Koronavirüs haritası nasıl çalışıyor? Projede yer alan Türk çalışan açıkladı

Dünya Koronavirüsü ABD merkezli Esri şirketinin geliştirdiği interaktif bir harita üzerinden takip ediyor. Her gün yaklaşık 1.6 trilyon kez ziyaret edilen interaktif harita platformundan, hangi ülkede kaç kişinin virüse yakalandığı, bu yüzden öldüğü ya da kaç kişinin kurtulduğu gibi bilgiler anlık olarak paylaşılıyor. İnteraktif haritaya veri akışını sağlayan ekipte bulunan Deniz Karagülle Demirören Haber Ajansı’na (DHA) haritanın nasıl çalıştığı ve verilerin hangi kaynaklardan alındığına dair özel açıklamalarda bulundu.

10 yıldır Kaliforniya merkezli Coğrafi Bilgi Sistemi şirketi Esri’nin ana kampüsünde yazılım mühendisi olarak ARGE alanında çalışan Deniz Karagülle, 50’ye yakın kişinin çalıştığı “The ArcGIS Living Atlas of the World” takımında, küresel ölçekte bilimsel tabanlı, çevreyle alakalı verileri oluşturacak metotlar geliştiriyor. Karagülle, aynı zamanda canlı verileri harita üzerine aktaracak metotlar da üretiyor.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin Şehir ve Bölge planlama bölümünü bitirdikten sonra Pensilvanya Üniversitesi’nde Urban Spatial Analytics ve GIS (Kentsel Mekansal Analitik ve Coğrafi Bilgi Sistemi) üzerine yüksek lisansını tamamlayan Karagülle, Esri’de çalışırken Esri’nin sağlamış olduğu bursla da ikinci GIS yüksek lisansını tamamladı.

DHA’nın sorularını yanıtlayan Karagülle Coğrafi Bilgi Sistemi’ni şu sözlerle açıkladı: "Coğrafi bilgi sistemleri lokasyon tabanlı verilerinizi bir araya getirip üretimini yapmanızı sağlayan istatistiksel analizlerle veride göremediğinizi görmenize sağlayan bir sistemdir. Bu sayede sizin doğru kararlar vermenize yardımcı olur. Dünyayı daha iyi anlamamızı sağlar, dünyayla olan etkileşimimize bilimsel çerçeveden bakmamıza imkan tanıdığı için daha doğru kararlar verip zorlu koşulları daha iyi yönetmemize olanak tanıyan bir sistem. Biraz daha teknik olarak örnek vermek gerekirse veriyi daha derinden analiz etmenizi yani verinin içerisindeki ilişkileri algılamanıza ve verinin korelasyonunu farklı durumlarla olan ilişkisini algılayabilmenize imkan sağlar."

SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?

İnteraktif haritanın nasıl çalıştığı konusuna değinen Karagülle, verilerin günde iki kez verilerin otomatik olarak harita üzerine aktarıldığını belirtti. Karagülle, şöyle devam etti:

"Otoriter kaynaklardan alınan veriler günde iki kez harita üzerine aktarılıyor. Bu sayede herkes hangi ülkede kaç kişinin virüse yakalandığını, hayatını kaybettiğini veya tedavi edildiğini harita üzerinde en doğru bilgilerle ve en doğru rakamlarla anlığa yakın olacak şekilde takip edebiliyor. Yani virüs yayılımını görebilmek ve herkesi en doğru bilgilerle ve en güncel bilgilerle bilgilendirmek amacıyla yapılmış bir haritadır. Biraz da teknik olarak bu haritadan bahsetmek istiyorum; Johns Hopkins Üniversitesi başından bu yana bu görmüş olduğunuz interaktif haritayı konfigüre edip yönetimini sağlayan bir kurumdur. Johns Hopkins üniversitesinin kullanmış olduğu bu interaktif harita platformunun adı ‘Dashboard for ArcGIS’ yani Esri’nin bir uygulamasıdır. Diğer bir değişle Esri platformunu kullanan herkes bu uygulamayı kullanabilir. Kendi verilerini bu harita üzerine aktarıp tıpkı bu sizin görmüş olduğunuz gibi interaktif bir şekilde bu verileri harita üzerinde görebilirler."

