Türkiye, 'Çingene kızı' parçalarının peşinde

Mücahit YOLCU- Mustafa KANLI / GAZİANTEP, (DHA)- Türkiye, Gaziantep'in Nizip ilçesindeki Zeugma Antik Kenti'nde, 1960'lı yıllarda kaçak kazırlarla çıkarılıp yurt dışına kaçırılan ve 2012'de ABD'nin Bowling Green Üniversitesi'nde olduğu belirlenen 'Çingene kızı' mozaiğinin eksik 12 parçasının peşinde. Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, eserlerin iadesi için imzalanan protokolün yerine getirilmesi için Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birlikte Bowling Green Üniversitesi yetkilileriyle görüşmek için ABD'ye gidiyor. Şahin, eserlerin iadesi için imzalanan protokolün uygulanarak, 'Çingene kızı'nın ailesine kavuşmasının sağlanması gerektiğini söyledi.

Zeugma Antik Kenti'nde, 1999 yılında, Belkıs harabelerinin kurtarılması sırasında bulunan M.S. 2'nci yüzyıla tarihlenen Maenad Villası'nın yemek odasının dikdörtgen tabanına ait olan ve kentin simgesi haline gelen 'Çingene kızı' mozaiğine ait eksik bordürlerinin, 1960'lı yıllarda kaçak kazılarla gün yüzüne çıkarılıp yurt dışına kaçırıldığı ve 2012 yılında ABD'nin Ohio eyaletindeki Bowling Green Üniversitesi'nin girişindeki Wolfe Sanat Merkezi'nde sergilendiği belirlendi. İki ülke arasındaki diploması trafiğinin ardından 'Çingene kızı'nın etrafını tamamlayan 12 parçanın iadesi için geçen Mayıs ayında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Bowling Green Eyalet Üniversitesi arasında Türkiye'nin Chicago Başkonsolosluğu'nda iade protokolü imzalandı. Ancak üniversite yönetimi, eserlerin iadesi için herhangi bir girişimde bulunmadı. Bunun üzerine Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD ziyaretine dahil oldu. Şahin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birlikte mozaik parçalarının Türkiye'ye iadesi için Bowling Green Üniversitesi'nin yetkilileriyle görüşme yapacak.

'ÇİNGENE KIZI'NIN AİLESİNE KAVUŞMASINI SAĞLAMAK GEREKİYOR'

Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gaziantep Büyükşehir Belediyesi'nce 2012 yılında başlatılan girişimler kapsamında imzalanan protokolle eserlerin iade edileceği kararı verildiğini hatırlatarak, 'Çingene kızı'nın ailesine kavuşmasını arzuladıklarını söyledi. Şahin, 'Çingene kızı' mozaiğinin, kentin sembolü olduğunu belirterek, şöyle konuştu:

"Zeugma Çingene kızımız, bizim bir sembolümüz, bir Mona Lisamız oldu. Şimdi onun bir hikayesi var. Zeugma'nın o 'Çingene kızı', eski eser kaçakçıları tarafından tablonun geneli kaçırılırken, 'Çingene kızı' yere düşürülüyor, onu fark etmiyorlar. Bu 60'lı yıllarda oluyor. Sonra biz bu müze kurulduktan sonra ve 'Çingene kızı'nın güzel şekilde sergilenmesi başladıktan sonra aslında 'Çingene kızının ailesi kim, yan parçalarında neler var ve bu nerede?' diye çalışma başlattı.

Bunu müzede bir tabloya dönüştürdük. Bu tabloda şu anda kaçırılan eserlerin hangisi ve nerede olduğunu biz araştırdık. Kültür ve Turizm Bakanlığımızla görüştük. Yaptığımız tespitlerde bunun Ohio'da, üniversitede yer mozaiği olarak kullanıldığını öğrendik. Bunun üzerine bakanlığımızdan rica ettik. Bakanlığımız o şehrin kültür ataşelerine talimat verdi. Geldiğimiz noktada 6 ay önce Ohio Üniversitesi, imitasyonların hızlı bir şekilde gönderilmesi kaydıyla ve oradaki kısım tamamlanması suretiyle kültür ataşemizle bir protokol düzenlendi. Bu protokolde eserlerin iade edileceği kararı verildi. Bundan ziyadesiyle memnun olduk. Şimdi bir an önce imitasyonların oraya gitmesi ve o eserleri buraya getirip 'Çingene kızı'nın ailesine kavuşmasını sağlamak gerekiyor. Bu hafta sonu sayın Cumhurbaşkanımızın bir Amerika programı olacak. Ohio'da üniversiteye gidip kültür ataşesine, üniversite yetkililerine bu işin yakın takipçisi olduğumuzun ve bir an önce bu eserlerin geri gelmesi konusunu, ne kadar hızlandırılması gerektiğini konuşmak istiyoruz. Bu işin çok hızlı bir şekilde tamamlanması konusundaki duyarlılığımızı yetkililerle paylaşmış olacağız."

'ÇİNGENE KIZI' MOZAİĞİ'

Zeugma Antik Kenti'nden 1960'lı yıllarda yapılan kaçak kazılarla çıkarıldıktan sonra yurt dışına kaçırılan mozaiklerden kalan parça olan ve 1999 yılında Belkıs harabelerinin kurtarılması sırasında bulunan M.S. 2'nci yüzyıla tarihlenen Maenad Villası'nın yemek odasının dikdörtgen tabanına ait kentin simgesi haline gelen 'Çingene kızı' mozaiği, kent merkezinde bulunan Zeugma Mozaik Müzesi'nde karanlık ve özel bir odada sergileniyor. Mozaiğin sergilendiği odanın girişinde ise eserin eksik bordürlerinin inovasyonu bulunuyor. Boyu 78, eni ise 52 santim uzunluğunda olan 'Çingene kızı' mozaiğindeki kadın figürü sağına doğru bakarken, kabarık saçları ortadan ikiye ayrılmış ve ensesinden bir eşarpla bağlanmış kadının kulaklarında iç içe geçmiş iri halka küpe de bulunuyor. Üzerindeki sütunun kaldırılmasıyla bulunan ve beraberinde Akratos, Mevsim tanrıçası ve Satir adlı eserlerle birlikte kurtarılan mozaik, Gaziantep'in simgesi durumuna geldi.