"İranlı çeteler, sınırdaki mültecileri kaçırıp, işkence ediyor" iddiası

Afganistan’tan çıkıp İran-Türkiye sınırına yaklaşan Afgan mültecilerin bölgedeki çeteler tarafından işkenceye uğradığı iddia edildi.

Artı Gerçek'ten Hale Gönültaş'ın haberine göre, mültecilere işkenceyi videoya çeken çete üyeleri görüntüleri ailelerine gönderiyor. Aileler çete tarafından talep edilen ortalama 5 bin doları çete üyelerine gönderirse mülteciler serbest bırakılıyor. Talep edilen paranın ödenememesi durumunda mülteciler öldürüyor ve cesetleri dağlık alana bırakılıyor.

Afgan mülteciler, Türkiye’ye on yıllardır İran sınırı üzerinden giriş yapıyor. Yoksulluk, kadına şiddet ülkeden kaçmanın temel nedenlerinden biriydi. 2021 yılında Taliban’ın Afganistan yönetimi ele geçirmesinin ardından da binlerce kişi göçmen kaçakçıları ile anlaşarak göç yoluna çıktı.

GÖÇMEN KAÇAKÇILARI İLE ANLAŞMA

Mültecilerin İran’a, İran sınırdan Türkiye’ye geçmelerine ilişkin süreç, takip edilecek güzergâh, göçmen kaçakçıları ile yaptıkları anlaşmaya göre değişiyor. Üç ya da dört göçmen kaçakçısına ödeme yapabilecek ekonomik güce sahip olan mülteciler Türkiye İran sınırına araçlarla daha hızlı ulaşabiliyor; yürüyerek alacakları mesafe azalıyor.

Göçmen kaçakçılarının tercih ettikleri çeşitli çalışma yöntemleri var. Türkiye’deki pek çok kaçakçı Afganistan ve İran’daki kaçakçı ile ortak çalışıyor. Süreç şöyle işliyor:

Afganistan’dan yola çıkan mültecileri Afgan kaçakçı İran’a kadar getiriyor ve İran’da diğer kaçakçıya teslim ediyor. Teslim alan kaçakçı mültecileri Türkiye sınırına yakın bir noktaya ulaştırdığında Türkiye’deki kaçakçı ile temas kuruyor. Mültecilerin Türkiye-İran sınırından geçirileceği yer yöntem belirleniyor. Belirlenen zamana ve yere göre de mülteciler çeşitli yöntemlerle sınırdan geçiriliyorlar.

İRAN SINIRINDA İNSANLIK KRİZİ

İran sınırının gerisindeki dağ köylerinde faaliyet gösteren çeteler, mülteciler üzerinden para kazanmak için işkence uyguluyor. Çetelerin kimi zaman anlaşmayı kabul eden göçmen kaçakçıları ile birlikte çalıştıkları da gelen bilgiler arasında. Şöyle ki, Afganistan’dan çıkıp İran’a gelen artık Türkiye sınırına yaklaşan Afgan mülteciler kaçakçılar tarafından çete üyelerine satılıyor.

Çete üyeleri de mültecilere işkence uyguluyor. İşkence görüntüleri videoya alınıp Afganistan’daki ailelerine gönderiliyor. Yakınlarının, çocuklarının can güvenliğinden kaygı duyan aileler de çete üyelerine istedikleri parayı gönderiyor. Talep edilen para ortalama 5 bin dolar civarında. Ailenin ödemeyi yapamaması durumumda mülteciler, çeteler tarafından öldürülüp dağlık alana atılıyor.

TÜRKİYE VE İRAN'DAKİ KAÇAKÇILAR ARASINDA GERİLİM

Fakat bazı insan kaçakçılarının mültecileri çetecilere satması, Türkiyeli insan kaçakçıları ile ciddi sorunlar yaşamasına neden oluyor. Çünkü çoğu zaman mülteci Türkiye’ye geçirilmeden Türkiyeli kaçakçı parasını alamıyor. Bilindiği gibi mülteciler, ülkelerinden ayrılırken çeşitli risk ve tehditler nedeniyle üzerlerinde toplu para taşıyamıyor. Afgan mülteciler yola çıkmadan önce paralarını oradaki sarrafa veriyor. Sarraflar, genellikle gerçekten kuyumculuk yapan kişiler oluyor.

ÖDEME ALMAK İÇİN TÜRKİYELİ KAÇAKÇI İRAN'A DA GİDEBİLİYOR

Afganistan’dan çıkan mülteci İran’a vardığında İran’daki sarraf ile temasa geçiyor, aradaki kişilere ödemeler ya banka hesapları ya da sarrafların adamları tarafından elden yapılıyor. Afrikalı bir göçmen de İran üzerinden geçmek zorunda olduğu için İran’daki sarraf üzerinden ödeme yaparak hareketliliğini sürdürebiliyor. Göçmen, göç yolunda ilerledikçe sarraflar ödemeleri yapıyorlar. Türkiye’deki kaçakçı da banka hesaplarında büyük para girişleri olmaması için Afganistan ve İran’daki sarraflar aracılığı ile çalışıyor. Ana kaçakçı adına çalışan göçmen kaçakçıları kimi zaman İran’a gidip sarraftan parayı alıp ya nakit para ya da değerli bir taş ya da ziynet eşyasına çevirip Türkiye’ye getiriyor.

Mültecilerin İran tarafında çetelerin elinde tutulması, aileleri tarafından fidyeleri ödenemeyenlerin öldürülmesi Türkiye’deki insan kaçakçısının ekonomik kaybı olarak ortaya çıkıyor.