Hak ihlalleri salgın dinlemedi! Mayıs'ta polis şiddeti ve işkenceyi konuştuk

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili ve Meclis İnsan Hakları Komisyonu Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu, mayıs ayı hak ihlalleri raporunu yayınladı.

Raporda mayıs ayında 209 işkence olayı ve cezaevlerinde 78 işkence ve kötü muamele olayı yaşandığı vurgulandı.

Raporda yer alan hak ihlalleri şöyle:

* Covid-19 Salgını:

TTB tarafından 14 Mayıs günü açıklanan “COVID-19 Pandemisi İkinci Ay Raporu”nda “salgın yönetiminin şeffaflıktan uzak olduğu”, kesinleştirilmemiş olası ve kuşkulu olgular ile ölümlerin sayısı açıklanmadığı için meslek örgütleri ve bağımsız bilim insanları tarafından gerçek durumun değerlendirilemediği belirtilmiştir.

Sokağa Çıkma Yasakları

Salgın kapsamında 30 büyükşehir ve Zonguldak’ta uygulanan araç giriş-çıkış sınırlandırılması 4 Mayıs itibariyle Antalya, Aydın, Erzurum, Hatay, Malatya, Muğla; 11 Mayıs itibariyle de Adana, Denizli, Diyarbakır, Maraş, Mardin, Ordu, Tekirdağ, Trabzon ve Urfa için kaldırıldı.

Ankara, Balıkesir, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Manisa, Sakarya, Samsun, Van ve Zonguldak’ta uygulanan araç sınırlandırması ise 1 Haziran gününe kadar uzatıldı.

Ayrıca 65 yaş üzeri ve 20 yaş altı kişilere yönelik sokağa çıkma yasağı da günde 4 saatle sınırlı olmak üzere aşamalı olarak esnetildi. 18-20 yaş arasındaki kişilere getirilen sokağa çıkma kısıtlaması 28 Mayıs günü kaldırıldı. 0-18 yaş arasına sokağa çıkma kısıtlamasının ise devam edeceği açıklandı. Adliyelerde duruşmalara 15 Haziran günü başlayacak.

Ramazan Bayramı sırasında (23-26 Mayıs) Türkiye genelinde sokağa çıkma yasağı uygulandı ve 30-31 Mayıs günlerinde de sokağa çıkma yasağı uygulandı.

Sağlık Çalışanları

Diyarbakır Tabip Odası, 24 Mayıs itibariyle 19 hekim, 43 hemşire/ebe, 1 paramedik, 18 personel, 3 anestezi teknisyeni, 3 radyoloji teknisyeni, 1 çevre sağlık teknisyeni, 3 otomasyon görevlisi, 1 laborant, 1 sosyal hizmet uzmanı ve 2 sekreter (95 kişi) Covid-19 tanısı konduğunu; bir sağlık çalışanının hayatını kaybettiği bildirdi.

İzmir Tabip Odası, 27 Mayıs günü 155 hekim, 2 diş hekimi, 160 hemşire/ebe, 90 personel, 17 tıbbi sekreter, 27, teknisyen, 30 memur, 6 eczacı, 2 psikolog, 5 güvenlik görevlisi, 1 şoför, 2 mühendis, 4 veteriner hekimin (501 sağlık çalışanı) Covid-19 testlerinin pozitif çıktığını açıkladı.

Ankara Tabip Odası, 2 Haziran günü 104 hekim, 42 tıbbi asistan, 10 tıbbi sekreter, 4 diş hekimi, 82 hemşire/acil tıp teknisyeni, 57 çalışan, 1 eczacı, 6 idari personel, 2 röntgen teknisyeni olmak üzere toplam 391 sağlık çalışanına Covid-19 tanısı konduğunu açıkladı.

Cezaevleri

İHD, ÇHD, Med Tutuklu Ve Hükümlü Aileleri Hukuki Ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED) ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) tarafından hazırlanan raporda, Silivri 7 Nolu L Tipi Cezaevi’nde 15 koğuşun karantinada olduğu, 107 tutuklu ve hükümlünün Covid-19 testlerinin pozitif çıktığı belirtildi. Raporda, karantinada olanlar da dahil tüm mahkumların aynı telefonu kullandıkları ifade edildi.

Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığından 22 Mayıs günü yapılan açıklamada, Silivri Cezaevi’nde bir mahkumun Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiği bildirildi. Açıklamada mahkumun 7 Mayıs günü hastaneye sevk edildiği, yoğun bakımdaki tedavisi sürerken 21 Mayıs günü hayatını kaybettiği belirtildi.

İstanbul Silivri 7 Nolu L Tipi Cezaevi’nde 44, Mardin E Tipi Cezaevi’nde de 6 infaz koruma memurunun Covid-19 testlerinin pozitif çıktığı öğrenildi. Silivri Cezaevi’nde 82 mahkumun tedavisi de sürüyor.

Adalet Bakanı, 29 Mayıs günü yaptığı açıklamada, cezaevlerinde kapalı görüşlerin 1 Haziran itibarıyla yeniden başlayacağını duyurdu.

Adalet Bakanlığı twitter hesabından yapılan açıklamada, salgına ilişkin tedbirler kapsamında avukat ziyaretleri dahil tüm görüşlerin, iş yurdu faaliyetlerinin, açık cezaevlerinde özel izinlerin, aile görüşme odalarının kullanımının, toplu faaliyetlerin, cezaevi nakillerinin, anneleriyle birlikte tutulan çocukların kreşe/anaokuluna gitmesi, dışardaki ebeveynlerine/yakınlarına teslim edilmesi uygulamalarının 30 Mayıs’a kadar ertelendiği bildirildi.

