Yargıda yeni uygulamalar yolda

Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanan 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre, hakim ve savcı yardımcılığı oluşturulması için düzenleme yapılacak, hakimlik, savcılık, avukatlık ve noterlik meslekleri için yeni bir mesleğe giriş modeli ve sınavı getirilecek.

Programda, adalet hizmetlerinde bu yıl içinde yapılanlar ve yargı paketleri kapsamında çıkarılan kanunlar hakkında bilgi verildi.

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sürecinde yargılamalara yönelik alınan kararların da hatırlatıldığı programda, Ekim 2020 itibarıyla hakim sayısının 14 bin 958, Cumhuriyet savcısı sayısının 6 bin 894 olduğu, 2019 sonu itibarıyla Türkiye genelindeki avukat sayısının ise 127 bin 691'e ulaştığı belirtildi.

Bu yılın ekim ayı itibarıyla adli yargıda 6 bin 545, idari yargıda 202 mahkemenin bulunduğuna işaret edilen programda, 15 yerde bölge adliye mahkemesinin, 8 ilde de bölge idare mahkemesinin hizmet verdiği kaydedildi.

Geçen yıl adli yardım kapsamında, 589 milyon 586 bin 893 lira harcama yapıldığı ifade edilen programda, bu yılın ekim ayı itibarıyla 390 bin 820 dosyanın uzlaştırma bürolarına gönderildiğine, bunlardan 152 bin 465'inin uzlaşmayla sonuçlandığına değinildi.

Programda, bu yıl içinde 1362 kişi kapasiteli 9 cezaevinin kapatıldığı, 13 bin 821 kişi kapasiteli 10 ceza infaz kurumunun açıldığı, cezaevlerinde 260 bin 876 hükümlü ve tutuklu bulunduğu, cezaevlerinin toplam kapasitesinin ise 242 bin 550 olduğu ifade edildi.

Yapılacak çalışmalar

Hukukun üstünlüğü ve hukuk devletinin gerekleri doğrultusunda, yargılamanın hızlı, adil ve etkin şekilde işlemesi, öngörülebilir olması, adalete erişimin kolaylaştırılması ve adalet sistemine duyulan güvenin artırılmasının amaçlandığı vurgulanan programa göre, adli ve idari yargıda yargılamanın etkinliğinin, vatandaşların adalet hizmetinden memnuniyetinin artırılması sağlanacak.

Adalet komisyonlarının yetki ve sorumlulukları yeniden düzenlenecek, hükümlü ve tutukluların yakınlarıyla görüntülü görüşmesi, elektronik dilekçe gibi yeni uygulamalar geliştirilecek.

Elektronik tebligat yaygınlaştırılacak, adli sicil kaydının e-Devlet üzerinden silinmesine yönelik yazılım çalışması yapılacak.

Yargıda hedef süre uygulamasıyla sistemin şeffaflığı artırılacak, makul sürede yargılama hakkı daha etkin korunacak. Bölge adliye mahkemelerinde hedef süre uygulaması başlatılacak. Mahkeme ara kararlarının yerine getirilmesinin etkin takibi için mevzuat değişikliği önerisi hazırlanacak.

Atama, nakil ve terfi sistemi

Hakim ve savcıların atama, nakil ve terfi sisteminin nesnel, önceden belirlenmiş ölçütlere ve liyakate dayalı geliştirilmesi sağlanacak. Bu çerçevede de genel mevzuat değişikliğinin yapılabilmesi için komisyon oluşturulacak, çalıştay düzenlenecek.

Hakim ve savcılar hakkındaki disiplin süreci nesnel ölçütlerle yeniden düzenlenecek, hakim ve savcıların bu süreçteki hakları güçlendirilecek, disiplin kararları kişisel verilerin korunması koşuluyla kamuoyuna açılarak sürecin şeffaflaşması sağlanacak. Bu kapsamda da durum analizi çalışmaları sonucunda gerekli mevzuat değişikliği için taslak hazırlanacak.

Hakim ve savcı yardımcılığı oluşturulması için düzenleme yapılacak. Hakim ve savcı yardımcılığına ilişkin mevzuat değişikliği önerisinin kanunlaşmasının ardından hakim ve savcı yardımcılarının eğitim ve çalışma usulleri, esasları belirlenecek.

Hakimlik, savcılık, avukatlık ve noterlik meslekleri için yeni bir mesleğe giriş modeli ve sınavı getirilecek. Ayrıca, noterliğe giriş sınavı, hukuk fakültelerinden mezunların istihdam edileceği noter yardımcılığı müessesi getirilecek.

Bilirkişiliğin etkinliğinin artırılması için alanında ve konusunda uzmanlaşmış kişilerin bilirkişilik sistemine dahil edilmesi sağlanacak.

Hukukun üstünlüğü ilkesinin en temel koşullarından biri olan adalete erişim kolaylaştırılacak, savunma hakkı güçlendirilecek, Hukuki Himaye Sigortası'nın genel şartları yeni ihtiyaca göre güncellenecek.

Adli yardımda kırılgan gruplara öncelik verilecek

Adli yardım sistemi, kırılgan gruplara öncelik verilecek biçimde yeniden düzenlenecek. Özel hukuk alanında adli yardıma başvuru prosedürü kolaylaştırılacak, standart bir başvuru formu oluşturulacak, e-Devlet üzerinden başvuru imkanı getirilecek.

Avukatların yargılamaya daha aktif katılımının sağlanması için çalışmalar yapılacak, ihtiyaç duyulan konularda mevzuat değişikliği önerileri hazırlanacak.

İhtisas gerektiren çevre, imar ve enerji gibi alanlarda özel mahkemeler kurulacak.

Noter onayı aranan işlemlerin sayı ve maliyetlerinin azaltılmasına yönelik düzenlemeler hayata geçirilecek. Bu kapsamda, noter onayı aranan işlemler gözden geçirilecek, ihtiyaç duyulan konularda mevzuat değişiklikleri önerilecek.

Noterliklerin görev ve iş dağılımı yeniden düzenlenecek, bazı çekişmesiz yargı işlerinin noterlikler tarafından yapılabilmesi sağlanacak.

Belirlenen bu konularda Adalet Bakanlığı ile Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) gerekli çalışmaları yürütecek.