Belediyelerin düzeni: Rant ve yağma

Nurcan Gökdemir/ Birgün Sayıştay, yerel yönetime hâkim olan rant ve yağma düzenini gözler önüne serdi. Arsa ve bina tahsislerinde usulsüzlük, kamu mallarının işgaline göz yumulması, gelirlerin amacının dışında kullanılması, ihalesiz ve bedel bile almadan kıyaklar çekilmesi yaygın uygulamardan!

Sayıştay’ın, denetimlerde “önemli görülen veya genellik oluşturan” konuları içeren Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu’nda belediyelerle ilgili çarpıcı tespitlere yer verildi.

“Kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesi, kullanılması, muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemleri almasına katkı sağlayan önemli bir araç” olarak tanımlanan raporda, belediyelerle ilgili tespitler 22 ana başlık altında sıralandı.

Denetçilerin önemli gördükleri ve genelleşen uygulamalara ilişkin tespitlerinden bazıları şöyle:

♦ Usulsüz tahsis: Tahsis yapılabilecek kamu idareleri arasında sayılmayan spor kulüpleri de dâhil olmak üzere dernekler, vakıflar, kooperatifler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile şirketlere tahsis yapılması. Taşınmazların ihale düzenlenmeden mevzuata aykırı olarak pazarlık usulüyle kiraya verilmesi, yükümlülüğünü yerine getirmeyen kiracılara ilişkin işlem yapılmaması, kiradan elde edilen gelirlerin muhasebeleştirilmemesi.

♦ Sürekli işgal: Taşınmazların işgali üzerine tazminat veya işgaliye alınmakla yetinilmesi, bu uygulamanın kiraya dönüştürülerek taşınmazların işgaline süreklilik kazandırılması. İşgal edilen bazı taşınmazlardan tazminat da alınmaması.

♦ Kayıtsız taşınmaz: Belediyeye bağışlanan bazı tazminatlarının kaydının bulunmaması.

♦ Toplanmayan gelirler: İlan ve reklam vergisi, işyeri açma, eğlence, haberleşme vergisi gibi vergilerin alınmaması. Bazı belediyelerde tahakkuk etmiş gelirlerin tahsilat oranlarının oldukça düşük kalması, devreden tahakkuk tutarının sürekli artması, evsel katı atık hizmetlerine ilişkin ücret tarifesinin belirlenmemesi ve tahsilatların takip edilmemesi.

♦ Kayıtsız banka hesapları: Bankalarda açılan bütün hesapların gösterilmesi gerektiği halde bazı kamu idarelerinde muhasebe kayıtlarında yer almayan banka hesaplarının bulunması.

♦ Otopark işletilmesinde usulsüzlük: Mevzuata aykırı olarak büyükşehir belediye meclis kararı olmaksızın ilçe belediyelerince otopark işletilmesi, otopark gelirlerine ilişkin bedellerin bazı belediyelerde ayrı bir hesapta takip edilmesi, hesabın vadeli olarak değerlendirilmemesi, bedellerin amacı dışında kullanılması.

♦ Fon gelirleri kullanımı amaç dışı: Gecekondu Kanunu gereğince oluşturulan fon gelirlerinin özel hesap yerine başka banka hesaplarında takibi ve amacının dışında kullanılması, Hazine taşınmazlarının satışından aktarılması gereken yüzde 10’luk payın fon hesabına aktarılmaması.

♦ Karşılıksız kıyak: Atık toplanması imtiyaz hakkının ihalesiz ve gelir elde edilmeksizin şirketlere devredilmesi.

♦ İhalesiz toplu taşıma: Toplu taşıma hizmetlerinin ihalesiz üçüncü kişilere süresiz verilmesi.