Depremzedeler nasıl oy kullanacak, hazırlıklar ne durumda? ‘Gerçekçi olmak lazım Hatay’a seçmeni taşımak zor’

Hatay’da seçimin nasıl olacağını belediye başkanı, parti temsilcileri ve Hataylı yurttaşlarla konuştuk. Görüştüğümüz kişilerin çoğu Hatay’da istenilen ölçüde oy kullanılmayacağını ifade etti. Ancak dayanışma ile en azından bir kısım sorunun çözüleceğini söylediler.

6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen depremler Adana, Hatay, Kahramanmaraş başta olmak üzere birçok şehri etkiledi. Hemen bütün kamu kuruluş işleyişinin aksadığının görüldüğü şehirlerde seçimin nasıl olacağı ise muamma…

UÇUŞLAR DURDURULDU

Depremden sonra çeşitli illere göç etmek zorunda kalan Hataylı yurttaşların bir kısmı oylarını gittikleri şehre taşıdı. Bir kısmı ise o gün için yaşadıkları şehre dönecekler. Öte taraftan depremde en büyük yıkımı yaşayan illerden olan Hatay’a uçuşlar 17 Mayıs’a kadar durduruldu. Hatay’dan başka şehirlere uçuşlarsa yapılabiliyor. Bu durumun seçmen sayısını azaltacağı düşünülüyor.

Bir başka sorun ise başka şehirlere göç eden depremzedelerin halihazırda zaten ekonomik durumlarının etkilenmiş olması ve seçim günü yaşadıkları şehirlere dönmelerinin ekstra maddi külfet yaratacak olması.

Depremin etkilediği şehirlerde yurttaş sandığa nasıl gidecek? Belirli yaş üstündeki insanlar oy kullanacağı yerleri nasıl öğrenecek? Hasar almış okullarda sandıklar nerede kurulacak? Görüştüğümüz insanların bu ve benzeri sorulara verdiği yanıt belirsizlikti. Ancak dayanışma ile en azından bir kısım sorunun çözüleceğini ifade ettiler.

SAVAŞ: GERÇEKÇİ OLMAK LAZIM...

Gerçek Gündem’e konuşan Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, 500 bine yakın Hataylı yurttaşın şehir dışında olduğunu belirterek “Havalimanımız kapalı. Belen’den geldiğiniz zaman tek yol var. Orası tıkanır. Önce getirseniz, bu insanların barınma ve yeme-içme ihtiyaçları olacak. Bu nedenle bir gün içinde 300 bin seçmenin Hatay’a gelip oy kullanması gerçekten zor” ifadelerini kullandı.

Savaş, “Gerçekçi olmak lazım” diyerek şöyle konuştu:

“Hataylı yurttaşlarımız daha çok Mersin, Ankara, Antalya, Konya, İstanbul, Bursa olmak üzere başka şehirlere gitmek zorunda kaldılar. Havalimanımız gelişlere açık değil. Havalimanından kimse gelemeyecek. Sadece karayolları ile gelme imkanları var. Dışarda 500 bin nüfus varsa bunun 300 bine yakını 18 yaşın üstündedir ve seçmendir. Bunların bir günlük için buraya gelmeleri gerçekten zor. Hem ekonomik anlamda hem de şehrin giriş çıkışlarının konumuna baktığınız zaman zor. Hatay istediğimiz ölçüde oy kullanamayacaktır.

Benim gördüğüm hem biz hem diğer siyasi partiler olabildiğince kendi seçmenini getirme çabası içindeler. Belen’den geldiğiniz zaman tek yol var. Orası tıkanır. Önce getirseniz, bu insanların barınma ve yeme-içme ihtiyaçları olacak. Bu nedenle bir gün içinde 300 bin seçmenin Hatay’a gelip oy kullanması gerçekten zor. Bunun fiziki zaman kavramı dışında bir de ekonomik boyutu var. Ulaşım sektöründeki otobüs sayısı da çok önemli. Şu an 11 tane il bizim gibi seçmen taşımak zorunda kalacak. Rutin işlerini yapan otobüsler dışında bu kadar boşta otobüs bulmak da çok zor. Gerçekçi baktığınızda hakikaten zor bir süreç; yönetimi de zor, sonuç almak da zor. Bu seçim böyle geçecek… Elbette seçim çok önemli, ülkenin geleceği söz konusu ama bu şehirlerin ayağa kalkması da çok önemli.”

