Halk Sağlığı Uzmanı Nuriye Ortaylı: Bakana aşı ve Covax hakkında yanlış bilgi verildi

Halk Sağlığı Uzmanı Doktor Nuriye Ortaylı, Yetkin Report'ta yayımlanan yazısında, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'ya Covax, (Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından oluşturulan dünyanın orta ve düşük gelirli ülkelerinde yaşayan milyarlarca kişinin koronavirüse karşı aşılanabilmesi konusundaki küresel çabaların merkezindeki oluşum) konusunda yanlış bilgi verilmiş olabileceğini öne sürdü.

Ortaylı, Bakan'ın açıklamalarının gerçeği yansıtmadığını belirterek, "Çeşitlendirme için Covax’a katılmayı bir kez daha düşünmekte fayda var. Bir de tweetinden anladığıma göre Sayın Bakana Covax konusunda yanlış bilgi verilmiş. Covax’a katılınca aşı seçme şansları olmadığını söylüyor. Halbuki, Covax, Oxford-AstraZeneca, Moderna dahil yedi aşı ile ön alım anlaşması yapmış durumda" ifadelerini kullandı.

Bakan Koca attığı tweette şunları demişti: "Covax oluşumu öncelikle aşıya ulaşım imkânı olmayan ülkeler için planlanmıştır. Hangi aşıyı teslim edeceği ise halen net değildir. Taraf ülkelerin nüfusunun en az %10’u kadar aşı vermek için planlanmıştır. Programa taraf olan ülkelerin önemli bir bölümü aşıya erken ulaşabilmek için birebir aşı şirketleri ile anlaşmaya çalışmaktadır."

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedyos Adhonom Ghebreyesus, dünya nüfusunun yüzde 70’ini temsil eden 167 ülkenin çok uluslu COVAX aşı çalışmalarına dahil olduğunu açıklamıştı. Türkiye bu ülkeler arasında yer almıyor.

Ortaylı'nın yazıısndan ilgili bölüm şöyle:

"MEVCUT AŞI KİTLE BAĞIŞIKLIĞINA YETMEZ"
(....)

"Yalnızca Coranavac aşısı kullanarak kitle bağışıklığına ulaşmamızın, yani pandemiyi sonlandırmamızın mümkün olmadığını gösteriyor. Daha önce, 50 milyon dozla, yani 25 milyon kişiyi aşılayarak kitle bağışıklığına ulaşamayacağımızı yazmıştım. Üstelik, o zaman Coronavac’ın da diğer aşılar gibi yüzde 90 koruma sağlayacağı iyimserliğindeydik. Enfeksiyondan koruma oranı yüzde elli olan bir aşı ile, nüfusun tamamını aşılayabilsek bile, ancak yüzde elli bağışıklık elde ederiz. Bu da kitle bağışıklığını sağlamak için gerekli alt sınır olan yüzde yetmişin de altında.

BAKANA YANLIŞ COVAX BİLGİSİ Mİ VERİLDİ?

Sağlık Bakanlığı aşı portföyünü daha etkin aşılarla çeşitlendirmek zorundadır. Bu hem pandemiden çıkışı planlayabilmek hem de sağlık çalışanlarından sonra en riskli grup olan yaşlıları ve kronik hastaları koruyabilmek için gerekli. Zira bağışıklık oluşumu daha güç olan bu gruplar için Sinovac aşısının verisi bulunmuyor. Dolayısıyla aşının etkinliğinin 18-59 yaş grubu için ilan edilenlerden daha düşük olması hiç şaşırtıcı olmaz.

Çeşitlendirme için Covax’a katılmayı bir kez daha düşünmekte fayda var. Bir de tweetinden anladığıma göre Sayın Bakana Covax konusunda yanlış bilgi verilmiş. Covax’a katılınca aşı seçme şansları olmadığını söylüyor.

Halbuki, Covax, Oxford-AstraZeneca, Moderna dahil yedi aşı ile ön alım anlaşması yapmış durumda. Bu iki aşının da koruyuculuğu daha fazla. Üstelik 65 yaş için güvenlik ve etkinlik verisi var. Elli milyon dolar ödenirse bunlardan birisinden otuz altı milyon doz almak mümkün. Mutlaka özel bir aşı seçmek istiyorsanız da biraz daha fazla ödeme yapmak gerekiyor. Bu da doz başına üç dolar, Sinovac’a verdiğimizin beşte biri. Bütçe açık veriyor diyeceksiniz, ama elli ya da yüz milyon dolar Türkiye için çok para değil. Dediğim gibi bir uçak satılsa karşılanır."

BERAT ALBAYRAK İDDİASI DİLE GETİRİLMİŞTİ

Gazeteci Barış Yarkadaş, aşı tedariki konusunda Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) girişimi ile kurulan Koronavirüs Aşısı Küresel Erişim Girişimi’ne (COVAX) Türkiye’nin katılmamasının nedeninin eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın para aktarımını kabul etmemesi olduğunu öne sürmüştü.

Bu iddiaya Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’dan yanıt gelmişti:

“Bu programda yer almamamızın eski Hazine ve Maliye Bakanımız Sayın Berat Albayrak ile hiçbir ilgisi yoktur.”

COVAX NEDİR?

COVID-19 Araçlarına Erişimi Hızlandırma (ACT) Girişimi; COVID-19’a ilişkin test, tedavi ve aşıların hızlı bir şekilde geliştirilmesi ve üretilmesi ve herkes için adil erişimin sağlanması amacıyla geliştirilen küresel bir işbirliğidir.

COVAX, ACT Girişiminin aşı ayağını oluşturmaktadır. COVID-19 aşılarının geliştirilmesini ve üretilmesini hızlandırmayı amaçlayan Araç, aynı zamanda dünyadaki bütün ülkelerin bu aşılara adil ve eşit bir şekilde erişim sağlamasını garanti altına almayı amaçlamaktadır.

COVAX Aracı’nın rolü, en uygun aşı adaylarını belirlemek üzere COVID-19 aşı geliştirme süreçlerini sürekli olarak izlemektir. Araç, üreticilerle birlikte çalışıyor ve aşıların yasal onay almasından önce üreticileri üretim kapasitelerini arttırmaları yönünde teşvik ediyor. Çünkü üreticiler genellikle aşılar kesin onay almadan önce aşı üretim tesislerini büyütmek için ciddi yatırımlar yapma riskini göze almayı tercih etmezler. Ancak şu anki salgın bağlamında bu tarz bir yaklaşım, aşıların ruhsatlandırılmasından sonra gecikmelerin yaşanmasına ve yeterli miktarda aşının hazır olmamasına neden olacaktır.