Cezaevlerinde son durum: Sağlık hakkına erişim engeli

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), 1-30 Eylül 2021 tarihlerini kapsayan “Hapishanelerden Gelen Karonavirüs (Covid-19) Kaynaklı Şikayetler” başlığıyla bir aylık rapor yayınladı. Raporda, bir aylık süreçte 146 farlı cezaevinden gelen şikayetlere yer verildiği belirtildi. 146 kurumun 97’sinin kapalı ceza infaz kurumu olduğu belirtilirken, 49’unun ise açık ceza infaz kurumu olduğuna yer verildi. Raporda, gelen şikayetlerin yanı sıra hasta tutukluların yaşadığı sağlık sorunları ile taleplerine de yer verildi.

SALGIN DÖNEMİNE RAĞMEN KALABALIK KOĞUŞLAR

Cezaevlerinde olan kapasite sorununa değinilen raporda, salgın dönemi olmasına rağmen tutukluların kalabalık koğuşlarda kaldıklarını aktarıldı. Birçok tutuklunun aynı yerde yemek yediği ve mesafenin hiçe sayıldığının ifade edildiği raporda, “Salgın başlangıcında hapishaneler belli aralıklarla ve düzenli şekilde dezenfekte edilirken son dönemde bu bunlar artık daha az oluyor. Bazı cezaevinde tutuklulara dağıtılan yatak, battaniye, nevresim ve çarşafların kullanılmış ve kirli verildiği, kantinde satılan ürünlerin tek tip olması sebebiyle alerjisi olan tutuklular bu ürünleri alamıyorlar” denildi.

İŞTE CEZAEVLERİNDE SON DURUM

Raporda tutukluların ifade ettiği şikayetler şöyle sıralandı:

"Bazı açık hapishanelerde sabah sayımları yarım saat ara ile parmak izi alınarak yapılıyor. Bu sayımdan sonra tekrar fiziki sayım yapılmadığı,

Bazı hapishanelerde aşı olan infaz koruma memurlarının hijyen önlemlerini azalttığı, maske takmadan koğuşlara girdikleri belirtilmiştir,

Bazı hapishane idareleri koğuşlara sabun, çamaşır suyu ve dezenfektanı ücretsiz dağıtırken bazı hapishanelerde bu malzemelerin ücretsiz dağıtılmıyor,

Ücretini ödeyemeyen, maddi durumu iyi olmayan mahpuslara da yeterli malzeme sağlanılmadığı,

Bazı hapishanelerde mahpuslara maske verildiği, bazı hapishanelerde ise mahpuslar talep etmelerine rağmen koğuştan çıktıkları diğer alanlarda maske verilmediği,

65 yaş üstü mahpuslara ayda bir adet maske verildiği, alerjik astımı olan mahpuslar talep etmelerine rağmen ücretsiz maske verilmediği, görüşçülerin getirdiği maskelerin kabul edilmediği,

Birçok hapishanede tuvaletlere temizlik ve hijyen malzemelerinin konulmadığı. Banyoların kirli olduğu, kalabalık koğuşlarda banyo kullanımı ve saatlerin kısıtlandığı,

Bazı açık hapishanelerde koğuşlarda tuvalet ve banyonun olmadığı, ortak tuvalet ve banyonun farklı koğuşlarla beraber kullanıldığı,

Bazı hapishanelerde suların kirli ve kullanılamaz olduğu, suların sık sık kesildiği, sıcak suyun sınırlı ve belirli zamanlarda verildiği,

Bazı kapalı hapishanelerde verilen yemeklerin kalitesiz olduğu, hijyenik olmadığı, yetersiz olduğu ve yemeklerin soğuk verildiği,

Hapishanelerde dağıtılan yemeklerde et ve karbonhidrat dengesi sağlanmadığı, ağırlıklı olarak sebze, pilav ve makarna verildiği,

Kantindeki ürünlerin pahalı ve ürün çeşitliliği azlığı,

Bazı hapishanelerin kantinlerinde satılan meyvelerin çürük olduğu, mahpuslar ürünlerin pahalılığı sebebiyle haftada ancak bir çeşit meyve alabildiği,