‘İSTANBUL’A GİDEN YAKINLARIM SEÇİM GÜNÜ KENDİ ARAÇLARI İLE GELECEKLER’

Çukurova Üniversitesi’nde okuyan psikoloji öğrencisi Murat Aktay, Hatay Yayladağ’da oy kullanacak. Aktay, başka şehirlere göç eden yakınlarının kendi araçları ile oy kullanmaya geleceğini, seçimin ikinci tura kaldığı takdirde ise ne yapacaklarını bilemediklerini ifade etti.

Aktay, “Antakya’da, İskenderun’da birçok akrabam vardı. 20’ye yakın akrabam İstanbul’a gitti. Seçimde gelmeyi düşünüyorlardı ama havaalanı gelişlere kapatıldı. Kendi araçları ile gelmeyi düşünüyorlar ama ikinci tura kalırsa ne yaparız diye düşünüyorlar.”

Aktay, depremzede öğrencilerin ise maddi olanakları el vermediği için oy kullanmak için şehir değiştiremeyeceklerini dile getirdi:

“Ankara’da Tıp Fakültesi’nde okuyan akrabam seçim için gelmek istiyor ama geliş- gidiş masrafını düşünüyor. Bunun ikinci turu olursa nasıl olur bilmiyoruz. Gelemeyecek durumdaki insanların buraya taşınması gerekir.”

GÜMÜŞ: TOPLU ULAŞIM YOK, KIRSALDAKİ İNSANLAR NASIL TAŞINACAK BELİRSİZ

Avukat ve Türkiye İşçi Partili, Hatay’dan 3. Sıra milletvekili adayı olan Mehmet Ali Gümüş, seçim günü depremin yaşandığı günlerde olduğu gibi halkın dayanışmasının ön plana çıkacağını hem partilerin hem sivil toplum kuruluşlarının yardımı ile insanların sandığa taşınacağını ifade etti. Devletin ise oy kullanacak depremzedeler için herhangi planının henüz açıklanmadığına dikkat çekti.

Gümüş şu sözlerle anlattı:

“Seçim alanı olarak okullar kullanılıyordu ama şu an okullar yıkık olduğu için konteynerler kurulacağını tahmin ediyoruz ama resmi bir açıklama henüz gelmedi. Bunun haricinde sandık görevlilerimizi Türkiye İşçi Parti’si olarak hazırlıyoruz. Seçim komisyonu oluşturduk ama açıkçası hareket alanımız nasıl olacak onu şu an biz de öngöremiyoruz. Sandıklar nereye konacak? İnsanlar oraya nasıl taşınacak? Şehirde zaten yolların çoğu iyi durumda değil. Toplu ulaşım zaten yok. Özellikle kırsaldaki insanların nasıl taşınacağı açıkçası muallak. Şahsi öngörüm burada yine halkın dayanışması ön plana çıkacak. Hem partiler hem sivil toplum kuruluşları hem de bireysel olarak vatandaşlar birbirini sandığa götürüp, oy kullandırtmaya çalışacaklar diye tahmin ediyorum.”

GÜMÜŞ: GELDİKTEN SONRA EN AZ BİR GECE KALMALARI GEREK

Gümüş, depremden sonra Antakya’da duygusal anlamda özel bir durum olduğuna, insanların seçimle ilgili hassas olduğuna dikkat çekerek konuşmasına şöyle devam etti:

“Bütün vatandaşlarımız tabi ki de geri gelmek istiyorlar. Özellikle seçim; bizim açımızdan, deprem sonrası oluşan duygusallıktan dolayı biraz daha önemli. Herkes geri gelmek istiyor ama bunlar ciddi anlamda maddi külfet. Antalya’da, Ankara’da, İstanbul’da Türkiye’nin her yerinden Hataylı vatandaşlar var. Bu insanların seçim zamanı taşınması zor. Geldikten sonra en az bir gece kalmaları gerekecek. Zaten kalacak yerleri olsaydı muhtemelen gitmeyeceklerdi. Dolayısıyla sivil toplumun, partilerin, vatandaşların birbiriyle dayanışacağını, inisiyatif alacağını düşünüyorum.”

