Uzay Programı'nın bütçesi Diyanet'e yetişemedi! İşte aradaki fark

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, “Türkiye'nin Milli Uzay Programı” tanıtımında yaptığı açıklamaların ardından gündeme gelen Türkiye Uzay Ajansı, Aralık 2018’de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle kuruldu.

Birgün'den Mustafa Mert Bildircin'in haberine göre, Birçok ülke, uzay araştırmalarına milyarlarca dolar pay ayırırken Türkiye Uzay Ajansı, 2019 yılı yatırımlarından pay alamadı. Ajansa 2020 ve 2021 yıllarında ise yalnızca 5 milyon TL ayrıldı. Aynı yıllarda 210 milyon TL pay ayrılan Diyanet’in bütçesinin toplamı ise 23,8 milyar TL’ye ulaştı.

UZAY PROGRAMI’NA 400 BİN TL

Türkiye Uzay Ajansı’na 2020 yılında ayrılan pay ise yalnızca 1 milyon TL oldu. Ajansa 2020 yılı yatırımlarından ayrılan 1 milyon TL’nin 400 bin TL’si, “Milli Uzay Programı Etüdü” için harcandı. Kalan 600 bin TL ise “Muhtelif İşler” kalemi altında, makine ve teçhizat alımı için tüketildi. Sonradan eklenen ödeneklerle birlikte ajansın 2020 yılındaki toplam harcaması 1 milyon 917 bin TL olarak kayıtlara geçirildi.

2021 İÇİN DÜŞÜK BÜTÇE

Türkiye Uzay Ajansı, 2021 yılı yatırımlarından da oldukça düşük pay aldı. Cumhurbaşkanlığı 2021 Yılı Yatırım Programı’na göre ajansın yatırımları için bütçeye 4 milyon TL yazıldı. 2020 yılında çalışmalarına başlanan Milli Uzay Programı Etüdü için 2021 yılında ayrılan pay ise 1 milyon 33 bin TL ile ifade edildi. Milli Uzay Programı Etüdü Programı’nın dışında ajansın 2021 yılı yatırım bütçesi, Uzay Teknolojileri Etüt ve Projelendirme İşleri 1 milyon 545 bin TL, eXTP Uydusu Geniş Alan İzleme Uygulama Yazılımı 369 bin TL ve Muhtelif İşler 1 milyon 53 bin TL olarak sınıflandırıldı.

ABARTILI KONUŞMUYORUZ

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “Türkiye bir uzay ülkesi derken abartılı konuşmuyoruz” sözleriyle uzay alanındaki hedefleri anlattı. Türkiye Uzay Ajansı’nın, “Türkiye’yi uzay ekonomisi noktasında önemli bir noktaya getirecek bir program” hazırladığını savunan Varank, “2023 sonunda kendi uzay aracımızı yakın yörüngeye çıkararak ama kendi geliştirdiğimiz özgün milli motorumuzu Ay’a göndereceğiz. Sert iniş yapmasını sağlayacağız” dedi.

METAL BLOK TANITIM İÇİN

Urfa'nın kent merkezine yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta, Göbeklitepe yakınlarındaki tarlada 5 Şubat’ta bulunan metal blokun, Milli Uzay Programı tanıtımı için konulduğu ortaya çıktı. Yaklaşık üç metre yüksekliğinde, bir metre genişliğinde, üzerinde Göktürk alfabesiyle, "Gökyüzüne bak, Ay'ı gör" ifadesinin yazılı olduğu metal blok, Erdoğan'ın Milli Uzay Programı tanıtım konuşması yaparken bu ifadeleri kullandığı sırada arkadaki dev ekrana yansıtıldı.

***

ALTYAPI YETERLİ DEĞİL

Kıbrıs İlim Üniversitesi Öğretim Görevlisi Gizem Çoban, Türkiye’nin uzay araştırması konusundaki altyapı sorunlarına dikkat çekti. Türkiye’de yetişen önemli astronom, astrofizikçi, mühendis ve astrobiyologların gerekli altyapı ve çalışma alanlarının olmaması nedeniyle başka ülkelerde ve uzay ajanslarında görev aldığını belirten Çoban, şunları kaydetti:

“Şu anda astronomi alanında yapılan çalışmalar yoğun biçimde İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve Ege Üniversitesi’nin astronomi ve uzay bilimleri bölümlerinde yoğunlaşırken temel bilimlere verilen değer akademide ve toplumun gözünde düşmüştür. Bu alanda hedeflere ulaşılabilmesi için bütçenin artırılması, nitelikli kadronun kurulması, genç uzmanlara yer verilmesi gerekmektedir.”

