Korkutan aşı uyarısı: Çok acı deneyimler var

Dünyayı sarsan ve binlerce kişinin ölüme sebep olan corona virüsü salgınının giderek büyümesi aşı tartışmalarını gündeme getirirdi. Dokuz ülke aşı çalışmalarına başladığını duyurmuştu.

Salgınının giderek büyümesi aşı tartışmalarını gündeme getirirken Prof. Dr. Semra Şardaş, aşının bulunmasının 3 fazdan oluşan klinik çalışmalarla olacağına dikkat çekti. Şardaş, “Şu ana dek virüse tam bağışıklık sağlayan veya hastalığı kesin olarak tedavi edebilen bir ilaç veya aşı henüz ortaya çıkarılamadı. Koronavirüs aşısının piyasaya çıkması 2020’nin sonunu bulabilir” dedi.

“EN UFAK HATA”

Yeni tip koronavirüsü (Covid-19) salgınının dünyaya yayılmasıyla virüse bağışıklık sağlayacak aşı veya hastalığı kesin tedavi edecek ilaç geliştirme çalışmaları gündeme geldi.

Aşı çalışmalarından bazılarının virüsün tedavisi, bazılarının ise bağışıklık sistemini güçlendirmeye yönelik klinik araştırmalar olduğuna vurgu yapan İstinye Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü, Eczacılık Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Semra Şardaş şöyle konuştu:

* Şu anda uygulanan tedaviler var olan ilaçlarla sürdürülüyor, bilim insanları yeni ilaç ve aşı araştırmalarını 2020 sonuna kadar tamamlayabilse bile insanlar üzerinde etkililiğinin gösterilmesi ve kitlesel olarak üretilmesi zor bir iş olacak.

* Yeni aşı teknikleri kullanıldığı için her şeyin sorunsuz bir şekilde ilerleyeceğinin garantisi yok. En ufak bir hata, etkisizlik ve güvenlilik sorunuyla elde edilen bilgiler güvenilirliğini ve değerini yitirebilir.

“ÇOK ACI DENEYİMLER”

Klinik çalışmaların başlamasının “aşının kısa sürede geliştirilebileceği” anlamına gelmediği uyarısında bulunan Şardaş şunları ifade etti:

* İlaç adayı molekülün öncelikle hayvan deneyleri ile güvenliliği/etkililiği, toksik dozu belirlenerek insana uygulanacak doz hesaplanır. Ancak, tek bir hayvan türünden elde edilen bilgilerin bile doğrudan insana uygulanamayacağına dair yaşanan çok acı deneyimlere sahibiz.

* Dolayısı ile çeşitli hayvan türlerinde yürütülen bu çalışmalar, kronik uygulamalar da dahil hayvanın üreme süresini kapsayacak şekilde uzun süreli tasarlanır. Takibinde, ilaç adayı `İlaç Klinik Araştırmaları´ adı verilen klinik çalışmalara tabi tutulur.

* Etik ilkeler, Helsinki Bildirgesi çerçevesinde sağlık otoritelerinin öngördüğü kaide ve kurallara uygun bir biçimde yürütülür.

TEST NASIL YAPILIYOR?

Şardaş, üç aşamada yapılan klinik denemelerde, ilk aşamada yani faz 1’de, 10 ila 20 sağlıklı gönüllü üzerinde aşının güvenli olup olmadığı ve olası yan etkileri araştırıldığını söyleyerek şöyle devam etti:

* İkinci aşamada yani faz 2´de salgının etkili olduğu bölgelerden 100 enfekte kişi üzerinde aşı test ediliyor. Sonra faz 3´te ve son aşamada ise aynı işlem birkaç bin gönüllü üzerinde tekrar test ediliyor. Bu süreç aylar alabiliyor.

* İlaç çalışmaları henüz koronavirüsün bulaşmadığı insanları bağışık kılarak, salgının önünü kesmeyi amaçlayan aşı çalışmaları dışında mevcut vakaları tedavi etmeye yönelik ilaç geliştirme çalışmaları sürdürülüyor.

