Rahşan affı nedir?

AKP’nin yargı paketini ekim ayına ertelemesinin altında, infaz indirimi ve temyiz düzenlemelerinde bazı suçların kapsam dışında bırakılması durumunda Anayasa Mahkemesi’nin eşitliğe aykırı gerekçesiyle olası bir iptal kararıyla “Rahşan affı” benzeri bir durumun ortaya çıkması endişesinin yattığı öğrenildi.

AKP'de 'Rahşan affı' endişesi

RAHŞAN AFFI NEDİR?

Asıl adı Şartla Salıverme ve Erteleme Yasası olan ve 22 Aralık 2000'de Rahşan Ecevit'in önerisiyle çıkarılan, devlete karşı işlenen suçlar dışındaki suçlara erteleme veya şartlı salıverme getiren yasa kamuoyunda "Rahşan affı" olarak biliniyor.

9 Aralık 2000’de ölüm orucu eylemlerini sona erdirmek için başlatılan ‘Hayata Dönüş Operasyonu’ndan 3 gün sonra (22 Aralık) 4616 sayılı ‘Şartla Salıverme ve Erteleme Yasası’ çıkarıldı. Cezaevlerinde yer kalmadığı için çıkarılan af yasasının ardından 70 bin kişilik kapasitesi dolan cezaevlerinin nüfusu 40 bine kadar düştü. Ancak, 3 yılda mahkûm sayısı 20 bin artarak yeniden 64 bine çıktı.

Af tartışmaları hapishanelerde isyan hareketlerini tetiklerken, dönemin Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, bunu affın TBMM’den çıkarılmamasına bağladı. DSP-ANAP-MHP koalisyon hükümeti, tepkileri dikkate alarak TBMM’nin af çıkarma yetkisini zorlaştırdı.

Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya’nın, o dönem muhalefet milletvekili olarak ürettiği Anayasa değişikliği formülü nedeniyle adıyla da anılan düzenleme yapıldı. Buna göre daha önce Meclis Genel Kurulu’nda yer alan çoğunluğun bir fazlasının oyu yeterli iken, Anayasa’nın 87. maddesine konulan düzenleme ile TBMM’nin üye tam sayısının “5’te 3’ünün kararına” bağlandı.

4616 sayılı Şartla Salıverme ve Erteleme Yasası 23 Nisan 1999 tarihinden önce işlenen suçları kapsıyordu.

Kaç kişi yararlandı?

Yasa çıktıktan sonra ilk planda cezaevlerindeki 23 bini aşkın tutuklu ve hükümlü aftan yararlanarak tahliye oldu. Daha sonra Anayasa Mahkemesi'nin(AYM) verdiği iptal kararlarıyla yasanın kapsamının genişlemesi sonucu cezaevinden tahliye olanların sayısı 45 bini buldu.

Suç tarihi 23 Nisan 1999'dan önce olmasına karşılık sonradan açılan ve yargılaması uzun süren davalarda affın etkisi hâlâ sürüyor.

Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü'nün derlediği istatistikler, 2005 yılında 4 bin 715 kişi hakkındaki davanın af yasası çerçevesinde ertelendiğini ortaya çıkardı.

Rahşan Ecevit ise daha sonra "Ben affı garibanlar için istedim, katiller yararlandı" dedi.