Şehir plancısı Duygu Kanık: İstanbul tüm Marmara Bölgesi'ni planlıyor

İZMİT'te, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği tarafından düzenlenen panelde konuşan Şehir Plancıları Odası Kocaeli Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Duygu Kanık, "Ülke çıkarları ve benimsenen gelişim politikaları doğrultusunda Kocaeli'nin İstanbul'a hizmet eden bir sanayi kenti olarak belirlenmesi sonucunda Kocaeli bu duruma geliyor. İstanbul bizi geçip, tüm Marmara Bölgesi'ni planlıyor" dedi.

Türk Mimar ve Mühendis Odaları Birliği tarafından Kocaeli Mimarlar Odası binasında 'Kocaeli 3'üncü Kent Sempozyumuna Giderken/ 2'nci Panel'i düzenlendi. Panele, Makine Mühendisleri Odası Genel Başkanı Yunus Yener, Şehir Plancıları Odası Kocaeli Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Duygu Kanık, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Çiğdem Çağlayan ve Çevre Mühendisleri Odası Kocaeli Şubesi Başkanı Sait Ağdacı ile çok sayıda kişi katıldı.

'TEMELDEKİ PROBLEM PLANLAMA'

Toplantıda konuşan Duygu Kanık, "Kaçak yapılaşmış alanları olan, ulaşım sorunları yaşadığımız, sanayiyle iç içe geçmiş konut alanları bulunan, bu durumun yarattığı sağlık sorunlarının olduğu ve kentsel dönüşüm çözümünün yeni sorunlar yaratması gibi bir sürü sorunlar var. Bunun temelindeki problem ise plansızlık değil. Tam aksine, planlama. Bu kent bugüne planlama ile geldi. Bu kentin planlamasındaki ana sorun yetki sorunu. 3 bin 505 kilometrekarelik bir kente sahipsiniz, tamamında yetkili bir büyükşehir belediyesi var, 12 tane ilçe belediyesi var, ama kenti asıl planlayanlar yerel yönetimler değil, merkezi idare. Yerel yönetimlerin yaptığı parçacı çözümlemeler tabii ki bu kente ciddi sorunlar yaratıyor. Ama büyük sorunların temelinde yatanlar aslında merkezi idarenin bu kente dair aldığı kararlar" dedi.

İstanbul'dan çıkarılması planlanan sanayi tesislerinin 1950'li yıllarda Tekirdağ ve Kocaeli'ye yerleştiğini belirten Kanık, şunları kaydetti:

"İstanbul 1950'li yıllarda sanayisini desantralize etmeye karar veriyor. Bu nedenle 1950'ler bizim için çok önemli yıllar. 1955 ve 1966 Nazım İmar Planı ve Sanayi Desantralize Planları ile beraber tesislerin önce Haliç'ten desantralize edilmesi öneriliyor. Daha sonra bu süreç bunların batıda Tekirdağ ve doğuda Kocaeli'de yer seçmelerine sebep oluyor. Böylece E-5 Karayolu hattı üzerinde ucuz tarım arazileri ve sanayinin gelebileceği büyük ve boş arazilerin bulunması sebebiyle sanayi Kocaeli'de yer seçiyor. 1963 Doğu Marmara Bölge Planı'na baktığımızda, aslında Silivri ve Gebze arasındaki bölge Büyük Metropolitan İstanbul Alanı olarak kabul ediliyor. Yani bu plana göre Gebze aslında İstanbul'un bir uzantısı, Kocaeli'ye ait bir alan değil. Plan ile Derince, İzmit ve Adapazarı'nı içerisine alan İstanbul'un doğusundaki bir koridora sanayinin kaydırılması öngörülüyor. İstanbul'un 100- 150 kilometre ötesindeki İzmit- Adapazarı arasına büyük bir endüstri bölgesi kurulması hedefleniyor. Haydarpaşa Limanı'nın transit nakliyat dışında İzmit Körfezi'nin içine taşınması, Derince Limanı'nın güçlendirilmesi hedefleniyor. Aslında bizi bugüne getiren kararların tamamının Doğu Marmara Bölge Planı ile 1960'larda alındığını görüyoruz."

'İSTANBUL BÜTÜN MARMARA'YI PLANLIYOR'

Kocaeli'nin merkezi idare tarafından yapılan planlarda İstanbul'a hizmet eden bir sanayi kenti olarak belirlendiğini söyleyen Kanık, şöyle konuştu:

"Ülke çıkarları ve benimsenen gelişim politikaları doğrultusunda Kocaeli'nin İstanbul'a hizmet eden bir sanayi kenti olarak belirlenmesi sonucunda Kocaeli bu duruma geliyor. Kalkınma planları, bölge planları ve İstanbul planları ile birlikte, planlar bunu yaparken, fiziki mekanda Kocaeli kendini planlamada başarılı olamadığı için sanayi kenti olarak kimliği belirlenmiş oluyor. 2004 yılına geldiğimizde idari yapı değişiyor. 5216 sayılı kanunun Geçici 2'nci maddesi ile artık Kocaeli'nin il sınırı tamamıyla mülki sınırları ile idari sınırları bütün hale geliyor. Tek bir belediye belirleniyor, o da Kocaeli Büyükşehir Belediyesi. O zamana kadar 4 ayrı bölgeyi kapsayan ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yapılmış çevre planları var. Baktığımızda aslında İstanbul, bizi de planlıyor. Hatta bizi geçip, tüm Marmara Bölgesi'ni planlıyor. Çünkü 2009'da plan onaylandıktan sonra Marmara Bölgesi Çevre Düzeni Planları'nın, İstanbul Çevre Düzeni Planları ile uyumlulaştırılması üzerine bir protokol imzalanıyor. Bundan sonraki raporda Kocaeli'ne verilen kimlik yine sanayi oluyor. 2009 yılında Doğu Marmara Kalkınma Ajansı kuruluyor. 2010- 2013 yılları Doğu Marmara Bölge Planı'nı yayınlıyorlar. Baktığınızda Doğu Marmara Bölge Planı ile Kocaeli'nin 1/50 bin Ölçekli Bölge Planı uyumlu. Çünkü, 1 yıldır kurulan bir araştırma, Bölge Kalkınma Ajansının tabii ki elde olan verilerle bir plan yapması gerekiyor. Burada da İzmit'e bölge merkezi rolü üstlenmesi söyleniyor, 'Artık sen bir sanayi kenti değilsin, bir hizmet kentisin' deniliyor."

'EN BÜYÜK SORUN, PLAN KARARI ALIP UYGULAYAMAMAK'

Kanık, Kocaeli'nin en büyük sorunlarından birinin yapılan planların uzun süreyle uygulanamaması olduğunu vurguladı, şu açıklamada bulundu:

"Bu kentteki en büyük sorunlardan biri, bir plan kararı alıp da onu 10 yıl, 20 yıl boyunca uygulayamamak. Birinci sebep bu. İkinci sebep ise yetki sorunu. Baktığınızda tarım alanları var, orman alanları var. Yerleşilebilir alanı çok kısıtlı bir kent. Mevcuttaki planları da var. O nedenle bu kentte yeni bir plan üretmeniz çok zor. Yapılaşmış ve planlanmış alanlardan sonra da merkezi idarenin özellikle İstanbul odaklı yaptığı büyük ulaşım projeleri var, İstanbul- Anadolu bağlantısını sağlayabilmek için. Bunlar da bu kent için büyük darbeler. Mülkiyet var, kazanılmış haklar var, kentsel dönüşüm projeleri var."