CHP'den yeni kanun teklifi: İlan ve reklam cezaları kaldırılsın

CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan, Basın İlan Kurumu’nun (BİK) gazetelere ilan ve reklam kesme yaptırımı uygulama yetkisi ile Haziran 2018’den sonra kesilen tüm cezaların kaldırılmasına ilişkin kanun teklifi verdi.

Tezcan, TBMM Başkanlığı’na sunduğu kanun teklifini şu gerekçeye dayandırdı:

“Basın İlan Kurumu’nun süreklilik haline getirdiği keyfi ilan ve reklam kesme yaptırımları yurttaşların haber alma hakkına engel olmaya dönük bir uygulama olup, basın özgürlüğünü tehdit etmektedir. 2020 yılında gazetelere 803 gün ilan kesme yaptırımı uygulanmıştır. Cumhuriyet, Sözcü, Birgün ve Evrensel gibi bağımsız ve eleştirel haber yapan gazetelere uygulanan ilan ve reklam kesme yaptırımları ‘basın ahlak esaslarına aykırılık’ gerekçesine dayandırılmaktadır. İlan ve reklam kesme yaptırımlarının büyük çoğunluğu ‘basın ahlak esaslarına aykırı yayın yapma’ gerekçesiyle verilmiştir.

195 sayılı yasanın 49’uncu maddesinde düzenlenen bu yaptırım, son yıllarda amacının aksine ‘basın ahlak esaslarını korumaya’ dönük değil, siyasal iktidarın arzu ve isteklerini korumaya dönük olarak uygulanmaktadır. Basın ahlak esaslarına azami özen gösteren yayın kuruluşlarının aynı zamanda bu yaptırıma en fazla muhatap olan kuruluşlar olması da çelişkiyi çarpıcı bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu nedenle madde hükmünde yer alan ‘basın ahlak esaslarına riayet etmemek’ ifadesi artık basın özgürlüğünü yok etmenin aracı haline dönüşmüştür. Bu ifadenin çıkarılması esasen basın özgürlüğünün de güvencesi olacaktır.

Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’un 49’uncu maddesi 1961 yılından bu yana yürürlüktedir. Ancak Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmekle birlikte ilan ve reklam kesme yaptırımlarının artarak ve keyfi biçimde uygulandığı görülmüştür. Bu nedenle Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin tümüyle yürürlüğe girmesini sağlayan 24 Haziran 2018 seçim tarihi esas alınarak bu tarihten sonra uygulanan yaptırımların tüm sonuçlarıyla birlikte kaldırılması amaçlanmıştır.”

Teklif ile; Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’daki, “yahut da basın ahlak esaslarına” ibaresinin çıkarılması ve 24 Haziran 2018’den sonra uygulanan tüm yaptırımların kaldırılmasının önü açıldı.

Teklifte, ilan ve reklam kesme yaptırımı nedeniyle ödenmeyen ilan bedelleri talepleri üzerine ilgililere ödenmesi gereken tarihten itibaren işlenmiş yasal faizleriyle birlikte ödenmesi de öngörüldü.