Psikologlardan Arda Turan analizi: Çocukluğunu bilmek gerek

Hürriyet'ten İpek İzci ve Gizem Coşkunarda, ünlü futbolcu Arda Turan’ın içine düştüğü durumu, bunun kişisel ve toplumsal sebeplerini ve kendine çekidüzen vermezse başına gelebilecek muhtemel sonuçları uzmanlara sordu.

Haberde Turan'ın fotoğrafları kullanılarak Turan psikiyatr koltuğuna oturtulmuş olarak resmediliyor.

Uzmanlar ise genel olarak mesleğindeki başarısızlığından kaynaklı 'öfke'ye işaret ediyor:

PROF. DR. ÖZCAN KÖKNEL: Bir kişi hakkında yorum yapmak için o kişinin ruhsal durumunu ve çocukluğunu bilmek gerek. Neden-sonuç ilişkisini ancak bu sayede ortaya koyabiliriz. Arda Turan hakkında dışarıdan bir gözle ancak şu yorumu yapabilirim: Yurtiçinde ve yurtdışında oynadığı futbolda eski başarısını gösterememek, kırgınlık, endişe ve korku yaratır. Bu korku ve endişeler uzun süre devam ederse saldırgan dürtü ve davranışlara dönüşebilir. Bu bir kısırdöngü. Etrafından ve toplumdan eleştiri aldıkça, bu eleştiriler de kişiyi daha saldırgan yapar. Kişinin dışarıdan gelen uyaranlara karşı sakince “Evet” ya da “Hayır” demesi zorlaşır, saldırgan sözcük ve davranışları tercih eder.

PSİKİYATR PROF. DR. KEREM DOKSAT: Erkekler duygu ve davranışlarını sol beyin yarıküreleriyle, kadınlarsa daha ziyade sağ beyin yarıküreleriyle yönetir. Sol beyin ‘erilliği-erkekliği’ temsil eder ve erkeklik hormonu testosteronun etkisi altındadır. Dolayısıyla erkekler, kadınlardan farklı olarak, doğaları itibariyle daha ani davranabilirler. Erkek egemen toplumlarda, meşhur insanlarda, ego kabarması ve üstün gelme kaygısıyla bu eril davranışlar fevri hareketlere dönüşebiliyor. Bu olumsuz davranışlar, bastırılmış öfke (geçmişte benzeri sosyal olaylara karşı yeteri kadar tepki verememiş olma hissi) veya yansıtılan öfke (kişinin kendi içindeki öfkeyi karşısındaki kişiden kendisine yöneltiliyormuş gibi yanlış idrak etmesi) gibi sebeplerle ortaya çıkabilir. Tüm bunlara ek olarak alkol kullanımı da söz konusu olursa, öfke kontrolü daha da zorlaşabilir.

PSİKOLOG İLKİM ÖZ: Takdir görme, başarının alkışlanması, kişinin gösterdiği azmin ve çabanın karşılığını sadece ekonomik değil, duygusal ve sosyal anlamda görmesi çok önemli. Ancak kişinin bu durumu hazmedebilmesi, taşıyabilmesi gerekir ki sosyal ve toplumsal onay azaldığı zaman iç dünyasındaki dengeler bozulmasın. Çünkü ün ve şöhret sürekli ve sonsuza kadar değildir. Bir gün bitecek ve kişi starlığını bırakarak daha sıradan yaşamına dönecektir. İşte kırılma noktası tam da burada oluyor. Ego sarhoşluğu dediğimiz duygu durumu, kişinin gerçek dünyaya dönmesini engelleyebiliyor. Alkışların ve onayın azalması öfke duygusunu tetikleyebiliyor. Öfke kontrolsüzlüğü ve şiddet aslında insanın çaresizliğini yansıtır.

HACETTEPE ÜNİ. SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ DR. PINAR ÖZTÜRK: 2017’nin yaz aylarında da Arda Turan’ın milli takımla ilişkisini ‘adam gibi adam’, ‘onurlu adam’ kavramlarıyla tartışmak zorunda kalmıştık. Benzer şekilde, futbolcunun dahil olduğu son adli olay da yine ‘adamlık’ üzerine kurulu. Erkekliğin şiddet, kabadayılık ya da namus adı altında silahlı eylemle kutsandığı bir haletiruhiye söz konusu. Arda Turan profesyonel meslek hayatını sürdürmekte zorlanıyor görünüyor. Mesele, ‘Arda Turan’ ismi üzerinden sahada hakemlere ya da farklı bir mekânda bir sanatçıya şiddet uygulama cesaretini kendinde bulabilmesi. Bu cesareti bir yandan ün, şöhret, para gibi unsurlar beslerken, bir yandan da stresle başa çıkma gibi profesyonel sporcuların sahip olması gereken becerilerin yetersizliği besliyor.