SİSTEME GİRİŞ İLK BAŞTA MANUEL OLARAK YAPILIYORDU

Karagülle haritaya veri girişinin başta elle yapıldığını, daha sonra ise otomatik hale getirildiğini ifade ederek, "İlk olarak bu virüs Aralık ayında Çin’in Vuhan bölgesinde görülmeye başladığında Johns Hopkins Üniversitesi bu uygulamayı kullanarak virüsü izlemeye başlamıştı. Uyguladıkları yöntem ise şu şekildeydi; DXY.cn’den (sağlık profesyonelleri, eczaneler ve tesisler için çevrimiçi bir topluluk) tüm bu vakaları alıp Google Dökümanlar’da biriktiriyorlardı ve ardından verileri bu uygulamaya günde iki kere manuel şekilde aktarıyorlardı. Daha sonra 22 Ocak’ta bu harita halka açılmaya başlandı. Uygulamanın kullanımı ve maalesef vaka sayıları çok fazla arttığı için bunu otomatik hale getirmek gerekti" dedi.

'GURUR DUYUYORUM'

Karagülle, verilerin Google Dökümanlar yerine direkt olarak Esri Software’in içerisine otomatik olarak aktarıldığını açıklayarak, Bunun üzerine benim takımım devreye girdi. Johns Hopkins "Üniversitesi’ne teknik anlamda destek vererek, otoriter kaynaklardan alınan verileri bu sefer Google Dökümanlar’ı kullanmadan direkt Esri Software’ın içerisinden otomatik olarak harita üzerine aktarmasını sağladık. Ben de bu otomasyonu yapan ekipteki iki kişiden biriyim. Ekipteki diğer arkadaşım olan Paul ABD’li ben de Türk’üm ve çok gurur duyuyorum" ifadelerini kullandı.

'TÜM ÜLKELERİN SAĞLIK BAKANLIKLARINDAN VERİ ALINIYOR'

Karagülle verilerin resmi kaynaklardan alındığını, özellikle tüm ülkelerin sağlık bakanlıklarının tarandığını belirterek, "Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC), China CDC (CCDC), NHC, Dingxiang-yuan DXY.cn ve aynı zamanda Türkiye dahil olmak üzere tüm ülkelerdeki sağlık bakanlıklarından gelen verilerin kullanıldığı bir harita bu. Tüm bu görmüş olduğunuz sayılar da kesinlikle laboratuvar tarafından onaylanmış aynı zamanda da muhtemel olan vakaları da içinde bulunduran sayılar" dedi.

Esri’nin ana kampüsünde 4 bin kişi çalıştıklarını belirten Karagülle, Covid-19 nedeniyle önlem amaçlı olarak çalışmalarına evden devam ettiklerini belirterek, "ABD’de çok ciddi boyutta önlemler alındı açıkçası. Hiçbirimiz sokağa çıkmıyoruz 15 Mart itibariyle Kaliforniya Valisi Gavin Newsom’ın kararıyla bütün restoranları, spor salonları, barlar, her yer kapalı halde. Şu anda ve 65 yaş ve üstü insanlar yüksek risk grubuna girdiği için dışarıya çıkmaları sınırlandırıldı. Geçen Cuma itibariyle hepimizin evden çalışmasını istediler ve henüz kampüse ne zaman döneceğimize dair bir bilgi yok. Konferansımız vardı o da iptal oldu ve tüm toplantılarımız video konferansa döndü. Hepimiz bir aradayız bu konuda ve ben de herkes gibi çok endişeliyim umarım en kısa sürede bunu atlatacağız bütün dünya olarak" diye konuştu.