Diyet yemek verilmediği, diyet yemek veren hapishanelerde ise hastalıklar dikkate alınmadan tek tip diyet yemek verildiği,

Vejetaryen mahpuslara sınırlı ve bozuk yemek verildiği,

Vitamin ve bağışıklık güçlendirici takviyelerin sağlanmadığı belirtilmediği,

CEZAEVİNDE SAĞLIK HAKKINA ERİŞİM ENGELİ

Hasta, yaşlı ve risk grubuna giren mahpuslar için önlemler alınmadığı, temizlik malzemesinin dağıtılmadığı, tutukluların önlemlerini kendileri aldığı,

Bazı hapishanelerde doktorun revire gelmediği veya düzenli gelmediği, mahpusların İl Sağlık Müdürlüğü ve Sağlık Bakanlığı’na revir talepleri için dilekçe yazdıkları fakat cevap alamadığı,

Bazı mahpusların uzun zamandır revir doktorunu görmedikleri,

Bazı mahpusların revire çıksalar da tüm ilaçlara erişemedikleri, raporlu ilaçlarını alamadıkları veya zamanında verilmediği ve tahlillerinin yapılmadığı,

Bazı mahpusların kendilerinde Kovid-19 belirtileri olduğunu düşündükleri, bu sebeple test olmayı talep ettikleri ve test taleplerinin karşılanmadığı, belirti gösteren mahpusların hastane sevklerinin yapılmadığı,

Bazı hapishanelerde sınırlı sayıda hastane sevki yapıldığı, bazı hapishanelerde hastane randevularının iptal edildiği, ameliyat tarihi gelen mahpusların randevularının da hastane sevklerinin yapılmaması sebebiyle ertelendiği, ameliyat tarihleriyle ilgili idareden bilgi alamadıkları,

Heyet raporu gerektiren ilaçların revirde ve ilçe hastanelerinde yazılamadığı durumlarda, daha büyük ve heyet bulunan hastanelerde yazılması gerektiği, bazı hastanelerde pandemi ve yaşanan yoğunluk sebebiyle mahpusların heyete çıkarılamadığı ve ilaca erişirken sorunlar yaşadığı,

Birden çok hastalığı olan mahpusların sadece bir hastalığı için hastaneye sevk edildiği, tedavi olamadıkları ve diğer hastalıkları için tekrar sevk edilmeyi bekledikleri,

Birçok hapishanede diş ünitelerinin hizmet vermediği, hapishanelerdeki diş hekimlerinden hizmet alınamadığı, diş çekimi, dolgu vb. müdahaleler için gerekli ekipmanın bulunmadığı, yalnızca antibiyotik ve ağrı kesicilerle tedavilerinin yapıldığı, mahpusların hastane sevkleri yapılamadığı için dişten kaynaklı şikayetleri arttığı,

Bazı hapishanelerde acil değil denilerek mahpusların göz tedavilerinin aksatıldığı,

Mahpuslar fizik tedavi hizmetlerine erişemiyor,

Kanser hastalığı başta olmak üzere düzenli takip edilmesi gereken hastalıkların takibinin yapılmadığı, kanser hastası mahpusların bazı ilaçlarından ücret talep edildiği,

Bazı mahpusların reçeteli olan psikiyatrik ilaçlara erişemediği,

Kronik hasta mahpusların hastane sevklerinin uzun zamandır yapılmamasının sağlık sorunlarının artmasına neden olduğu ve bunun durumlarını kritik aşamalara getiriyor,

Bazı hapishanelerde acil durumlar olmasına rağmen ambulans çağırılmıyor,

Bazı hapishanelerde hastaneye sevk edilen mahpuslarda sosyal mesafenin gözetilmediği, bazı hapishanelerde sıklıkla çift kelepçe uygulanıyor,

