Görev aynı, haklar farklı: Kamu dışı sağlık çalışanları özlük haklarından vazgeçmiyor

Aile Sağlığı Merkezleri, Resmî Gazete’de yayımlanarak 24.11.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5258 sayılı “Aile Hekimliği Kanunu” ile birinci basamak sağlık hizmeti sağlamak, bireyin ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda koruyucu sağlık hizmetini sunmak, kişisel sağlık kayıtlarının tutulması ve bu hizmetlere eşit erişimin sağlanması amacıyla kuruldu. Bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları personelinin, kurumlarınca muvafakati ile sözleşme imzalayarak aile sağlığı çalışanı olabileceği gibi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48'inci maddesindeki şartları taşıyan kamu görevlisi olmayan ebe, hemşire, acil tıp teknisyeni ve sağlık memurları da sözleşmeli olarak aile sağlığı çalışanı olabiliyor. Bu kapsamda Türkiye’nin 81 ilinde kamu personeli olmayan aile sağlığı çalışanları hizmet veriyor.

ÖZLÜK HAKLARINI İSTİYORLAR

2010 yılında hayata geçirilen Aile Hekimliği uygulaması 12 yıldır devam ediyor. Ancak aile sağlığında kamu çalışanlarının yanı sıra kamu dışından alınan hemşire, ebe ve acil tıp teknisyenleri de bulunuyor. Kamu dışı çalışanlar, kamuda çalışanlarla aynı koşullarda çalışmalarına rağmen kendilerine 12 yıldır verilmeyen özlük haklarını istiyor.

81 ilde örgütlenen kamu dışı sağlık çalışanları, tüm yetkili sağlık sendika il başkanlarına taleplerini iletti.

Geçtiğimiz yıllarda da konuyla ilgili girişimlerde bulunulmuş ama çabaları sonuçsuz kalmıştı. 12 yıldır sendika üyesi oldukları halde hiçbir özlük hakkına kavuşamadıklarını söyleyen kamu dışı sağlık çalışanları, emeklilik, tazminat, tayin gibi birçok hak talep ediyor.

Nöbet, eğitim gibi kamunun gerektirdiği tüm faaliyetlerin içinde yer alan aile sağlığı çalışanları, özlük haklarını alamamaktan şikayetçi.

GÖREV AYNI, HAKLAR FARKLI

Kamu Dışı Aile Sağlığı Çalışanları Platformu, Kamu personeli ve kamu personeli olmayan aile sağlığı çalışanları arasında özlük haklar konusundaki farklılıkları şöyle sıralıyor:

1. Aile Birliği Mazereti Tayin Hakkı: Aile hekimliği Kanununda iller arası yer değişikliği tayin hakkı tanımlanmadığından yer değişikliği yapamamaktadırlar. Özellikle eşleri zorunlu yer değişikliğine tabi kamu görevlisi (asker, polis vb.) olan çalışanlar, eşleri başka bir yere görevlendirilmesi halinde, sözleşmelerini tek taraflı fesih ederek, Kamu Personeli asıl görev yerine giderek yer değişikliği hakkına sahip olurken Kamu Personeli olmayan Aile Sağlığı çalışanı işsiz kalmaktadır. Oysa Anayasa’nın 41. maddesinin 1. ve 2. fıkrası “Aile Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet ailenin huzur ve refahı ile ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” şeklindedir.

2. Doğum Sonrası Ücretsiz İzin Hakkı: Aile sağlığı çalışanı, doğum izni kullanabilmekte ancak doğum sonu ücretsiz izin hakkı bulunmamaktadır. Kamu Personeli ücretsiz doğum izni kullanabilmek için ilk görev yerine dönerken kamu personeli olmayan aile sağlığı çalışanı zorunlu mazereti olması durumunda bile işten ayrılmak zorunda bırakılmaktadır.

3. Askerlik Sonrası Geri Dönüş Hakkı: Kamu görevlisi aile sağlığı çalışanı askerlik hizmetini ifa etmek için ilk görev yerine dönerek iş güvencesini devam ettirirken Kamu görevlisi olmayan aile sağlığı çalışanı, vatani görevini ücretsiz yapmak için ayrıldığında işten çıkarılmaktadır.

