Facia geliyorum demiş!

Konya’dan gelip depo olarak adlandırılan Marşandiz’de, doğu tarafından manevra alarak dönen YHT’ler, sevk yönüne manevra yerine elle makas tanzimi ile geçirildi. Ancak yaklaşık 8 aydır uygulanan trafik bilgilerinin değiştirilmesinden 4 gün sonra 9 kişinin yaşamını yitirdiği kaza meydana geldi.

Başkentte 9 kişinin yaşamını yitirdiği Yüksek Hızlı Tren (YHT) kazasından 4 gün önce hazırlanan TCDD Genel Müdürlüğü’nün bir yazısı, “sinyalizasyon var mıydı, yok muydu” tartışmalarına son noktayı koydu. Ulaştırma Bakanı Cahit Turhan’ın ısrarla sakladığı bilgi, TCDD’nin bu yazısıyla ortaya çıktı.

Cumhuriyt'ten Alican Uludağ'ın haberin göre, TCDD’den, YHT Ankara Trafik ve İstasyon Müdürlüğü’ne gönderilen 7 Aralık 2018 tarihli yazıda, “15 Mart 2018 tarihinde Ankara-Sincan YHT hatlarının işletmeciliği sinyalsiz açıldı” denildi. TCDD’nin kazadan 4 gün önce istasyon müdürlüklerine gönderdiği yazıyla, nisan ayından bu yana YHT hatlarının işleyişi için izlenen trafik düzenlemesi de değiştirildi. 9 Aralık’tan itibaren zorunlu haller dışında manevra yapılmaması talimatı verildi. Tek yön olarak işleyen hatlar böylece geliş ve gidiş şeklinde kullanılmaya başlandı. Trafik sisteminde yapılan bu değişiklikten 4 gün sonra kaza meydana geldi. Yazıda, elle makas tanziminden yaşanan zorluklara işaret edildi.

Ankara-Konya seferini yapan YHT’nin, Yenimahalle’deki Marşandiz İstasyonu’nda, aynı hat üzerinden gelen kılavuz lokomotifle kafa kafaya çarpışması sonucu 9 kişinin yaşamını yitirmesi, 92 kişinin yaralanmasının ardından, sinyalizyon sistemi olup olmadığı soru işareti yaratmıştı. Meslek örgütleri, “sinyalizasyon sisteminin olmadığını” belirtirken, bu konuyu “sır” gibi saklayan Ulaştırma Bakanı Cahit Turhan ise “Sinyalizasyon sistemi demiryolu işletmeciliği için olmazsa olmaz bir sistem değil. ‘Sinyalizasyon olmadığı için bu kaza oldu’ gibi değerlendirme yapanlar, doğru bir değerlendirme yapmıyor” açıklamasında bulunmuştu.

TCDD Genel Müdürlüğü’nün 8. Bölge Müdürlüğü (YHT Ankara) Trafik ve İstasyon Yönetimi Servis Müdürlüğü, kazadan önce, 7 Aralık 2018’de, YHT Ankara Trafik ve İstasyon Yönetimi Servis Müdürlüğü’ne bir yazı gönderdi. Yazının konusunu, “YHT, H1, H2 Yollar ve Ankara Gar Trafik Düzenlemeleri” oluşturdu.

Yazı, kazanın olduğu hatlarda sinyalizasyon sistemi olup olmadığı tartışmalarına son noktayı koydu. Genel müdürlüğün emri ile Ankara-Sincan YHT hatlarının trafiğinin düzenlenmesinde bölge müdürlüğünün yetkilendirildiği anlatılan yazıda, “15 Mart 2018’de Ankara-Sincan arası YHT hatlarının sinyalsiz işletmeciliğe açılmasıyla YHT’ler genel kaide olarak Ankara 12. yola kabul edilip 10. yoldan sevk edilmekteydi” denildi.

