'Cumhurbaşkanına hakaret'ten 1 yılda kaç kişi sanık oldu?

Cumhurbaşkanlığı ile ilgili en çok tartışılan konulardan biri, hakaret davaları. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan döneminde sayıları giderek artan davalar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesine dayanıyor. Peki ama bu yasal düzenleme eskiden nasıldı, günümüzde nasıl ve eskiden ne kadar insan bu davalardan yargılanıyordu, son yıllarda ne kadar insan bu davadan yargılanıyor? İşte Doğruluk Payı'nın konuyla ilgili araştırması...

765 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)’nin, “Devlet Kuvvetleri Aleyhinde Cürümler” adlı faslında, 158. maddede yer alan cumhurbaşkanına hakaret hükmü, 1961 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından kabul edilip yürürlüğe girmiştir. Kanun'un 158. maddesine göre:

- Reisicumhura muvacehesinde hakaret ve sövme fiillerini işleyenler üç seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezası ile cezalandırılır.

- Hakaret ve sövme Reisicumhurun gıyabında vaki olmuş ise faili, bir seneden üç seneye kadar hapsi olunur. Reisicumhurun ismi sarahaten zikredilmeyerek ima veya telmih suretiyle vaki olsa bile mahiyeti itibariyle Reisicumhura matufiyetinde tereddüt edilmeyecek derecede karineler varsa tecazüv sarahaten vuku bulmuş addolunur.

- Suçun, neşir vasıtalarından biri ile işlenmesi halinde ceza üçte birden yarıya kadar arttırılır.

GÜNCEL DURUM NE?
1961 yılından 2005 yılına kadar devam eden 765 sayılı TCK’nin 158. maddesi olan Cumhurbaşkanı’na Hakaret Kanunu, 2005 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından kabul edilip, yürürlüğe konulan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinde yer aldı. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler” başlıklı 4. kısmının, “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” başlıklı 3. bölümünde bulunan 299. maddesinde 3 fıkra bulunmaktadır ve eski TCK’ye göre farklılık göstermektedir. Bunlar:

(1)- Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2)- Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.

(3)- Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.

İki kanun maddesi arasındaki farklılıklar ise; 765 sayılı TCK 158. maddesinde, cumhurbaşkanına hakaret edenler için 3 yıldan az olmamak üzere hapis cezası cezası verilirken, bu suçun gıyaben işlenmesi durumunda ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörüyordu. 5237 sayılı TCK 299. maddesinde ise bu suçun cezası 4 yıla kadar hapis cezasına çıkarıldı. Değişikliklerden bir diğeri ise bu suç için yapılacak kovuşturmanın Adalet Bakanının iznine bağlanmasıydı.

Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından 1986 yılından 2017 yılına kadar yayınlanan ve TCK kapsamında cumhurbaşkanına hakaretten dolayı açılan davalardaki sanık sayılarını incelediğimizde, 1986’den 2018’e kadarki dönemde açılan davalardaki sanık sayıları toplam 19.122 oldu.

Açıklanan verilere göre Türkiye Cumhuriyeti’nin 7. Cumhurbaşkanı olan Kenan Evren’in döneminde davalardaki sanık sayısı 340, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal döneminde bu sayı 207, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel döneminde ise toplam sanık sayısı 158 oldu.

10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde 163 olan Cumhurbaşkanı’na hakaretten dolayı açılan davalardaki sanık sayısı, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminde bir önceki döneme göre %420 artış göstererek 848 oldu. 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk 4 yıllık görev süresinde ise ilgili davalardaki toplam sanık sayısı bir önceki döneme göre yaklaşık 19,5 kat artarak (%2052 artış) 17.406 oldu.

TCK kapsamında karara bağlanan davalarda ise mahkûmiyet, beraat, davanın düşmesi ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi kararlar verilebiliyor. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan, yıllara göre karara bağlanan cumhurbaşkanına hakaret davalarındaki sanık sayılarını incelediğimizde; 1994 yılından 2018 yılına kadar cumhurbaşkanına hakaretten dolayı toplam 15.956 sanığın davası karara bağlandı. Bu yıllar içerisinde hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayısı 2017 yılına kadar toplam 3.607 iken, 2018 yılında bu sayı 2.462 kişi artarak toplam 6.069 oldu.

Cumhurbaşkanlarının dönemlerine göre hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayılarını incelediğimizde ise; 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel döneminde ilgili sanık sayısı 71, 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde 82, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminde 233, 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 4 yıllık döneminde ise hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayıları bir önceki döneme göre yaklaşık 23 kat artış göstererek toplam 5.683 oldu.

Bunlara paralel olarak cumhurbaşkanına hakaretten dolayı yargılanan sanıklar hakkında verilen hapis cezası kararı sayılarını da yıllara göre inceledik. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nce yayınlanan adalet istatistiklerine göre 2009 yılından bu yana yer alan hapis cezası kararları da son yıllarda oldukça artış gösterdi. TCK tarafından 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminin son 6 yılında toplam 65 hapis cezası kararı verilmişken, 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk 4 yıllık döneminde ise bu rakam 1575’e çıktı.

Kaynak: Doğruluk Payı