İnsan Hakları Eylem Planı Takvimi açıklandı

AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2 Mart’ta İnsan Hakları Eylem Planı’nı açıklamıştı. Bugün de Resmi Gazete’de buna ilişkin genelge yayımlayan Erdoğan, Eylem Planı’nın etkin bir şekilde uygulanması ve şeffaf bir anlayışla izlenmesi amacıyla bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının çalışmalarını takip ve koordine etmek için “İnsan Hakları Eylem Planı İzleme ve Değerlendirme Kurulu”nun oluşturulduğu açıkladı.

Ankaragazetecisi.com'dan Alican Uludağ'ın haberi şöyle:

Genelgeye göre Kurul Cumhurbaşkanı başkanlığında; Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Adalet Bakanı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Dışişleri Bakanı, Hazine ve Maliye Bakanı, İçişleri Bakanı, Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili’nden oluşacak.

Adalet Bakanlığı’nın takvimi

Genelgenin ardından Adalet Bakanlığı da planla ilgili uygulama takvimini belirledi.

9 amaç, 50 hedef ve 393 faaliyetten oluşan İnsan Hakları Eylem Planı Uygulama Takvimi 2 yıl olarak öngörüldü.

Eylem Planı’nda yer alan her bir faaliyet için, kısa (1 ve 3 ay), orta (6 ay ve 1 yıl) ve uzun (2 yıl) süreli vadeler belirlendi.

Takvimde neler var

Genel olarak Eylem Planı’nda yer verilen toplam 393 faaliyetin 285’i süreli,108’i ise niteliği gereği sürekli olarak öngörüldü. 285 süreli faaliyetten 1 ay içinde 6, 3 ay içinde 40, 6 ay içinde 84, 1 yıl içinde 131, 2 yıl içinde ise 24’ünün gerçekleşmesi hedefleniyor. Böylece Eylem Planında öngörülen süreli faaliyetlerin yüzde 90’ından fazlasının 1 yıl içinde uygulamaya geçmesi amaçlanıyor.

Bakanlığın açıkladığı takvime göre yapılma sözü verilen faaliyetelr şöyle:

1 ay içinde neler yapılacak?

- Kapalı ceza infaz kurumlarındaki çocukların ziyaretçileri ile tüm görüşmeleri “açık görüş” şeklinde yapılacak.
- Çocuk hükümlülere “aile görüşü” imkanı gelecek.
- Adli yardıma başvuru formları oluşturulması ve e-Devlet üzerinden başvuru imkanı sağlanacak.
- Hükümlü ve tutukluların, ziyaret listesinde yer alan kişileri değiştirebilme imkanı verilecek.
- Engelli hükümlü/tutukluların ziyaretlerini bir refakatçi eşliğinde ya da açık görüş şeklinde yapabilme imkanı tanınacak.
- Hükümlü/tutuklu anneleriyle birlikte kalan 0-6 yaş grubu çocukların, yakınlarına ve annesine açık görüş sırasında teslimi sağlanacak.

3 ay içinde yapılacak faaliyetler

- Sulh ceza hâkimliği kararlarına dikey itiraz usulü getirilecek.
- Katalog suçların kapsamı daraltılacak.
- Katalog suçlar bakımından somut delile dayanma şartı getirilecek.
- Adli kontrol tedbirlerine üst süre sınırı getirilecek ve belirli aralıklarla incelenecek.
- “Konutu terk etmeme” adli kontrol tedbirinde geçen sürenin, sonuç cezanın infazından mahsubu sağlanacak.
- Eşe karşı işlenen suçlarda ağırlaştırıcı sebep boşanmış eşi de kapsayacak.
- Tek taraflı ısrarlı takip fiilleri suç olarak tanımlanacak.
- İdari yargıda gerekçeli karar otuz gün içinde yazılacak.
- İdareye yapılan başvurularda idarenin cevap verme süresi 60 günden 30 güne indirilecek.
- Vergi suçları için etkin pişmanlık ve zincirleme suç hükümleri uygulanacak.
- İletişimin tespiti ve dinlenmesi yoluyla elde edilen kayıtlar beraat kararı verilmesi halinde yok edilecek.
- Görev ve yetki uyuşmazlıklarına ilişkin sorunların makul sürede çözümüne ilişkin tedbirler alınacak.
- Çocuklar hakkındaki davalar ile istinaf ve temyiz incelemeleri öncelikli olarak görülecek.
- Hâkim ve savcıların terfi sistemleri objektif performans kriterleri doğrultusunda yeniden belirlencek.
- Hâkim ve savcı adayları ile avukat stajyerlerine Anayasa Mahkemesi’nde staj imkânı sağlanacak.
- Kişi özgürlüğü ve güvenliğine ilişkin mevzuat gözden geçirilecek.
- Müdafiyle görüşme hakkını kısıtlayan hükümler gözden geçirilecek.
- Adliyelerde ifade alma işlemlerinin 7 gün 24 saat yapılabilmesi sağlanacak.
- Hâkim, savcı ve kamu görevlileri için sosyal medya etik ilkeleri düzenlenecek.
- Danıştay nezdinde UYAP üzerinden dava açılabilecek.
- UYAP sisteminde Bilirkişi Görevlendirme Rehberi hazırlanacak.
- Ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlü ve tutuklulara kendi dini bayramlarında ilave imkânlar sağlanacak.
- Sulh ceza hâkimliklerinin, idari yaptırım kararlarına karşı yapılan başvurularda ihtisaslaşmaları sağlanacak.

