Fatih Altaylı yerli aşıyı sordu, Fahrettin Koca tarih verdi

Habertürk yazarı Fatih Altaylı, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile yaptığı görüşmeyi köşesine taşıdı.

Türkiye'ye hangi ülkeden, kaç doz aşı gelecek, yerli aşı ne durumda gibi aşıyla ilgili merak edilen soruları Bakan Koca'ya soran Altaylı'nın "Bakan Koca: Hedef yazdan önce 100 milyon doz" başlıklı bugünkü yazısı şöyle:

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile konuştuk. Sorunun aşı sayısı değil o aşıların ne zaman teslim edileceği olduğunu söyledi. "Biz yaz gelmeden 100 milyon doz aşı ile 50 milyon vatandaşımızı aşılamak istiyoruz" dedi. "Ortalıkta dolaşan listelerdeki dozları o ülkelere ne zaman verecekler kimse sormuyor. Yangın var. Bize Nisan'a kadar lazım" dedi. Bakan Koca Biontech'ten de 25 milyon doz aşı geleceğini açıkladı.
Dün Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca ile bir kez daha konuştuk.

Aşı ile ilgili yaptığım programlar, yazdıklarım söylediklerimin ile ilgili bazı konuları anlatma ihtiyacı duymuştu Bakan koca.

İlk konumuz benim ısrarla Çin aşısı demekten kaçındığım Çin’de üretilen ve şu anda piyasaya verilmeye hazır hale gelmiş 3 aşı arasındaki tek “İnaktif” aşı olan Sinovac’ın “Coronavac”ı idi.

Bakan Koca, bu aşının Endonezya’da açıklanan ilk faz 3 nihai sonuçlarından oldukça memnundu.

“Yüzde 97 etkinlik açıklandı. Bu oldukça sevindirici” dedi ama asıl önemli olanın bir kaç gün sonra netleşecek olan Türkiye’deki 3. Faz çalışma sonuçları olduğunu ekledi.

“Beğenmezsek ödeme yapmayacağız bu aşıya. Bu şekilde aşı anlaşması yapabilmiş tek ülkeyiz. Siparişimizi verirken bunu anlaşmaya koyduk. Bizdeki sonuçlar yeterince etkin olmaz ise aşıları iade etme ve beş kuruş bile ödememe hakkımız var. Böyle bir anlaşmayı, herhangi bir aşı firması ile yapabilmiş başka ülke yok” dedi.

Ben de “Fahrettin Bey sorun da burada zaten. Ben de Sinovac’ın aşısına karşı değilim. İyi bir aşı olduğunu yaptığım araştırmalar sonucu düşünüyorum. Ama diyelim ki 3. Faz sonuçları olumsuz çıktı ve beğenmedik. Elimizde başka aşı yok. Tek sepetten çıkacak yumurtalara bağladık kendimizi” diyorum.

“Haklısınız ama başka sepet de yoktu” diyor ve anlatıyor Bakan Koca:

“Keşke bizim bu aşılar için ne uğraş verdiğimizi vatandaş bilse. Emin olun diğer firmalar ile ilgili görüşmelerimizde geç kalmadık. Ama vermediler ya da bizim istediğimiz sürede veremediler. Pek çok firma ile görüşüldü en başında. Umut veren aşı çalışmalarının hepsiyle. Mesele süre idi. Ne zaman verileceği. İki firma bize süre konusunda istediğimize yakın tarihlerde aşı verebileceğini söyledi o zaman. Biri Sinovac(Çin), diğeri Astra Zeneca/Oxford(İngiltere) erken dönemde aşı temin edebilecek olanlar bunlardı. Astra Zeneca sonuçlarda sorun yaşayınca onlarla anlaşamadık. Ama hala önümüzde o olasılık var. Astra Zenaca hala aşı verebiliriz diyor ve sonuçlar olumlu çıkarsa İngilizlerin Astra Zeneca aşısını da alabiliriz. O kapı hala açık. Üstelik 4 dolar fiyatı ile en ucuz aşı da o. Moderna ise sizin de bildiğiniz gibi ABD dışına satılamayacak ilk dönemde.”

