Restorasyon çalışmasına başlandı: Tarihi saate kubbe

Antalya’nın simgesi olan tarihi mekanlardan birinde daha restorasyon çalışması başlatıldı. Roma döneminde kenti çevreleyen surlardaki burçlardan birinin üzerine Osmanlı’nın son döneminde saat kulesi yapıldı. 1940’lı yıllarda zarar gören kubbesinin yerine dendanlar eklenen saat kulesi, 80 yıldır kentin ortak belleğinin en önemli mekânlarından biri.

Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restorasyon çalışması başlatılan tarihi saat kulesinde yapılması planlanan en önemli değişiklik ise kubbenin yeniden inşa edilmesi olacak. Aralık ayında bitirilmesi planlanan restorasyon için 1.239.846 TL sözleşme bedeli belirlenirken kentin ortak belleği olan mekanlara yönelik müdahalelerin kent halkının görüşü alınmadan uygulanması dikkat çekici.

Odatv'den Yusuf Yavuz'un haberine göre, Antalya kent belleğinin ortak mekânlarından biri olan saat kulesinin tarihi Roma dönemine kadar uzanıyor. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde kenti çevreleyen surların parçası olan burçlardan birinin üzerine, 1900’lerin başlarından eklendiği düşünülen saat kulesi, zamanla kentin önemli buluşma mekânlarından biri olmuş.

SAAT KULESİNİN II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE EKLENDİĞİ DÜŞÜNÜLÜYOR

Antalya saat kulesinin, Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25 yıldönümü anısına imparatorluğa bağlı topraklarda bulunan çok sayıda kentte inşa edilen saat kulelerinden biri olduğu düşünülüyor. Ancak birçok kentte aynı dönemde inşa edilen saat kuleleriyle ilgili fotoğraf ve mimari çizimler bulunmasına karşın Antalya saat kulesiyle ilgili yeterli bilgi ve belge bulunmuyor. Doğu Roma döneminden kalma surların üzerinde inşa edildiği dönemin ardından çekilen fotoğraflarda, çatısının kubbeyle örtülü olduğu görülen saat kulesinin 1940’lı yıllarda zarar gördüğü için onarıldığı ve bu onarım sırasında kulenin üzerine dendanlar eklendiği belirtiliyor. Onarım sırasındaki eklemenin tarihi yapının orijinaliyle ve çevresindeki tarihi yapılarla uyumlu olmadığı gerekçesiyle burç görünümlü bu dendanlar yıkılarak yerine kubbe inşa edilecek.

ARALIK AYI ORTASINDA TAMAMLANMASI PLANLANIYOR

Saat kulesinin mülkiyetinin 2018’de Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne devredilmesinin ardından başlatılan restorasyon girişiminde sıra inşaat aşamasına geldi. Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü ile Antalya merkezli Yivli Minare Restorasyon İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. arasında 2 Şubat 2022 tarihinde yapılan sözleşmeye göre 300 gün sürmesi planlanan çalışmaların 12 Aralık 2022 tarihinde bitirilmesi hedefleniyor. Saat kulesinin restorasyonu için ilk etapta ayrılan 1.239.846 TL’lik bütçe ise Antalya Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı (YİKOB) tarafından karşılanacak.

‘MANZARASI ÇOK GÜZEL, KESİNLİKLE SELFİE NOKTASI OLABİLİR’

Saat kulesinin restorasyonu projesi yaklaşık 4 yıldır Antalya’nın gündemindeydi. Önceki Antalya Vakıflar Bölge Müdürü Hüseyin Coşar, 27 Eylül 2020 tarihinde DHA’ya verdiği bir demeçte, tarihi yapının restorasyonu için hazırlanan kubbe formlu projenin Koruma Kurulu’ndan geçtiğini belirterek şunları dile getirmişti: “Pencerelerinden Yivli Minare, Tekeli Mehmet Paşa Camii, Yat Limanı, Kaleiçi ve deniz manzarası çok güzel. Fotoğraf çektirmek ve Antalya'yı izlemek için de gayet yüksek konumda. Bu anlamda çok cazip bir yer olacağını düşünüyorum. Kesinlikle selfie noktası da olabilir. Bu tür yerlere aslında girilip çıkılması lazım. Girilip çıkılmadığı zaman hızla yok olmaya gidiyor ve maalesef bir faydası da yok. Şuradan Antalya'yı izlemek varken sadece dışarıdan görüp gezmek daha farklı. Biz burayı, ziyaretçilere kontrollü şekilde açacağız.”