KLİNİK PSİKOLOG BAŞAK DEMİRİZ: Her insanın, psikolojide ‘temel inanç’ olarak adlandırılan, kişinin hayata bakışını ve davranışlarını yönlendiren düşünce kalıpları var. Bazı inançlar yanlış olsa da etrafın etkisiyle pekişebilir, size gerçek gibi görünür. Şiddet uygulayan kişilerin düşünceleri genellikle, “Hak etti, cezası verilmeliydi, beni o kızdırdı, onun suçu” şeklinde olur ve bu düşüncenin yanlış olduğunu test etmek aklına bile gelmez.

SPOR VE TOPLUMSAL CİNSİYET UZMANI DR. CANAN KOCA ARITAN: Futbol kültürünü maalesef şiddetten bağımsız düşünemez olduk. Ama bu olay futbol ve şiddet ekseninden ziyade erkeklik ve cinsel şiddet bağlamında tartışılmalı. Ülkemizde futbolun şiddete sıfır toleranslı bir kültüre dönüşebileceğine inancım yok. 11 Ekim’de İstanbul’da UNICEF 4. Dünya Kız Çocukları Günü Konferansı’nda, sporcu kız çocuklarının başarılarını dinledim. Eskrimci Deniz Selin Ünlüdağ, paralimpik koşucu Öznur Alumur gibi genç sporcuların öyküleriyle anılmalı sporumuz. Arda Turan ve benzeri futbolcularla değil...

SPOR YORUMCUSU UĞUR VARDAN: Arda Turan, iç suları pek de aşamamış futbolumuzun gidebileceği en uzak mesafeye ve en üst noktaya uzanmış bir figür. İnsanın Barcelona görüp de, Camp Nou’nun tadını tam olarak alamadan tekrar buralara dönmesi büyük bir travmadır. Bu coğrafyada sistemin arkasında olduğunu bilse de, bilinçaltı bu travmayı ona her zaman hatırlatıyor. O çok bildiğimiz fotoğrafta Hagi’nin attığı gole sevinen top toplayıcı çocuk, birçok düşünü gerçekleştirdi ama zirvede tutunamadı. Ne yazık ki psikolojisi ve kültürel refleksleri bu travmayı atlatamadığını gösteriyor; gazeteciye saldırı, hakeme saldırı, en nihayetinde de son olay… Erkek egemen söylemle donatılmış ‘Adamlık’ (ya da ‘Delikanlılık’) kültürü eşliğinde gelişen bütün bu vakalarda, son derece yetenekli bir futbolcunun tutunamama hikâyesini bütün açıklığıyla izlemekteyiz.

SPOR YORUMCUSU DİDEM DİLMEN: Galatasaray’dan ayrıldığı dönemde o zamanki kız arkadaşıyla ilgili bazı sıkıntılar olmuştu. Tribünler tepki vermişti ve bu tepkiler üzerine canlı yayında gözyaşlarını tutamamıştı. Arda çok duygusal bir karakter aslında. Atletico Madrid’de kendini toparladı. Öyle ki Barcelona’nın dikkatini çekip 41 milyon Euro’ya transfer olmuştu. O dönem hepimiz sanki kendi çocuğumuz Barcelona’ya transfer olmuş gibi sevinmiştik. Sonra işler karışmaya başladı. Arda orada ne yaşadı bilmiyoruz. Barcelona’dan çok İstanbul’da kalıyordu. Sonunda ayrılmak zorunda kaldı. Türkiye’ye geldiğinde Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş taraftarı onu istemedi. Bir futbolcu için yıkıcı bir durum. Bütün bunlara rağmen Başakşehir’e imza attığında herkesin söylediği bir şey vardı: Arda Turan küllerinden yeniden doğabilir. Ama edindiği tecrübelerle bambaşka bir Arda Turan’a dönüşebilecekken adli olaylarla anılmaya başladı. Bu saatten sonra nasıl toparlanır, göreceğiz. Futbol dünyasında herkes Arda adına çok üzgün, kimsenin “Oh olsun” diyeceğini sanmıyorum. Biz bu çocuğun Manisa’da parlayışını, Barcelona’ya gidişini izledik. Hepimiz Arda Turan geri dönsün istiyoruz.