Tarihi silmek için 500 bin lira harcadılar

Mersin’in Anamur ilçesinde bulunan Karamanoğulları dönemine ait 700 yıllık Ak Cami’de yapılan restorasyon tepki çekti. Plastik boya, alüminyum ve beton kullanılarak adeta yeni inşa edilmiş bir yapı görünümüne kavuşturulan caminin minaresindeki yivler ise harçla dolduruldu. Uygulamaya tepki gösteren Anamurlular, tarihi caminin orijinal dokusunun geçmişte yapılan onarımlarla yok edildiğini ancak son restorasyonun eskisini de arattığını dile getirdiler.

Anamur’un Akarca Mahallesi’nde bulunan tarihi Ak Cami, Alaaddin Cami olarak da anılıyor. Karamanoğulları Beyliği döneminde 1326’da inşa edildiği belirtilen tarihi Ak Cami, yakınındaki han ve köprü kalıntısı ile birlikte kentin tarihine ışık tutan yapılardan biri.

MERKEZİ PLANLI VE KESME TAŞTAN İNŞA EDİLDİ

Mersin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü kayıtlarına göre, merkezi planlı ve kesme taştan inşa edilen Ak Cami’nin yivleriyle dikkat çeken minaresi yapıya sonradan eklendiği belirtilerek şu bilgilere yer veriliyor: “Yapıda köşelerde ve yan duvarlar üzerinde sağır sivri kemerli açıklıklarda duvar içine gömülmüş yuvarlak iç dolgu ile geleneksel Türk mimarisinde pek görülmeyen tarzda kubbeye geçiş sağlanmıştır. Sağır kemerlerin ayakları üçgenimsi payandalarla desteklenmiştir. Girişin solunda zamanında ahşap olan güdük minaresinin yerinde yivli tek şerefeli minaresi kaide üzerinde yükselir. Giriş kapısının hemen üzerinde yer alan altı satırlık yazıda 1326 H. tarihi okunmakla birlikte yazıt orijinal değildir.”

‘KEŞKE RESTORE EDİLMESEYDİ’ DEDİRTEN ÇALIŞMA İÇİN 413 BİN TL BÜTÇE

Oda TV'den Yusuf Yavuz2un haberine göre, dış cephesinde ve içinde çeşitli tahribatlar oluşan tarihi cami, Adana Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından geçtiğimiz yıl restorasyon programına alındı. 6 Nisan 2017 tarihinde yapılan sözleşme ile Yağmur Restorasyon ve Onarım Mimarlık adlı firmaya verilen restorasyon için 413 bin TL bütçe ayrıldı. Sözleşmeye göre 5 Nisan 2018 tarihinde tamamlanması gereken restorasyon yaklaşık 6 ay daha uzadı. Ancak restorasyonu bir türlü bitmeyen tarihi caminin son halini gören Anamurlular, “keşke restore edilmeseydi” sözleriyle tepki gösterdiler.

‘RESTORASYONDA UZMAN ÇALIŞTIRILMADI’ İDDİASI

Caminin restorasyonunda uzman çalıştırılmadığını iddia eden vatandaşlardan biri, “Benim evim hemen caminin yakınında. Restorasyon çalışmaları sırasında ne arkeolog ne de sanat tarihçisi çalıştırıldı. Yapılan uygulamaları görünce bir iki kez gidip uyardım. Bu yapılanın adı tarihe ihanettir. Anamur Kalesi’nde benzer bir durum söz konusu. Tarihimize yönelik bu saldırılara artık bir son verilsin” diye konuştu.

ANAMUR ÇEVRE PLATFORMUNDAN TEPKİ: ‘IŞIL IŞIL PARLAYAN BOYA’

Anamur Çevre Platformu ise sosyal medyada restorasyonla ilgili görüntüleri paylaşarak uygulamaya yönelik tepkisini şu ifadelerle duyurdu: “Tarihi Akcami’nin restorasyonu muhteşem olmuş. Eski yıkık dökük halinden eser kalmamış. Duvarlarında ışıl ışıl parlayan boya, D.. marka olabilir mi? Ya takılan aydınlatma lambaları ve aplikler hangi marka? Belli ki, restorasyon firması masraftan kaçmamış. Kaliteli ürünler kullanmışlar.”