6 ayda neler olacak?

- Hâkim ve savcılar için coğrafi teminat sağlanacak.
- Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilebilmek için 45 yaş şartı getirilecek.
- Yargı mensuplarına sürekli ve zorunlu eğitim getirilecek.
- Adalet Bakanı’nın, hâkimleri başka bir yargı çevresinde geçici olarak yetkilendirebilmesine ilişkin hüküm kaldırılacak.
- Uzun yargılama ve gerekçesizlik nedenler hâkimlerin terfi ve disiplin incelemelerinde dikkate alınacak.
- Hukuk fakültelerine giriş başarı sıralaması yükseltilecek.
- Şiddet mağduru kadınlara avukat tayin edilecek.
- Çocuk mahkemelerindeki duruşma salonlarının çocuk dostu olacak şekilde tasarlanması, duruşmalara cübbesiz katılım sağlanacak.
-bSpor tahkim kurullarının yapısı güncellenecek.
- İnsan ticaretine ilişkin suçlar gözden geçirilecek.
- İstinaf ceza dairelerine, kararların gerekçesiz olması ve savunma hakkının kısıtlanması hallerinde bozma yetkisi tanınacak.
- Bozma kararı verilen dosyaların, öncelikle ve ivedilikle görülmesi sağlanacak.
- İdari davaya katılanların tek başına kanun yoluna başvurabilmesi sağlanacak.
- Avukatların tasdik ettikleri belgelerin, adli ve idari merciler tarafından işlemlere esas alınması sağlanacak.
- Müdafinin dosya inceleme yetkisine yönelik kısıtlama kararlarına üst süre sınırı getirilecek.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve müsadere kurumu gözden geçirilecek.
- Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin hükümler gözden geçirilecek.
- Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları’nın yapısı güncellenecek.
- Borçluya haczedilen malını satma imkânı getirilecek.
- İcra takip sürecinde taraflara yansıyan maliyetler azaltılacak.
- Tapu siciline konulan kamusal kısıtlamaların elektronik ortamda erişime sunulması sağlanacak.
- Hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin ihdası sağlanacak.
- Çalışanlara kendi dini bayramlarında izinli sayılma imkânı sağlanacak.
- Hükümlü ve tutukluların açık görüş sürelerinin uzatılması sağlanacak.
- Engelli öğrencilerin kamu yurtlarında ücretsiz barındırılması sağlanacak.
- Hâkim ve savcıların teftiş sisteminin etkinliği attırılacak.
- Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik yeniden düzenlenecek.
- İnsan hakları dersin, hukuk fakültelerinde zorunlu hale getirilecek.
- Hâkim ve savcı adaylarına “Staj Eğitim Merkezi” belirlenecek.
- Kamu hizmetlerinin sunumunda uyulacak usul ve esaslara ilişkin mevzuat düzenlemesi yapılacak.
- Türk Yargı Etiği Bildirgesi’nin bilinirliği sağlanacak.
- Uyuşturucu suçlarında beş yıl süreli “bağımlılık takip modeli” getirilecek.
- Ceza infaz kurumlarında anne-çocuk ünitesi oluşturulacak.
- Adliyelerde “Halkla İlişkiler Büroları” oluşturulacak.
- Şeffaflığın artırılması ve yolsuzlukla mücadeleye ilişkin Strateji Belgesi güncellenecek.
- “E-duruşma” uygulaması yaygınlaştırılacak.
- Finans, sendika, imar ve kamulaştırma gibi alanlar ile vergi ve bilişim suçları bakımından ihtisas mahkemeleri kurulması sağlanacak.
- Ticari hayatın yoğun olduğu il ve ilçelerde ticaret mahkemeleri ile fikri ve sınai haklar mahkemeleri kurulacak.
- Hâkimlerin tayinlerine esas bölge sistemi yeniden düzenlenecek.
- Yargıda belirli ünvanlı görevler için asgari kıdem şartı getirilecek.
- Noterlik işlemlerinde dijital dönüşüm olacak.
- Birleşmiş Milletler Gençlik Merkezi kurulacak.
- Yabancılara yönelik hazırlanan şüpheli, sanık ve mağdur hakları formları yaygın dillere tercüme edilecek.