Astronomi, Uzay Bilimleri, mühendislik gibi alanlarda kadınların desteklenmesinin bir lütuf olarak gösterilmesi bu alanda çalışmalar yapan bilim insanlarının motivasyonlarını düşürmektedir” diyen Çoban, “Bilimsel projeler zamanında desteklenebilseydi, şu anda başka bir gelecek mümkündü” ifadelerini kullandı. Çoban sözlerini şöyle sürdürdü:

“Biz sıfırdan bir fikir üretmek bir yana, başka ülkelerin uzay girişimlerini taklit edebilseydik dahi, 1925 yılında THK planör fabrikası kuran bir ülke olarak daha farklı bir vizyona sahip olabilirdik. Şu anda BAE, Hindistan, İsrail gibi ülkeler bizim çok önümüzde girişimlerde bulunmakta. Astronomi bilimi ve uzay teknolojileri bilimi birbirinden farklı alanlardır. Bu sebeple Türkiye Uzay Ajansı'nın kadro istihdamında temel bilimciler dışında mühendislere, jeologlara ve hatta öğretmenlere yer vermesi ileriye taşıyacaktır.”

***

DAMAT GİTTİ FİKRİ İKTİDARDA

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2023’ü işaret ederek, “İnşallah Ay’a gidiyoruz” sözlerine CHP’den ilk yanıt Parti Sözcüsü Faik Öztrak’tan geldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı eski bakanı Berat Albayrak’ın, “Cumhurbaşkanımız Ay’a dört şeritli yol yapacağım’ dese inanacak seçmenimiz var” anımsatan Öztrak, “Damat gitti ama fikirleri hala iktidarda” diye konuştu.

CHP İzmir Milletvekili Ednan Arslan da ajansın kuruluşundan sonra uzun süre toplantı yapmadığını vurgulayarak, “Uzun süre toplantı dahi yapmayan bir kurum, iki yıl sonra aya inecek. Hadi hayırlısı uzaya giderken belki Milli uçağımıza da yolda rastlarız” değerlendirmesini yaptı.

***

Uzayda ezan okunsun talebi!

Türk Diyanet Vakıf-Sen Genel Başkanı Nuri Ünal, Türkiye’nin 2023’te uzaya yollamayı planladığı Türkiye vatandaşının uzayda ezan okunmasını talep etti. Ünal, “Türkiye’mizde tarihinde ilk defa böyle bir çalışma yapılıyor, ezan sesini fiili olarak, uzaydan dünyaya dinletelim. Tarihe not düşelim” dedi.

***

Uyuşturucu ile 2023 yazdılar

Van’da önceki gün düzenlenen uyuşturucu operasyonlarında 246 kilo eroin ele geçirildi, bir kişi gözaltına alındı. Polis ekipleri ele geçirdikleri eroin paketleriyle, Erdoğan’ın Milli Uzay Programı’ndaki konuşmasına atıf yaparak, “2023 uzay” yazdı.

***

Devlet Bahçeli: 'Cacabey' olsun

Erdoğan’ın, “Mademki bir vatandaşımız uzaya gidecek, artık astronot ya da kozmonot kelimelerine Türkçe karşılık bulmak gerekiyor” çağrısına ilk isim önerisi MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’den geldi. Bahçeli, uzaya gidecek astronot için “Cacabey” ismini önerdi.

***

Maske dağıtamadık uzaya mı gideceğiz?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı, “Türkiye’nin uzay planına” yurttaşlar, sosyal medyadan tepki gösterdi. Türkiye’deki yoksulluğun giderek derinleştiğini, eğitimden sağlığa kadar hemen her alanda eşitsizliklerin arttığını belirten yurttaşlar, hükümetin başarısızlıklarını ‘uzay projesi’yle örtmeye çalıştığını vurguladı.

Yurttaşlar, Milli Uzay Programı’na tepkilerini şu bazı sözlerle dile getirdi:

♦ Bütün kanallarda uzay yolculuğu konuşuluyor, astronota isim koymaya çalışıyoruz. Bu ülkede akıl sağlığını korumak giderek zorlaşıyor.

♦ Beş tane maskeyi dağıtamadık, uzaya mı gideceğiz?

♦ Halkın 2021'de ekmek almaya parası yok, 2023'de uzaya gidecekmişiz.

♦ Yolcu garantili uzay mekiği projesi bekliyoruz.

♦ Uzay yolunu Cengiz, Kolin ya da Limak şirketlerinden biri yapar herhalde.

♦ Cumhurbaşkanımız, “Uzaya çıkacağız” diyor, biz halen genç işsizliğinin yüzde 30 olduğunu konuşuyoruz. Ayıp bize.

***

AY’a ilk ulaşan ülke SSCB

1959-1976 yılları arasında ABD ve SSCB toplamda 12 insansız uzay aracını Ay’a gönderdi. Ay'a ilk ulaşan ülke 1959 yılında SSCB oldu. Aya ilk insan gönderen ülke ise Apollo 11 ile ABD oldu. ABD'nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20.18'deAy yüzeyine iniş yapan ilk insanlar olarak tarihe geçti. 2019 yılının başlarında ise Çin, Japonya, Hindistan ve Fransa gibi ülkeler Ay’a yönelik çalışmalar yaptı. Ancak 2019 yılında, bu ülkelerden görevi başarı ile tamamlayan ve Ay’ın yüzeyine iniş yapan tek ülke Çin oldu.