‘YILLAR SONRA SORSALAR NE DİYECEĞİZ BİLMİYORUM’

Yaklaşık 700 yıllık geçmişi bulunan tarihi camide yapılan restorasyon uygulamasına yönelik dile getirilen tepkiler ise özetle şöyle: “Bıraksalar da caminin orijinal haline kavuşturulması mümkün değil artık. Bildiğiniz plastik boya ile boyamışlar. Minarenin yivleri bile yok edilmiş. Temeline de beton dökmüşler. Orijinalliğinden hiçbir eser bırakmadıkları için kendilerine teşekkür eder, bu mesleği bir an önce bırakmalarını temenni ederim. Yıllar sonra restorasyon sorumlusu kimlerdi diye sorsalar ne diyeceğiz bilmiyorum. 1990’larda yapılan kötü restorasyonu dahi arar olduk. Yeni restorasyonda minarenin yivleri yok olmuş tam bir rezalet.”

Anamur’da tepki çeken restorasyonla gündeme gelen tarihi cami hakkında yapılmış kapsamlı bir bilimsel çalışma olmaması da dikkat çekiyor.

RESTORASYONLARLA İLGİLİ İHALE YÖNETMELİĞİ DEĞİŞTİ

Öte yandan vakıf kültür varlıklarının restorasyonlarıyla ilgili yeni bir yasal düzenleme yapıldı. Buna göre 2008 yılında çıkarılan ‘Vakıf Kültür Varlıkları İhale Yönetmeliği’ yürürlükten kaldırıldı. Bunun yerine hazırlanan ve 30 Ekim’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Vakıf Kültür Varlıklarının Onarımları ve Restorasyonları ile Çevre Düzenlemesine İlişkin Mal ve Hizmet Alımlarına Dair Usul ve Esaslar’ başlığını taşıyan yasal düzenleme ile kamuoyunda sıkça tartışma konusu olan vakıf eserlerinin restorasyonlarına ilişkin yeni hükümler getirildi.

FİRMALARDA MESLEKİ, TEKNİK VE MALİ YETERLİLİK ARANACAK

Vakıf kültür varlıklarının rölöve, restitüsyon, restorasyon ve çevre düzenleme ile statik güçlendirme, konservasyon ve kazı projeleriyle ilgili mal ve hizmet alımlarına ilişkin ihaleleri kapsıyor. Yönetmeliğin 5. maddesinde “restorasyonlar, mesleki ve teknik yeterliliği ile ekonomik ve mali güçleri idarelerce kabul edilen yükleniciler eliyle yapılır” hükmü yer alıyor.

RESTORASYON PROJESİ İÇİN YARIŞMA AÇILABİLECEK

Yönetmeliğe göre restorasyon ihalelerinde yaklaşık maliyet belirlemek amacıyla oluşturulacak komisyon için idarelerde yeterli sayı ve nitelikte personel bulunmaması durumunda başka kamu kuruluşlarından personel alınabilecek. Ayrıca restorasyonlar için idareler gerekli gördükleri takdirde jüri tarafından değerlendirme yapılmak üzere ödüllü veya ödülsüz proje tasarım yarışmaları düzenleyebilecek.

HATALI VE EKSİK İMALAT YAPANLARA CEZAİ SORUMLULUK DOĞACAK

Restorasyon ihalesini alan firmalardan istenilen teknik personelin istenen sayıda ve nitelikte olup olmadığına bakılacak. Yüklenici firmalar, yer teslimi yapılmasının ardından beş gün içinde gerekli belgeleri idareye sunacaklar. Restorasyonlarda hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak, bilim ve sanat kurallarına aykırı, eksik ve hatalı imalat yapmak yüklenicilere cezai sorumluluklar doğuracak.