1 yıl için öngörülen faaliyetler

- İşkence iddiasına dair disiplin suçlarında zamanaşımı kaldırılacak.
- Uzun yargılamadan kaynaklı zararlar yönünden İnsan Hakları Tazminat Komisyonu nezdinde doğrudan başvuru imkânı getirilecek.
- Bireysel başvuru sisteminin etkinliği arttırılacak.
- Siyasi partiler ve seçim mevzuatı gözden geçirilecek.
- Lekelenmeme hakkının kapsamı genişletilecek.
- Mahkeme temelli aile arabuluculuğu müessesesi oluşturulacak.
- Adli kontrol tedbirleri yönünden tazminat imkânı sağlanacak.
- Denetimli serbestlikle cezanın infazında nispi uygulama getirilecek.
- Özel infaz usullerinin kapsamı genişletilecek.
- Engellilik, hastalık veya kocama hallerinde cezanın denetimli serbestlik altında infazının kapsamı genişletilecek.
- Gayrimenkul satış sözleşmeleri noterliklerde yapılabilecek.
- İstinaf ve temyiz süreleri kararın tebliğinden sonra başlayacak.
- Özel hukuk tüzel kişileri bilirkişilik yapabilecek.
- Gençlere yönelik evlilik yardımının kapsamı genişletilecek.
- Noterlerin çalışma gün ve saatleri yeniden belirlenecek.
- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun yapısı gözden geçirilecek ve BM akreditasyonu alması sağlanacak.
- “Ceza İnfaz Kurumları İnsan Hakları İzleme Komisyonu” kurulacak.
- “Denetimli Serbestlik Hizmetleri Danışma Kurulu” yeniden yapılandırılacak.
- Türkiye Adalet Akademisi yeniden yapılandırılacak.
- Seri ve basit yargılama usullerinin kapsamı genişletilecek.
- Kamu İhale Mevzuatı gözden geçirilecek.
- Kanun yollarına başvuru sürelerinin yeknesak hale getirilecek.
- Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımların kapsamı genişletilecek.
- Kabahatler Kanunu’nda öngörülen başvuru ve itiraz yollarının etkinliği arttırılacak.
- Basın, yayın ve internet yoluyla işlenen suçlarda muhakeme şartı olan süreler gözden geçirilecek.
- İfade hürriyetine ilişkin mevzuat gözden geçirilecek.
- Din hürriyetine ilişkin mevzuat gözden geçirilecek.
- Ayrımcılık ve nefret suçuna ilişkin Türk Ceza Kanunu’nda yeni bir düzenleme yapılacak.
- Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun, Avrupa Birliği standartları ile uyumlu hale getirilecek.
- Acele kamulaştırmaya ilişkin hükümleri de içerecek şekilde Kamulaştırma Kanunu gözden geçirilecek.
- Kamulaştırmasız el atma gibi müdahalelere karşı valilikler nezdinde idari bir başvuru yolu getirilecek.
- Kamu idarelerinin taraf olduğu aynı nitelikteki uyuşmazlıklarda “pilot dava” usulü getirilecek.
- Gayrimüslim cemaat vakıflarına ilişkin Vakıflar Yönetmeliği’nde düzenleme yapılacak.
- Elektronik tebligat uygulaması yaygınlaştırılacak.
- Havalimanlarında 7 gün 24 saat adliye uygulaması yaygınlaştırılacak.
- İcra dairelerinde kâğıtsız ofis ortamına geçilecek.
- Aile ve çocuk mahkemelerinin müstakil bir kampüs içinde bulunacağı yeni bir adliye mimarisi modeli yapılacak.
- İnsan Hakları Araştırma Bursu sağlanacak.

2 yılda neler yapılacak?

- Ticari sırra ilişkin düzenleme hayata geçirilecek.
- Yatırım ombudsmanlığı getirilecek.
- Toplanma hürriyetine ilişkin mevzuat gözden geçirilecek.
- Yargı, icra ve noter harç ve masrafları sadeleştirilecek.
- “Mahkeme uzmanı” istihdamına yönelik çalışmalar yapılacak.
- Bazı ağır suçlar hariç olmak üzere 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiillerin soruşturmaya konu edilmemesi sağlanacak.
- Hukuk fakültelerinde öğrenim süresi beş yıla çıkartılacak.
- İmar Kanunu’nun 18’inci maddesi uygulamasından kaynaklı mağduriyetler giderilecek.

Takvimde, “sürekli nitelikteki” faaliyetler ise şöyle sıralandı:

- Hukuk fakültesi mezunlarının adli kollukta istihdamı sağlanacak.
- Mevzuat ya da uygulamadan kaynaklı aksaklıkların Ceza Hukuku Bilim Komisyonu görüşleri dikkate alınarak sürekli izlenmesi sağlanacak.
- Ceza infaz kurumlarında kampüs kütüphaneleri kurulacak.
- Sivil toplum kuruluşlarıyla periyodik görüşmeler yapılması sağlanacak.
- Tutuklama ve adli kontrol tedbirlerine ilişkin olarak sulh ceza hâkimleri ve savcılara düzenli olarak eğitim verilecek.
- Kamu görevlileri hakkında rücu ve disiplin işlemlerinin etkili yürütülmesi sağlanacak.
- Çevrimiçi çocuk istismarı fiilleri ile etkili mücadele edilmesi sağlanacak.
- Mülki idare amirleri ve kamu yöneticilerine insan hakları eğitimi verilecek.
- Kamuda kadın istihdamı arttırılacak.
- İlköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimde insan hakları dersleri yaygınlaştırılacak.
- Abonelik sözleşmelerine ilişkin güvence bedeli hakkında yeni düzenleme getirilecek.