Hastane sevkleri yapılacak mahpuslara hapishanelerdeki metal dedektöründen geçmeden önce infaz koruma memurları tarafından yakın mesafe ve elle üst ve ağız araması yapıldığı, metal dedektörden geçtikten sonra da dış güvenlikten sorumlu jandarmalar tarafından tekrar bu aramanın tekrarlandığı, sürekli dışarıda çalışan jandarmaların bulaş risklerinin olduğu, salgının yayılmamasına yönelik önlemler alınmadan aramalar yapıldığı

Birden fazla mahpusun ringlerde taşınmasının bulaş riskini arttırdığı,

Hastanelerde tedavileri devam eden ve mahkum koğuşlarında kalan mahpuslara refakatçi bulundurmalarına izin verilmediği,

Bazı hapishanelerde 50 yaş üzeri mahpuslara iki doz Sinovac aşısı yapılsa da 3. doz Biontech aşılarının yapılmadığı,

Bazı mahpusların alerjisi olması sebebiyle aşılarını hastanelerde olmak istedikleri, bu talepleri için dilekçe yazdıkları fakat dilekçelerine cevap verilmediği,

KARANTİNA KOĞUŞLARI

Hastaneden dönüşte 14 gün boyunca karantinada kalarak virüs kapma riskinin artacağı endişesiyle genel olarak tüm mahpusların hastaneye sevk konusundaki endişelerinin arttığı, hayatlarını tek başına idame ettiremeyen mahpusların da karantinada ihtiyaçlarını nasıl gidereceklerini bilemedikleri için hastaneye sevk olmak istemedikleri,

Hastaneye gitmek zorunda kalan ağır hasta mahpusların hastaneden döndükten sonra karantinada tutulduğu ve ihtiyaçlarını tek başına karşılayamayan mahpusların birçok problem yaşadığı,

Gözlem altında tutulmaları ve tek başına kalamayacaklarına dair doktor raporları bulunan hasta mahpusların, karantina koğuşlarında tek tutulmaya devam edildiği, kendilerine hiçbir sağlık hizmetinin verilmediği ve düzenli olarak kontrollerinin yapılmadığı,

Bazı karantina koğuşunda kalan hasta mahpusların gerekli sağlık hizmetlerinden yeterince faydalanmadığı,

Bazı hapishanelerde karantina koğuşunda kalan mahpusların bu koğuşlara yeni alınan mahpuslar sebebiyle karantina sürelerinin arttığı, testleri negatif çıkmasına rağmen 15 günden çok daha uzun süreler boyunca karantina koğuşunda kalmak zorunda oldukları,

Bazı hapishanelerde havalandırmaların keyfi olarak geç açıldığı ve erken kapatıldığı, havalandırmanın kapatılmasının temiz hava imkanlarını asgariye indirdiği,

Bazı hapishanelerdeki karantina koğuşlarının hijyenik olmadığı, temizlenmesine yönelik idareye şikayet iletilse de temizlenmediği ve yeterince havalandırılmadığı,

Bazı hapishanelerde karantinada tek tutulan mahpusların havalandırmaya çıkarılmadıkları veya havalandırma olmayan alanlarda tutuldukları, bu nedenle karantina koşullarının tecrit şeklinde uygulandığı,

Bazı hapishanelerdeki karantina koğuşlarının kapasitesinin üstünde mahpus barındırdığı, yakın mesafeli ranzalarda kaldıkları veya mahpusların yerde yattığı,

Bazı hapishanelerde karantina koğuşlarında bulunan yatak ve nevresimlerin kanlı ve idrarlı olduğu ve bu ürünlerin değiştirilmediği,
Bazı hapishanelerin karantina bölümlerinde kalan mahpusların gazete, radyo, TV, kitap, semaver gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmadığı,

Bazı hapishanelerde Kovid-19 şüphesi veya önlemleri sebebiyle karantinada tutulan mahpusların diğer mahpuslara göre telefon hakları ve açık havaya erişimlerinin sağlanmadığı,

Bazı ağır hasta mahpusların karantina koşulların olumsuz etkileri sebebiyle sağlık durumlarının daha da kötüleştiği belirtilmiştir.”