4. Kıdem, İhbar ve İş Sonu Tazminat Hakkı: Kamu görevlisi aile sağlığı çalışanı ilk görev yerine geçerek tazminat hakkını elde ederken, Kamu görevlisi olmayan aile sağlığı çalışanlarının sözleşmesini feshetmesi halinde iş sonu tazminatı ve SGK mevzuatı uyarınca gerekli tüm şartları yerine getirerek emekli olduğunda kıdem ve ihbar tazminatı alamamaktadır. Özellikle yıllardır görev yapan çalışanların bulunduğu göz önüne alındığında bu durum çalışanları son derece mağdur etmektedir.

5. İş Güvencesi: Aile sağlığı çalışanları aile hekimliği ödeme ve sözleşme yönetmeliğinin 13. ve 14 maddelerindeki herhangi bir nedenden dolayı 13. İhtaren 14.yetkili merci tarafından sözleşmenin feshedilmesi durumunda kadrosu bulunan personeller eski kadro yerlerine dönebilme hakkına sahipken kamu dışı aile sağlığı çalışanları işsiz kalmaktadır.

6. Hastalık İzin Hakkı: Sağlık sebebiyle bir sözleşme döneminde yüz seksen günü aşan süreyle görevin ifa edilmemesi halinde çalışanın sözleşmesi yetkili merci tarafından fesih edilmektedir. Kamu personeli ilk görev yerine dönerek hastalık izin hakkını kullanırken kamu personeli olmayan aile sağlığı çalışanı bu kadar zor zamanında işsiz bırakılmaktadır.

7. Yer Değişikliği Hakkı: Zaruri durumlarda yer değiştirmesi gerektiğinde yer değişikliği hakkı olmadığı için istifa etmek durumunda kalmaktadır. Kamu personeli olarak çalışan aile sağlığı çalışanı, zorunlu nedenler ile yer değiştirme ihtiyacı oluşması durumunda, Aile Hekimliği sisteminden çıkarak kadrosunun bulunduğu görev yerine dönüp var olan özlük haklarına tekrar sahip olmaktadır. Ancak kamu personeli olmayan Aile Sağlığı Çalışanı sistemden çıkması durumunda işsiz kalmaktadır.

ÖZLÜK HAKLARININ İYİLEŞTİRİLMESİ GÜNDEMDE

Konuyla ilgili Gerçek Gündem'in ulaştığı Kamu Dışı Aile Sağlığı Çalışanları Platformu Başkanı Bülbül Onat, Kamu Personeli Danışma Kurulu (KPDK) toplantısında, toplu sözleşme görüşmelerinde kurulacak olan komisyonun, ilk madde olarak çalışan memnuniyeti özlük hakların iyileştirilmesi ve tüm sözleşmelilere kadro konusu olacağı kararı alındığını hatırlattı. Onat, kamu görevlisi olmayan aile sağlığı çalışanlarının kolunu kanadını kıran bu uygulamanın sonlandırılarak çalışanların bakanlığın gerçek istihdam modeli olan 45/A 3+1 olarak istihdam edilmesini istediklerini söyledi.

"KADRO TALEBİMİZDEN VAZGEÇMİYORUZ"

Onat, aile hekimliğinin taşeron gibi işletildiğini ve kamu dışı sağlık çalışanlarının haklarının 12 yıldır verilmediğini söyledi.

Onat, "Kamuda çalışan personel aile hekimliğine geldiğinde o da bizler gibi sözleşmeli çalışıyor. Yani aile sağlığında çalışan hiç kimsenin, ister kamudan ister kamu dışından olsun, özlük hakkı yok. Ancak, örneğin kamuda çalışan personelin askere gitmesi gerekirse sözleşmesini ve aile sağlığı merkezini bırakarak asıl görev yerine dönüyor ve özlük haklarından faydalanabiliyor. Ancak sözleşmeli çalışan kamu dışı sağlık çalışanlarının böyle bir kaçış yolu yok. Hasta olan kamu dışı sağlık çalışanlarının 180 gün izin alması halinde sözleşmesi otomatik olarak fesih ediliyor ve o kişi işsiz kalıyor. Yine aynı şekilde tayin hakkımız da yok. Şu anda benim eşim gidiş geliş yapabiliyor ancak ben sözleşmeli olduğum için yapamıyorum. Özlük haklarımızı yani kadro istiyoruz. Devlet bize en önemli görevlerden biri olan sağlıkta birinci basamağı veriyor ancak biz hastalandığımızda bize sahip çıkmıyor. 81 ilde sendika başkanlarına talebimizi ilettik, kadro talebimizden vazgeçmiyoruz." dedi.