olduğuna işaret edildi.

Aradaki fark DSÖ'nün sınıflandırmasına uyumsuzlukla açıklanabilir

Yine İstanbul’da 2016 ile 2019 yılları 11 Mart-5 Haziran tarihleri arasında toplam ortalama ölüm sayısı 23 bin 232 iken, bu sayının 2020 yılında aynı tarih aralığında ise 27 bin 955 olduğu belirtilen makalede, aradaki 4 bin 723’lük farkın en az 1952’sinin “açıklanmamış ölümler” olduğu kaydedildi. Makalede aynı tarih aralığında Sağlık Bakanlığı’nın bildirdiği Covid-19’dan ölüm sayısınınsa 2 bin 771 olduğuna dikkat çekildi.

Makalede sözkonusu dönemde başka ciddi kitlesel sağlık olayları kaydedilmediği için, aradaki farklılığın DSÖ’nün Uluslararası Hastalıklar Sınıflandırması (onuncu edisyon) ile uyumsuzlukla açıklanabileceği görüşüne yer verildi.

Makalede “Türkiye’nin resmi raporlama sistemi sadece PCR-pozitif vakaları kapsıyor. 27 Temmuz 2020 itibariyle Sağlık Bakanlığı’nın yalnızca PCR-pozitif vakalara dayanarak bildirdiğine göre Türkiye Avrupa bölgesindeki Covid-19 vakalarında toplam 225 bin 173 hasta sayısı ve 5 bin 596 Covid-19 ölümüyle 4. sırada yer alıyor” denildi.

Pandeminin başlangıcında Sağlık Bakanlığı’nca bir Bilim Kurulu oluşturulmasının, araştırmaların cesaretlendirilmesinin ve TÜBİTAK’a fon verilmesinin takdirle karşılandığı belirtilen makalede, ancak daha sonra Sağlık Bakanlığı’nın “şeffaflıktan yoksunluğu, temel verileri paylaşmaktan kaçınması ve işbirliğini reddetmesi” üzerine kamu sektöründe, tıp ve bilim örgütlerinde bir gerilimin başladığı ifade edildi.

Son darbe araştırmalara getirilen kısıtlama

Sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu ekipman eksikliği nedeniyle duydukları kaygıya da yer verilen makalede “Son darbe ise Covid-19 araştırmasının Sağlık Bakanlığı tarafından kontrolüydü” denildi.

Sağlık Bakanlığı’nın araştırmacılara ve hekimlere Covid-19 hakkında araştırma için izin alma zorunluluğu getirdiği hatırlatılan makalede “Bu beklenmedik karar Anayasa’ya ve Türkiye’de araştırma faaliyetlerini düzenleyen yasalara aykırıydı” denildi.

Sunulan birçok projenin bakanlıkça onaylandığı belirtilen makalede Türk Toraks Derneği’nin çalışması dahil bazı projelerin ise herhangi bir açıklamada yapılmadan reddedildiği kaydedildi.

Türkiye’de araştırma faaliyetlerinin zaten tanımlı olduğu ve araştırma öncesinde bağımsız etik komitesinden onay almak gerektiği belirtilen makalede, bakanlığın sözkonusu kararının geri alınması için Türk Tabipleri Birliği ve pek çok meslek örgütü tarafında çağrı yapıldığı da hatırlatıldı.

Solunum hekimleri ve bilim insanlarının, Türkiye’de Covid-19 pandemisi hakkındaki bağımsız araştırmalara getirilen bu kısıtlamadan kaygılı olduğu belirtilen makalede, bu karardan Anayasaya uygun olarak geri dönüleceğinin umulduğu ifade edildi.

Makale 15 Ağustos’ta Lancet’in 396’ncı sayısında “Türkiye’de Covid-19 üzerine bilimsel araştırmaya müdahale” başlığıyla yayımlandı.