‘AKRABALARIM SEÇİM GÜNÜ GELMEYE ÇALIŞACAKLAR’

22 yaşındaki Emir Yarar, Hatay Samandağ’da ailesiyle birlikte çadırda yaşıyor. İstanbul’da okuyan Yarar, oy kullandıktan sonra İstanbul’a döneceğini söylüyor. Giden akrabalarını ise “Bir kısmı gitti. Oylarını taşımadılar. Gelmeye uğraşacaklar” sözleri ile anlatıyor.

“Her zaman oy kullandığımız okul hasar aldı. Bahçesine birkaç çadır kurulmuş. Muhtemelen orada kullanacağımızı düşünüyoruz. Burası küçük bir yer. Genelde seçim zamanı da endişemiz olmuyordu. Hatay’daki insanların çoğu gitti ama benim bulunduğum yer için aynı şeyi söyleyemem. Diğer ilçelerde yaşayan akrabalarımın bir kısmı gitti ama oylarını taşımadılar. Gelmeye çalışacaklar.”

ÖZGÜN: E- DEVLET’E BAKIN, MUHTARA SORUN

Eski CHP Antakya İlçe Başkanı Avukat Halil İbrahim Özgün ise seçmenin önemli bir kısmının şehir dışında olduğunu belirterek “En son 2019’da olan Büyükşehir Belediyesi seçimlerinde 967 bin seçmen sandığa gitti. Seçmen artışı baz alındığında bu seçim 1 milyona yakın oy kullanılabilirdi. Şu an benim öngörürüm biraz aşağı biraz yukarı 750 bin seçmenin iradesinin sandığa yansıyacağı yönünde” dedi.

Özgün, kendilerini arayan yurttaşlara ise şunları söylediklerini aktardı:

“Bizi arayanlara şunu söylüyoruz. Oy kullanacağınız yerler aynıdır muhtemelen. Değişiklik olup olmadığını öğrenmek için e- devlete bakın. Yaşı ileride olan vatandaşlarımızın ise mutlaka çevresinde baktıracağı bir yakını oluyor. Mahalle muhtarını tanıyorsa, onu arayıp, listede adının olup olmadığını, nerede oy kullanacağını öğrenebilir. Geçmişte bir güvenlik zafiyeti olmadığını biliyoruz ama şimdi hasarlı okullarda nasıl oy kullanılacak diye insanlar tedirgin olabilir. Sanki mahallesi yıkılmamış gibi normal zamanlarda nerde oy kullanmışlarsa aynı şekilde orda oy kullanacaklar. İlçe örgütlerimiz, vefat eden ya da göçen sandık görevlilerinin yerine ikame sağladı.”

‘ASKIDA BİLET’ PLATFORMU BEDELSİZ OLARAK BİLET SAĞLAYACAĞINI DUYURDU

Haber için görüştüğümüz insanlar bunları söyledi… Ayrıca “Askıda Bilet” adında bağımsız gönüllülerden oluşan bir sivil inisiyatifler platformundan da bahsetmek gerek. Platform, oy kullanacakları şehre ulaşım için bedelsiz olarak bilet sağlanacağını duyurdu.

Platformda Oy ve Ötesi, SES (Eşitlik ve Dayanışma Derneği), SODEV (Sosyal Demokrasi Vakfı) gibi destekçiler yer alıyor. Grup, herhangi bir kuruma bağlı olmadığını deklare etti.

Platformun web sitesinde şu ifadeler yer alıyor:

“‘Askıda Bilet’ platformunun amacı, sözü geçen süre zarfında adres kaydı deprem bölgesinde bulunan ve adres bildiriminde değişiklik yapamayan seçmenlerin, 14 Mayıs 2023 Seçimlerinde oy verme hakkından faydalanabilmesini kolaylaştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda, adres kaydı deprem bölgesinde bulunan ve seçmen kimliği teyit edilen seçmenlere, oy kullanacakları şehre ulaşım için bedelsiz olarak bilet sağlanacaktır.

‘Askıda Bilet’ web sitesinde, ‘Bilet İste’ butonuna tıkladıktan sonra içerisindeki seçmen başvuru formu doldurulmalıdır. Form içerisinde belirtilen e-posta adresine bir doğrulama e-postası iletilecektir. Bu başvurunun doğrulanması ve ekibimiz tarafından değerlendirilmesi akabinde onaylanması durumunda, adres kaydı deprem bölgesinde bulunan seçmenlere gidiş-geliş ulaşım için bilet bedelsiz olarak sağlanacaktır. Biletin oluşturulması için tamamlanması gereken adımlar e-posta aracılığıyla bildirilecektir.”