Bunun üzerine sorum şu oldu, “Sayın Bakan, diğer ülkeler nasıl alabildi peki Biontech ve Moderna aşılarını”

“Fatin Bey, sürekli listeler dolaşıyor sosyal medyada ve medyada. Amerika 600 milyon doz, Hindistan 1,4 milyar doz, İngiltere 300 milyon doz, Almanya 300 milyon doz gibi sayılar. Biz bunların arasında 50 milyon doz ile altlarda gösteriliyoruz. Ama şunu kimse sormuyor. Bu bahsedilen dozlar bu ülkelere ne zaman verilecek bu aşılar ne zaman halka ulaşacak ve uygulanacak. Alacaklar da ne zaman alacaklar meselesi var. Bunların büyük bölümü 2021 sonuna kadar hatta daha sonrasına söz edilen sayılar. Biz ise acilen bu aşıları istiyoruz. Yazdan önce istiyoruz. İngiltere aşı yapmaya başladı bugün. Peki kaç doz. Ay sonuna kadar 600 bin doz. Almanya Nisan sonuna kadar 11 milyon doz yapabilecek. Yani 5,5 milyon kişi. Biz ise Nisan sonuna kadar 50 milyon dozu kesinlikle dağıtıp, aşıyı yapmış olacağız. Ama bizim asıl hedefimiz o tarihe kadar 100 milyon dozu temin edip, yapmış olmak. İnaktif aşıların üretimi daha kolay ve hızlı olduğu için biz hızlıca Sinovac’tan temin edebiliyoruz. Hala diğerleri ile de görüşmelerimiz sürüyor. Çok açık söylüyorum bizim hedefimiz 100 milyon dozu en geç Nisan sonuna kadar temin edip, uygulamış olmak. Sonrası zaten yaz. Biz yazdan önce 50 milyon vatandaşımızı aşılamış olmak istiyoruz. Bu sayıya ulaşmamız şart ”

Biontech’in sahibi Türk bilim insanı Prof. Uğur Şahin ile yapılan görüşmeyi soruyorum Bakan’a, “Biontech ile görüştünüz. Onlar da kendi ülkelerine aşı vermek istediklerini söylediler. 1 milyon doz hemen sonrasında 5 milyon doz verebileceklerini söyledikleri söylendi. Ne oldu Biontech aşısı? Niye almadık ya da alamadık”

“Almadığımız doğru bilgi değil. Biontech aşısı da gelecek. Üretimi zor bir aşı, taşıması belirli koşullara bağlı bir aşı. Onlarla da bir yere vardık. Yıl sonuna kadar 25 milyon dozu verebilecekler. Biz bunu erkene çekmeye çalışıyoruz. Yoksa Biontceh aşı da gelecek. Mesele zamanlama. Biz yazdan önce istiyoruz. Yangınımız var. Bir an önce söndürmemiz lazım. Ama Biontech aşısı da gelecek.”

“Ne zaman gelecek Fahrettin Bey”

“Yeni yıla kadar bir kısım gelir. Nisan’a kadar gerisi gelsin diye uğraşıyoruz. Bize Nisan’a kadar en 100 milyon doz gerek bunu sağlamaya çalışıyoruz. Nisan ayında bu belayı bitirmek, gündemden düşürmek istiyoruz. Bu yüzden tem aşılarla ilgiliyiz.”

“Biontech daha pahalı diye mi istemiyoruz diye düşünüyor bazıları”

“İstemiyoruz diye bir şey yok. Alacağız. En az 25 milyon doz alacağız. Fiyat da pahalı değil. Bizim Biontech ile anlaştığımız fiyat Çin aşısını aldığımız fiyat ile aynı”

“11 dolar mı yani?”

“Hemen hemen.”