Yazıda, 9 Aralık’tan itabaren kış dönemi hareket çizelgesinin uygulanacağı belirtilerek, “Ankara YHT Gar doğu peron kapılarının kapatılacak olması, Ankara Doğu’da, Doğu ve Güney ekspreslerinin işletilmesiyle tren trafiğinin artması ve buna paralel elle makas tanziminde yaşanan sorunlar göz önünde bulundurularak, kış dönemi hareket çizelgesiyle birlikte, zaruri haller dışında Ankara Doğu tarafında manevraların bitmesiyle YHT’ler Ankara Gar 11-12-13 yollarından kabul ve sevk edilecektir” denildi. Tren trafiklerine ilişkin bildirimlerin telsizler ve GSM-R denilen telefonlarla yapıldığı da anlaşılan yazıda, Ankara Batı’dan, 3 yoldan trafik düzenlemesi ile birlikte uyulacak kurallar ve emirlerde değişiklik yapıldığı vurgulandı.

Savcılık, emniyeti uyardı

Gözaltındaki makasçı O.Y’nin ifadelerinin basına sızması emniyet ile savcılık arasında gerilime neden oldu. Savcılık ifade ve diğer işlemlerle ilgili basına paylaşım yapılmaması yönünde emniyet görevlilerini uyardı.

'Sinyalsiz işletmecilik'

Yazıda, yeni kurallar şöyle açıklandı:

- Depodan Ankara YHT Gar’a set gidiş gelişlerde, trenler, Sincan doğuda bulunan makasların elle yapılması suretiyle konvansiyonel hatta veya YHT hattına tanzim edilip teminatları alındıktan sonra kabul ve sevk edilecek, iş bitiminde makaslar doğru yola tanzim edilip kilitlenecektir.

- Esenkent yönünden Ankara YHT Gar’a gelecek trenler için, Ankara YHT Kumanda Merkezi tarafından Esenkent S12/S22 sinyalleri; Esenkent ile YHT Eryaman Gar arasında tren olmaması durumunda açılacaktır. Eryaman YHT Gar’a gelen trenler Ankara YHT Kumanda Merkezi’ne geliş bildirisi yapacak, Ankara YHT Kumanda Merkezi tarafından trenlere GSM-R telefonundan Ankara YHT Gar’a kadar seyir izni verilecektir. Eryaman yönünden gelen trenler, Ankara YHT Gar M74/M72 makaslardan önce duracaktır. Duruş trenlere, 5588 modelle ihbar edilecektir. Bunun için bu makasların gerisine ortası kırmızı kenarı beyaz “dur” levhası konulacaktır. Bu noktada duran trenler Ankar YHT Gar hereket memuru ile görüşüp tren teşkil görevlisinin vereceği işaretle Ankara YHT Gar’a gelecektir. Trenlerin YHT Ankara geliş bildirisi, nöbeti hareket memuru tarafından yapılacaktır.

- Boş setler Ankara-Sincan arasında Hat 2’den depolarına sevk edileceğinden 81060, 81214, 81014 trenler Esenkent-Ankara arasında arızi durumlar dışında Hat 1’den seyir ettirilecektir. Bu sıranın dışına çıkılması gerektiği durumlarda değişiklik, YHT Ankara Gar hareket memuruna trafik kontrolörü tarafından bildirilecektir. Boş setlerin depolarına giriş ve çıkışlarda bekletilmemesi sağlanacaktır.

7 bin kilometrede sinyalizasyon yok

BBC Türkçe’ye konuşan bir uzman, Türkiye’deki 12 bin kilometrelik hattın yaklaşık 5 bin kilometresinin sinyalizasyonlu olduğunu vurgulayarak bunun sakıncalarını şöyle anlattı: “Hızla giden bir tren karşısında engel gördüğünde hemen durabilmesi mümkün değil. Bu nedenle sinyalizasyonla önceden bildirim sağlanır. Demiryollarında saatte 80-100 kilometre hızla giden bir treni ancak birkaç yüz metrede durdurmak mümkün olabilir. Demiryolunda makinistin görüş mesafesi 250-300 metredir, treni bu mesafede durdurabilmesi mümkün değil. Bu yüzden sinyalizasyon sistemleri iki tren arasında birkaç kilometre mesafe bırakır.”