Maymun Çiçeği Virüsü İçin Korkutan Türkiye Uyarısı: Dünyada Hızla Yayılıyor

Africa CDC Genel Direktörü Jean Kaseya, "Kurumlarımızı, kolektif irademizi ve kaynaklarımızı hızlı ve kararlı bir şekilde harekete geçirmek amacıyla bugün bu halk sağlığı acil durumunu ilan ediyoruz," dedi. Africa CDC uzmanları, virüsün yeni varyantının şimdiye kadar görülen en tehlikeli tür olduğunu belirterek, yayılma hızından endişe duyduklarını ifade etti.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden komşu ülkelere yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. Peki, maymun çiçeği hastalığı nasıl bulaşıyor? Maymun çiçeği virüsü hakkında merak edilenler, Hacettepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ateş Kara tarafından CNN TÜRK'e açıkladı.

Maymun Çiçeği virüsü Türkiye'de var mı? Belirtileri neler? Ölümcül bir virüs mü? Hacettepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ateş Kara, Afrika'da başlayan Maymun Çiçeği salgınıyla ilgili şunları söyledi:

TÜRKİYE İÇİN RİSK VAR MI?

"Bazı hastalıkların yayılmaları ve geçiş yolları önem taşıyor. Koronavirüs ve grip solunum yoluyla yayılıyor. Şu an konuştuğumuz virüsün geçişi cinsel yolla bulaşıyor, çok yakın temas gerektiriyor. Burada birkaç noktanın altını çizmemiz gerekiyor. Bu virüs çiçek virüsüne benzer bir virüs ama çiçek virüsü gibi bulaşmıyor. İnsanlar birincil hedefi değil ama zaman içerisinde mutasyon geçirerek böyle bir foruma dönebilir mi? Evet, dönebilir. Yapısal olarak daha stabil bir virüs o yüzden çok büyük mutasyonlar geçirmesini beklemiyoruz.

ÖLÜMCÜL MÜ?

Ölümcüllüğünden korkuyoruz ama bizim söylediğimiz formda da 100 kişide 1 kişi kaybediliyordu ama 13 Haziran'da yayınlanan bir yazıda Demokratik Kongo ve çevresinde rakamın yüzde 3-4 bandına çıktığını gösteriyor. En önemli bulgusu halsizlik, ateş ve vücutta küçük sıvı dolu döküntüler. Özellikle cinsel yolla bulaşma hikayesi ön planda. Sosyal temasla, aynı ortamda bulunmayla, tokalaşmayla bulaşmıyor."

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?

Maymun çiçeği virüsü, Ortopoksvirüs ailesine ait zoonotik bir hastalıktır ve genellikle orta ile batı Afrika'da görülür. İnsanlara enfekte olmuş kişilerden veya hayvanlardan bulaşan bu virüs, ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, kas ağrısı ve yorgunluk gibi belirtilere yol açar. En belirgin özelliği olan döküntüler ise genellikle yüz, eller, ayaklar ve ağızda başlar, zamanla içi sıvı dolu lezyonlara dönüşür.

Mpox virüsü, çiçek hastalığına neden olan variola virüsü ile aynı aileden olsa da, daha hafif seyretmekte ve nadiren ölümcül olmaktadır. Hastalığın kaynağı kesin olarak bilinmemekle birlikte, Afrika'daki kemirgenler ve insan olmayan primatların virüsü taşıdığı ve insanlara bulaştırabildiği düşünülmektedir.

İlk insan vakası 1970 yılında kaydedilmiş olsa da, dünya genelinde bu virüs 2022 salgınıyla daha fazla tanınmıştır. Genellikle 2-4 hafta süren ve kendiliğinden iyileşen bu hastalık, bazen ağır vakalar da ortaya çıkarabilir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN PATOJENİ

Maymun çiçeği virüsü, Poksviridae ailesinden Orthopoksvirus türüne ait, çift sarmallı ve zarflı bir DNA virüsüdür. Orta Afrika (Kongo Havzası) menşeli olan bu virüs, daha bulaşıcı ve etkili olarak bilinir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?