“İlk çıkan aşılardan biri Rus aşısı idi ama sonrası gelmedi. Ne oldu Ruslara?”

“Bu bir Adenovirüs aşısı. Sorun GLP şartlarına uygunluktan çıktı. (GLP şartları iyi laboratuvar uygulamaları, Good Laboratory Practice demek.)Rusya buna uyamadı. Bu nedenle DSÖ’nün ve dünyanın bu aşıyı alması mümkün değildi. Bizde de bu ayının ruhsat alması mümkün değil. O yüzden ilgi alanımızın dışına çıktı.”

“Sayın Bakan bu kadar aşıyı yani 100 milyon dozu bulsak da, yapmak kolay mı, burada da sorun olacak diyenler var. Avrupa’da pek çok ülke ön hazırlık yaptı. Biz ise yapmadık. ”

“Haklı bir soru. Ama merak etmeyin. Biz yaparız. 1. Kademe sağlık hizmetinde Dünya’nın en iyilerinden biriyiz. Bu yüzden çok fazla ekstra hazırlığa gerek yok. Ama hazırlığımızı elbette yapıyoruz. İddia ediyorum Avrupa’da bu aşıyı en hızlı uygulayabilecek ülkelerden belki de birincisiyiz. Bir de İngiltere hızlı uygulama kapasitesine sahip. Almanya da hazırlık yaptı. Pek çok ülke aşı gelse bile çok hızlı uygulayamayacak. Bizde sorun çıkmaz. Çok hızlı uygularız. Mesela ben ilk Sağlık personeline yapılacak olan ilk aşıların 1 gün içinde yapılıp bitirilmesini istiyorum ki yapacak durumdayız.”

“Ateş, halsizlik gibi yan etkilerden dolayı sağlık sistemi aksamasın sonra”

“İnaktif aşıda böyle bir sorun yok. Yan etki dediğiniz ateş ve halsizlik çok çok az. Neredeyse yok gibi. Yan etkiler mRNA aşılarında sert oluyor. mRNA aşısı olan bazı deneklerimizde iki gün süren yüksek ateş oldu. Sinovac inaktif aşı ve böyle bir şey yapmıyor”

“Peki bazı sağlık personeli aşıyı olmak istemezse ne yapacaksınız?”

“Yapacak bir şey yok. Kimseye zorla aşı yapamayız ama tam hocalarımız belki de canlı yayında bu aşıyı olacaklar. Siz de canlı yayında olmak istediğiniz söylemişsiniz. Siz de canlı yayında olursanız seviniriz. Çünkü bu aşıların güvenli olduğunu herkes görüp; bilmeli. Siyasetçileri değil, bilim insanlarını öne çıkarıp güvenliliği göstermek lazım.”

Son sorum yerli aşı üzerine.

“Erciyes Üniversitesi’nde çalışılmakta olan bu aşı 1. Faz çalışmaları tamamladı ve çok olumlu sonuçlara ulaştı. Ama asıl önemli olan bundan sonrası Şimdi 2. Faza geçiyorlar ve biz de gün be gün,. An be an takip ediyoruz. İkinci faz için belirli miktarda üretim lazım. Bunun için anlaşmalarını yaptılar ve Türkiye’de üretim Pazar günü itibarıyla başladı (Trakya’da Koçak Farma tesislerinde üretiliyor deneme aşıları). Ardından hemen 2. Faz çalışmaları başlayacak. Bunu da hızlıca tamamlayıp 3. Faza geçmek ve Mart gibi de 3. Faz çalışmalarını bitmek arzusu içindeler. Biz de bu süreci hızlandırmaları için elimizden gelen desteği veriyoruz, vereceğiz. Bu türden her çalışmayı destekliyoruz. İnşallah her şey beklendiği gibi gider ve sonuçlar istendiği gibi olursa Nisan ayında elimizde yerli aşımız da olur.”

“Peki üretebilir miyiz?”

“Üretiriz”