* Salgın dünya çapında yayılmaya devam ederken; şu ana dek virüse tam bağışıklık sağlayan veya hastalığı kesin olarak tedavi edebilen bir ilaç veya aşı henüz bulunamamıştır. Fakat birçok ülke bu konuda çalışmalar hızla yürütmektedir.

ÇALIŞMALARDA SON DURUM

Şardaş, aşı çalışmalarının yapıldığı ülkelere dair ise şu bilgileri verdi:

ÇİN

* Çin… corona virüsü için geliştirilen aşının klinik denemeleri için onay aldığını, denemelere nisan ayı sonunda başlayacağını duyurdu.

FRANSA

* Fransa… Sıtmayla mücadele için kullanılan `Plaquenil´ ilacıyla corona virüsüne yakalanan 300 bine yakın hastada yapılan denemelerin oldukça ‘umut vaat edici’ olduğunu, son yıllarda bağışıklık sistemi dışında bacak, romatizma ve eklem ağrılarında da kullanılan Plaquenil ilacının, corona virüsüne iyi gelebileceğini, virüsü taşıyan 24 hastanın Plaquenil ilacı almaya başladıktan 6 gün sonra dörtte üçünde virüsün etkisinin kaybolduğunu bildirdi.

AVUSTRALYA

* Avustralya… Farklı hastalıklar için üretilmiş iki ilacı; sıtma ve HIV tedavisinde kullanılan ilaçtaki etken maddelerin kombinasyonunun corona virüsünü laboratuvar tüplerinde etkisiz hale getirdiğini bildirmektedir.

İSRAİL

* İsrail Biyolojik Araştırma Enstitüsü… Corona virüsü aşısı geliştirdiğini duyuracak. İsrail basını ülkedeki Biyolojik Araştırma Enstitüsü´nün yakın zamanda corona virüsü aşısı geliştirdiğini açıklayacağını bildirmiştir. Ancak aşının güvenli şekilde kullanılması için aylar sürecek test ve deneylerin yapılması gerektiğini bildirmiştir.

BELÇİKA

* Belçika’daki Gent Üniversitesi Biyoteknoloji (VIB) Merkezi… Laboratuvar ortamında corona virüsü etkisiz hale getirdiğini duyurdu. Merkez, bunun corona virüsü tedavisi için ileriye doğru atılmış önemli bir adım olduğunu ve ilaç geliştirmek için çalışmalarını sürdürdüğünü bildirdi.

KANADA

* Kanada… ABD Savunma Bakanlığı Pentagon tarafından desteklenen Kanada merkezli şirket Medicago, corona virüsü aşısını geliştirdikleri, Kasım ayında hazır olacağını belirtmiştir.

ABD

* ABD… Amerikan İlaç ve Gıda İdaresi (FDA) onayını almaları halinde aşıyı üretmeye başlayabileceklerini açıkladı.

* ABD… Amerika Birleşik Devletleri’nin San Diego şehrinde bulunan bir biyoteknoloji firması Ulusal Singapur Duke Üniversitesi uzmanları ile bir aşı geliştirmek için iş birliği yaptığını ve sonuçların umut verici olduğunu açıklamıştır.

HİNDİSTAN

* Hindistan… Anti-viral kokteyl ile corona virüsü çalışmasının işe yaradığını açıkladı. Domuz gribi, sıtma ve HIV anti-viral ilaçlarla tedavinin başarıya ulaştığını bildirmektedir. Hollandalı bilim insanları corona virüsüne karşı özel antikor geliştirmeyi başardıklarını, çalışmaların devam ettiğini açıklamıştır.

ALMANYA

* Almanya… Biyoteknoloji şirketi CureVac da corona virüsü ile ilgili çalışmalarını yoğun şekilde sürdürüyor, Avrupa Birliği tarafından 80 milyon euro fon alan Alman biyoteknoloji şirketi sonbahara kadar aşı geliştirebileceğini bildirmiştir.