İşçiler ölürken patronlar rekor kırıyor: "Madenlerdeki ölümlerin üçte ikisinin AKP iktidarında yaşanması neyin pahasına rekorlar kırıldığını anlatıyor"

Soma, Ermenek ve son olarak Amasra’da maden facialarında yüzlerce işçi yaşamını yitirdi.

Her faciadan sonra, alınmayan tedbirler, önceden yapılmış uyarılar gündeme geldi. Amasra’daki maden ocağıyla ilgili Sayıştay’ın 2 yıl önceki raporunda madende büyük bir felaketin yaşanabileceği uyarısının yapılmasına rağmen önlemlerin alınmaması ve facianın üzerinden geçen 11 güne rağmen sorumluların tespit edilmemesi tartışmaları alevlendirdi.

“MADENCİLİK GİDEREK VAHŞİ BİR KARAKTERE BÜRÜNÜYOR”

BirGün gazetesi yazarı Bahadır Özgür, köşesinde, son yıllarda madenlerde artan faciaların nedenlerini irdeledi.

Özgür, “İşçi ölüme, kârlar zirveye” başlıklı yazısında, maden ocaklarını işletenlerin karlarının zirveye çıktığını kaydetti:

“Madencilik son 5 yılda 4 kat büyüdü. Net satışlar 7 kat, ihracat 6 kat arttı. Yüzde 45 faaliyet kârlılığı ile tüm sektörlerin üzerine çıktı. Bu büyüme ucuz emek sömürüsü, iş cinayetleri ve doğa tahribatı sayesinde gerçekleşiyor. Giderek vahşi bir karaktere bürünüyor madencilik. Yoksullaştıran büyümenin, ölümcül sektörü oluyor. İşçi ve doğa ölüme itildikçe, sermayenin kârı da zirveye çıkıyor. O yüksek kârlar böyle elde ediliyor.”

“MADENLERDE GERÇEKLEŞMİŞ TOPLU ÖLÜMLERİN ÜÇTE İKİSİNİN AKP İKTİDARINDA YAŞANMASI, NEYİN PAHASINA REKORLAR KIRILDIĞINI ANLATIYOR HERHALDE”

“Sadece bir yıl içinde Giresun, Balıkesir ve Erzincan’da en büyük üç zehirli atık havuzu patladı. İleride nasıl etkileri olacak, bilmiyoruz” diyen Bahadır Özgür, yazısını şöyle sürdürdü:

“AKP’nin yolunu açtığı kuralsız, nizamsız vahşi madencilikte kârlılık oranları rekor düzeylere ulaşmış durumda. Öylesine hızlı büyüyor ki sektör, pandemide ‘çarklar dönsün’ denilerek ağırlaştırılan çalışma koşulları sayesinde üretim, satışlar ve ihracat patladı.

Enerji Bakanı Fatih Dönmez, gururla maden sektörünün 2021’de son 11 yılın zirvesine çıktığını söylüyor. Merkez Bankası’nın yayınladığı sektör bilançolarında da manzara net zaten. Tabii o bilançolarda aynı anda iş cinayetlerinin de zirveye çıktığı yazmıyor. Cumhuriyet tarihinde madenlerde gerçekleşmiş toplu ölümlerin üçte ikisinin AKP iktidarında yaşanması, neyin pahasına rekorlar kırıldığını anlatıyor herhalde.”

BÜYÜKLÜĞÜ 4 KAT ARTTI KARLILIKLTA REKOR KIRDI

“Madencilikte asıl kâr metal cevheri ve taş ocaklarında yatıyor. Metal cevheri şirketlerinin aktif büyüklüğü son 5 yılda 4 kat artıp, 30.1 milyar liradan 117.8 milyar liraya yükseldi” bilgisini veren Özgür, “Pandemi yılları olan 2020’de büyüme hızı yüzde 34, 2021’de yüzde 59. 2016-2021 arasında net satışlar 7 kat, yurt içi satışlar 8 kat, ihracat ise 6 kat arttı. Bu büyüme aynen kârlılığa da yansıdı elbette. Metal cevheri madenciliğinin faaliyet kârlılığı diğer sektörlerin çok üzerinde seyrediyor. Yine pandemi yıllarına bakıldığında 2020 ve 2021’de sırasıyla faaliyet kârı yüzde 45 ve 46 oranında sıçrama yapmış. Son 5 yılda ise ikiye katlanmış. Faaliyet kârı, şirketlerin doğrudan üretimden elde ettiği gelirle ilgili. İşçilik, yönetim giderleri vb. maliyetleri düşüldükten sonra net satışlarının ne kadarının kâr hanesine yazıldığını gösteriyor” ifadelerini kullandı.

“İŞÇİ BAŞINA FAALİYET KÂRI YÜZDE 68 ARTIŞ HIZIYLA 942 BİN LİRAYA ULAŞTI”

İşçi başına brüt satış gelirlerini de hesaplayan Bahadır Özgür, yazısını şöyle sürdürdü:

“Metal cevheri madenciliğinde toplam 30 bin 627 işçi çalışıyor. Sektörün göz kamaştırıcı rakamları üzerinden kaba bir hesap yapıldığında işçi başına brüt satış gelirinin bir yılda 1 milyon 261 bin liradan 2 milyon 64 bin liraya çıkarak, yüzde 64 yükseldiğini; işçi başına faaliyet kârının ise yüzde 68 artış hızıyla, 560 bin liradan 942 bin liraya ulaştığını görüyoruz. Bu hızları, sömürünün artış hızı olarak da okuyun. Peki rekor kârlarda aslan payını hangi şirketler alıyor?

Ünvanında aynı anda çok sayıda iş kolu yazan irili ufaklı, taşeron vs. şirketleri bir yana bırakırsak, metal cevherinde doğrudan faaliyet gösterenlerin sayısı 1050 civarında. Şirketlerin yüzde 75.5’i mikro, yüzde 14.6’sı küçük, yüzde 6.4’ü orta büyüklükte. Hepsinin satışlardaki payının toplamı yüzde 9.5’i ancak buluyor. Yani şirketlerin yüzde 3.5’i sektörün yüzde 90.5’ine hakim. Büyükleri tanıyoruz: Koç, Anadolu Grubu, Şişecam, Ciner, Eczacıbaşı, Zorlu, Yıldırım Holding, Cengiz Holding, Limak, Eysim Madencilik, Kaltun Madencilik, SSS Yıldızlar Holding, Nurol, Nesko Madencilik. Altın madenlerinde ağırlık Kanadalı küresel şirketlerde. Onların yerli taşeronları ise iktidarla arası iyi olan, AKP’nin inşaat ve enerji politikalarıyla büyümüş Çiftay İnşaat gibileri.”