Maymun çiçeği virüsü, enfekte kişilerle yapılan doğrudan temas, cilt lezyonları veya vücut sıvıları yoluyla bulaşır. Ayrıca uzun süre yüz yüze konuşma, cinsel ilişki, virüslü kişilerin dokunduğu eşyalarla temas ve enfekte hayvanlarla doğrudan temas da bulaşma riskini artırır. Mpox virüsü, sincap, sıçan ve fare gibi küçük yabani hayvanlar aracılığıyla da insana geçebilir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BELİRTİLERİ

Maymun çiçeği virüsünün belirtileri şunları içerir:
- Yüzde, ağız içinde, el, ayak, göğüs, genital bölge veya anüste sivilce veya kabarcıklara benzeyen döküntüler
- Ateş
- Lenf düğümlerinde şişme
- Halsizlik
- Kas ve sırt ağrısı
- Baş ağrısı
- Solunum yolları problemleri (öksürük, burun tıkanıklığı)
- Üşüme ve titreme

Döküntüler genellikle kaşıntılıdır ve iki ila dört hafta süren bir iyileşme süreci gerektirir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN TEŞHİSİ

Maymun çiçeği virüsünün teşhisi, ciltteki lezyonlardan alınan örneklerle yapılan PCR testi ile konulur. Eğer cilt lezyonları mevcut değilse, anal veya rektal sürüntü örnekleri de kullanılabilir. Ayrıca, bağışıklık sisteminin antikor üretip üretmediğini belirlemek için kan testi de yapılabilir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNDEN KORUNMA

Maymun çiçeği virüsünden korunmak için şu tedbirler alınmalıdır:
- Çiçek hastalığı için geliştirilmiş aşılar maymun çiçeği virüsüne karşı da koruma sağlar.
- Virüs belirtileri gösteren kişilerden uzak durulmalı ve cilt teması kaçınılmalıdır.
- Hasta kişilerin yatak takımlarına ve giysilerine dokunulmamalıdır.
- Enfekte olan kişilerle temas edildiyse, eller sık sık yıkanmalı veya alkol bazlı dezenfektan kullanılmalıdır.
- Virüsü taşıyan hayvanlardan kaçınılmalıdır.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNÜN TEDAVİSİ

Maymun çiçeği virüsü için spesifik bir tedavi bulunmamakta, ancak çiçek hastalığına karşı geliştirilen antiviral ilaçlar kullanılabilir. Tedavi, hastalığın belirtilerini yönetmeye yöneliktir. Belirtiler görüldüğünde, hızlıca sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VE SU ÇİÇEĞİ ARASINDAKİ FARKLAR

- Maymun çiçeği bir ortopoks virüsü, su çiçeği ise bir uçuk virüsüdür.
- Su çiçeği çok daha bulaşıcıdır ve daha hızlı yayılır.
- Su çiçeği genellikle 2 hafta içinde iyileşirken, maymun çiçeği 2-4 hafta sürebilir.

SIK SORULAN SORULAR

Maymun çiçeği virüsü öldürür mü?
Ölüm nadiren görülse de, belirtiler gösteren kişiler erken tedavi ile iyileşme şansını artırabilir.

Maymun çiçeği virüsü ne kadar sürede iyileşir?
Genellikle iki ila dört hafta süren iyileşme süresi vardır.

İnsandan insana bulaşma riski nasıl azaltılır?
Enfekte kişilerle yakın temastan kaçınılmalı ve hastaların izole edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Hayvandan insana bulaşma riski nasıl azaltılır?
Hasta hayvanlarla ve dokularıyla temas edilmemeli, eldiven ve koruyucu kıyafetler kullanılmalıdır.

Maymun çiçeği virüsü yeni bir hastalık mı?
Hayır, maymun çiçeği virüsü uzun zamandır bilinen bir hastalıktır; ilk insan vakası 1970'te görülmüştür.

Maymun çiçeği virüsü neden önemli hale geldi?
Son zamanlarda 75 ülkede görülen vakalar ve Afrika dışındaki hızlı yayılma, virüsü önemli hale getirmiştir.

Virüs en çok insanlara maymunlardan mı bulaşıyor?
Hayır, virüs daha çok kemirgenler ve sincaplardan bulaşmaktadır.

Cinsel temas ne kadar etkili?
Maymun çiçeği virüsü cinsel ilişki yoluyla da bulaşabilir, ancak sadece cinsel yolla bulaşan bir hastalık değildir.

Maymun çiçeği virüsü en çok nasıl bulaşır?
Kapalı mekanlarda, toplu kullanılan alanlarda ve hamamlarda bulaşma riski bulunabilir.

Maymun çiçeği virüsünün adı neden değişti?
Kasım 2022'de, adı ayrımcı ve damgalayıcı olarak değerlendirildiği için "mpox" olarak değiştirilmiştir.

Maymun çiçeği virüsü Türkiye'de var mı?
2022 yılında Türkiye'de bir vakaya rastlanmış, ancak şu anda bildirilmiş başka bir vaka bulunmamaktadır.