KURUL, PROJEDEKİ KUBBE FORMUNU ÖZGÜNÜNE AYKIRI BULDU

Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun tarihi saat kulesiyle ilgili hazırlanan restorasyon projesine ilişkin 11 Nisan 2019’da aldığı kararında, Kurul’a sunulan rapordaki kubbe formunun eski fotoğraflardan farklı olduğunun anlaşıldığına işaret ederek, “Restorasyon projesinin yeniden etüt edilmek üzere iptal edildiği haliyle düzeltilerek uygun bulunduğuna, restorasyon sırasında yapıdaki özgün taş malzemenin değiştirilmemesi gerektiğine, yapı içerisinde yeni imal edilecek çelik strüktür ile taş duvarlar arasındaki ilişkileri gösterir nokta detaylarının Kurulumuza iletilmesine” ifadelerine yer veriliyor.

CEPHE TEMİZLİĞİNDE KİMYASAL KULLANIMI VE KUMLAMAYA İPTAL

Kurul kararında ayrıca restorasyon raporunun saat kulesinin cephelerde yapılacak derz onarımı ve cephe temizliğinde kimyasal yöntemlerin kullanılması ve kumlama tekniğinin uygulanmasının önerildiğine işaret edilerek söz konusu uygulamaların iptal edilerek düzeltilmesi kaydıyla projenin olumlu bulunduğu vurgulanıyor. Kararda, saat kulesinin cephelerinde bulunan ve bir bölümünde fresko bulunduğu görülen sıva kalıntıları ile taş derzlerinde kullanılacak malzeme ve tekniklerin detaylarının Kurul’a iletilmesi isteniyor.

KURULDAN ELEKTRİK TESİSATI UYARISI

Restorasyon raporundaki elektrik tesisatı projesinin de temsili detaylar kullanılmadan mimari proje üzerinde şematik olarak gösterilerek yeniden düzenlenmesi istenen Kurul kararında, saat kulesi içi ve çevresinde yapılacak kazı çalışmalarının da müze denetiminde gerçekleştirilmesi gerektiği belirtiliyor.

KENTİN BELLEĞİ KENTLİLERİN GÖRÜŞÜ ALINMADAN SİLİNİYOR

Tarihi kentlerin kimliği ve siluetinin birer parçası olan mimari anıtlarda onarım ya da restorasyon gibi gerekçelerle yapılacak müdahalelerin, kent halkının görüşüne sunulmadan uygulamaya konulması son yıllarda sıklıkla tartışma konusuna dönüşüyor. Kent görünümünün bir parçası olan anıt yapılarda ortaya çıkan köklü değişiklikler, ortak belleğin sürekliliğini kesintiye uğratıyor. Çok katmanlı tarihi yapılarda bir dönem öne çıkarılırken diğer dönemlerin geri plana itilmesi, kültürel mirasın korunması ve sağlıklı biçimde geleceğe taşınması açısından öne çıkan sorunların başında geliyor.

TARİHİ KESİK MİNARE CAMİİ NAMAZ VAKİTLERİ DIŞINDA KAPALI

Antalya’da yakın zaman önce restorasyonu tamamlanan ve ibadete açılan Kesik Minare (Şehzade Korkut) Camii’nin minaresine külah eklenmesi de benzer tartışmaları beraberinde getirmişti. Geçmişi Helenistik döneme kadar uzanan eski bir pagan tapınağı olan tarihi yapı, Doğu Roma döneminde kiliseye, Selçuklu döneminde ise camiye dönüştürülmüş. Yapılan restorasyonun ardından bütün dönemlerin görülebileceği müze işlevinde bir tarihi mekâna dönüştürüleceği söylenen Kesik Minare Camii’nin kapısına devam eden tadilat gerekçe gösterilerek “Namaz Vakitleri dışında kapalıdır” yazısının konulması dikkati çekti.