Depresyon, ileri yaşta bilişsel becerilerin tümünde düşüşe neden oluyor

Sussex Üniversitesi bilimcileri, psikolojik çöküntü (depresyon) ile beyin yaşlanma hızının artması arasında bir bağlantı buldu. Daha önce depresyon veya kaygı bozukluğu (anksiyete) olan kişilerin ileri yaşlardaki unutkanlık (demans) riskinin daha yüksek olduğunu bildirilmişti.

Yeni çalışma ise depresyonun, bilişsel işlevlerin bütününde bir düşüş yarattığına ilişkin ilk kapsamlı kanıtı sunuyor.

24 Mayıs 2018 tarihli Psychological Medicine dergisinde yayımlanan bir makale ile ayrıntıları paylaşılan çalışmada, araştırmacılar inceledikleri 25.000 bilimsel makale arasından, belirledikleri ölçütleri sağlayan 34 tane çalışma belirledi. Ardından bu uzun periyotlu (en kısası 1 yıl süren) 34 araştırmanın sağlam bir sistematik özetini çıkardıkları bir meta-analiz gerçekleştirdiler.

Odak noktaları ise depresyon veya kaygı bozukluğu ile bilişsel işlevlerin zaman içindeki değişimi arasındaki bağlantı idi. 71.000’in üzerine katılımcıdan elde edilen bulgular bir araya getirilerek, derleme yapıldı. İncelenen bilişsel işlevler arasında ise bellek kaybı, karar verme becerisi ve bilgi işleme hızı gibi işlevlere yer verildi.

Çalışmanın başında demans (unutkanlık) tanısı konmuş olan kişiler, çözümlemenin dışında bırakıldı. Bunun amacı, çöküntünün (depresyon) bilişsel yaşlanma üzerindeki etkisinin daha iyi değerlendirilmesiydi. Elde edilen bulgular, depresif kişilerin ileri yaşlardaki bilişsel işlev düşüşlerinin, depresif olmayan kişilerden çok daha fazla olduğunu gösterdi. Kaygı bozukluğunun genel bilişsel işlev düşüş hızı ile bağlantılı olduğuna ilişkin ise net bir bağlantı saptanmadı.

Çalışmayı yürüten ekipten Dr. Darya Gaysina, tıptaki gelişmeler sayesinde ortalama insan ömrünün uzaması dolayısıyla, toplumlarda ileri yaştaki bireylerin sayısının giderek arttığını ve bu bireylerin hem fiziksel hem de zihinsel sağlıklarının korunmasının öneminin büyüklüğünü vurguluyor.

Ekibin bir diğer üyesi olan Amber John ise depresyonun ve kaygı bozukluğunun çok sık karşılaşılan sağlık sorunları olduğunu hatırlatarak, depresif kişilerin umutsuzluğa kapılmaması gerektiğini, tam tersine harekete geçerek, egzersiz yaparak ve önerilen tedavi yollarını deneyerek, daha sağlıklı bir yaşam sürebileceklerini ekliyor. Bilimciler, zihinsel sağlığı korumak için şunlara dikkat edilmesi gerektiğini hatırlatıyor:

Sağlıklı beslenmek, fiziksel açıdan etkin olmak, aile ve arkadaşlarla sosyalleşmek, bilinçli olarak düşünmeye zaman ayırmak, kronik gerginlik ya da çöküntünün uzun sürdüğü durumlarda profesyonel yardım almak.

(Bilimfili-Sevkan Uzel)