Koronavirüste yeni bir pandemiye neden olacak sessiz mutasyonlara dikkat

Duke University'den araştırmacılar PeerJ'da yayımlanan çalışmalarında virüsün genetik kodunun 30.000 harfinde yani RNA'sının 30.000 nükleotidinde meydana gelmiş 'sessiz' mutasyonlar gerçekleştiğini tanıladı.

Korona virüs pandemi krizine neden olan korona virüs tipinin henüz diğer konak canlıları olan yarasalarda ve pangolinlerde kaydedilmiş gözle görülür bir zararı olmamıştı.

SESSİZ MUTASYONLAR

Duke University'den araştırmacılar biyolojik ve tıbbi bilimlerdeki araştırmaları kapsayan dergi PeerJ'da yayımlanan çalışmalarında virüsün genetik kodunun 30.000 harfinde yani RNA'sının 30.000 nükleotidinde meydana gelmiş 'sessiz' mutasyonlar gerçekleştiğini tanıladı. Bu değişimler virüsün insana sıçraması ve sonunda bir pandemiye neden olmasına kadar belirleyici olmuştu.

BELİRLİ HAL ALIYOR

Bilimfili'nde yer alan habere göre, direkt olarak bir proteinin yapı ve sentezlenmesini değiştirmeyen bu mutasyonlar, virüsün genomunu oluşturan RNA'nın kıvrılma yetisi üzerinde değişimlere sebep olmuştu. RNA molekülleri de tek zincirli genetik materyaller olduğu halde, oluştuktan sonra bırakıldıklarında yani eşlendikten sonra, ikincil yapı dediğimiz hallerini almak üzere kendi moleküler organizasyonları gereği elektriksel iç etkileşime girerek kıvrılıp bükülür ve belirli bir hal alıyor.

AKRABA KORONA

İşte burada gerçekleşen değişimler, virüsün protein sentezleme karakterini, aktivasyon seviyesini ve RNA yapısını değiştirebilir. Korona virüsün sessiz mutasyonlarının bu RNA değişimleri ile yayılma ve pandemik karakter kazanmasına sebep olduğu düşünülüyor.

Kendi geliştirdikleri istatistiksel metotları kullanarak virüsün geçirdiği adaptif değişimlerin hangilerinin insan konak hücrelerinde iken ortaya çıktığını ve hangilerinin yarasa ve pangolinlerdeki yakın akraba korona virüslerde bulunmadığını tespit eden araştırmacılar bu insanlarda yayılan virüsü tekil kılanın ne olduğunu belirlemeye çalıştı.

SESSİZ MUTASYONLARI KODLADILAR

Korona virüslerin konak hücrelere tutunduğu Spike yani S proteinlerinin bu halini almasında pozitif seçilimin evrimsel etkisi olduğunu gösteren bir literatür mevcut iken, yeni çalışmada da benzer biçimde Spike proteini değiştiren mutasyonları fiksleyerek, hangi viral soyların daha ciddi yayılma tehlikesi taşıdığını buna bakarak belirlenmeye çalışıldı.

Bu yaklaşım sayesinde de araştırmacılar daha önceki çalışmaların belirlemekte başarısız olduğu yeni suç ortakları da keşfetmeyi başardı. Virüs genomunun iki farklı bölgesindeki Nsp4 ve Nsp16 proteini kodlayan kısımlarındaki sessiz mutasyonların, kodladıkları proteini değiştirmeden virüse evrimsel bir biyolojik avantaj sağladığı ortaya koyuldu.

Bu değişimler de yukarda bahsedildiği gibi proteini değil, proteinin olduğu RNA bölgesindeki katlanma ve 3 boyutlu şeklini alma yetileri üzerindeki farklılaşma olarak kendini gösteriyor.

ÖZELLİĞİ BELLİ OLDU

Öyle görünüyor ki, henüz insanlara sıçramadan önce korona virüs bu sessiz mutasyonlar ile insanlara geçtiğinde hızla yayılacak olma özelliğini kazanmış veya kazanmaya başlamıştı. Bu da hem kontrolünü hem de tedavisi son derece zor bir hale getiren unsurlardan biri olarak karşımıza çıkıyor.

TEK ZİNCİRLİ YAPI

Çalışma, korona virüs engellenmesinde yeni moleküler hedefler sunarken özellikle de Nsp4 ve Nsp16'nın virüsün bireyi enfekte ettikten sonra sentezlettiği ilk RNA'lar olması bu RNA'ları ilk hedefler haline getiriyor.

Bu RNA'lardan ilgili proteinlerinin yapılması ise virüsün sebep olduğu daha geç aktiviteler arasında yer alıyor. Yani ilgili proteinlerini sentezlemeden önce ürettirdiği bu iki tek zincirli yapı virüs ile savaşımızın potansiyel ilk hattı olabilir.

ZOONOTİK VİRÜSLER

Yeni korona virüsün yayılma hızı ve öldürücülüğünün sebeplerinin belirlenmesi ve bunların genetik kodlardaki temelleri ve ilintili değişimleri net bir biçimde belirlendikçe, hem bu virüs ile hem de ilerde ortaya çıkma ihtimali olan başka zoonotik virüsler ile savaşmakta olacak.