İşçiler

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin “Salgının ikinci ayı: İşyerleri salgının can pazarına dönüştürüldü” raporuna göre, 11 Mart-10 Mayıs arasında en az 128 işçi koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetti.

Diğer Gelişmeler

2 Mayıs günü Bitlis’te ücretsiz maske dağıtan Gelecek Partisi üyesi beş kişi gözaltına alındı.

CHP’li Burdur Belediyesi hakkında “maske ürettiği” gerekçesiyle Burdur Valiliği tarafından soruşturma başlatıldı. Budur Valiliği’nin açıklamasında ise “CİMER’e yapılan bir ihbar ile başlatılan soruşturma sonucunda mevzuata aykırı bir husus tespit edilmediği, bir işlem yapılmasına gerek görülmediği” belirtildi.
Hakkari’nin Şemdinli İlçesinde salgından etkilenenlere yardım amacıyla Esnaf ve Sanatkarlar Odası’nın açtığı standa Şemdinli Belediyesi zabıtaları tarafından müdahale edildi.

* Eren Yıldırım: CHP Adana Yüreğir İlçe Gençlik Kolları Başkanı Eren Yıldırım ve Ailesi, 14 Mayıs günü Adana’nın Yüreğir İlçesinde “kaymakamın koruma polisi” olduğu bildirilen bir kişinin saldırısına maruz kaldı. Polis, kaymakamın şikayeti üzerine Eren Yıldırım ile annesini, babasını ve kardeşini gözaltına aldı. Eren Yıldırım ifadesi alındıktan sonra serbest bırakıldı.

Bu arada Cumhurbaşkanının bir konuşması akabinde Cumhuriyet Savcılığı, Eren Yıldırım’ın serbest bırakılmasına itiraz etti. 17 Mayıs günü yeniden gözaltına alınan Eren Yıldırım, “görevi yaptırmama için direnme” iddiasıyla tutuklandı.
2 Haziran günü tahliye edilen Eren Yıldırım hakkında “hakaret” ve “kamu görevlisinin görevini yaptırmama” iddialarıyla dava açıldı.

* Hrant Dink Vakfı’na Tehditler: Hrant Dink Vakfından 29 Mayıs günü yapılan açıklamada, 27-28 Mayıs günlerinde Vakfa ve Rakel Dink’e tehdit e-mailleri geldiği bildirildi. Mesajlar nedeniyle 30 Mayıs günü Konya’nın Selçuklu İlçesinde gözaltına alınan H.A., 31 Mayıs günü tutuklandı. Vakfa 31 Mayıs günü tehdit içerikli e-mail gönderen E.B. de, 2 Haziran günü İstanbul’da tutuklandı. Vakfın avukatlarından Fethiye Çetin, tehdit e-mailleri konusunda “Şüphelinin eylemi, münferit, bireysel bir eylem değildir. Bize gelen ‘Bir gece ansızın gelebiliriz’ sloganlı tehdit, Hrant Dink cinayeti döneminde de kullanılmıştı” dedi.

* Mardin’de Toplu Mezar: 28 Mayıs günü Mardin’in Dargeçit İlçesi Libka (Gulbiş) mezrası yakınlarındaki bir mağarada 40 kadar kişinin kemik ve kafatasları bulundu. Kemikleri bulan mahalle sakinlerinden İrfan Yakut, Dargeçit Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurdu. Olay yerinde yapılan incelemeye kayıp yakınlarının avukatlarının ve İHD avukatlarının katılmasına izin verilmedi.

Yakut, babası Yahya Yakut’un 1993 yılında kaybedildiğini söyledi. Daha önce de bölgede gezdiklerini ancak kemikleri görmediklerini anlatan Yakut, 28 Mayıs günü bölgede yine gezerken, mağaranın önünde kemikleri fark ettiğini anlattı. Mağarada arasında babasına ait kemikler olabileceğini düşünerek hareket ettiğini söyleyen Yakut, “Savcılığa başvurdum. Şimdi kemikleri aldılar, DNA için gönderecekler. İnceleme sırasında 40 kafatası bulundu. Kazarak çıkardılar. Umut ediyoruz ki bizim olmasa da başkalarının kemikleri olması. Her ne olursa olsun böyle bir şeyin gün yüzüne çıkması herkes için iyi olacak” dedi.

Alana girmesi engellenen İHD Mardin Şube Başkanı Fevzi Adsız ise kemiklerin 90’lı yıllarda faili meçhul cinayete kurban giden ve kaybedilenlere ait olduğunu düşündüklerini ifade etti. Kemiklerin Adıyaman’da süren Dargeçit JİTEM Davası kapsamında kaybedilen kişilere ait kemikler olabileceğini söyleyen Adsız, “Daha önce 7 kişinin cenazesine ulaşılmıştı, 3 kişinin cenazesine ulaşılamamıştı. Kaybedilenlere ait olabileceğini düşünüyoruz” dedi. Cumhuriyet Savcılığı, toplu mezara ilişkin soruşturmada gizlilik kararı aldı.

* Çanakkale’de Yaşam Savunucularına Para Cezası: Çanakkale Kazdağlarındaki altın madeni projesine karşı 288 gündür nöbet tutan dört yaşam savunucusuna, Kabahatler Kanunu uyarınca Çanakkale Valiliği tarafından 4 günde toplam 57.240 TL idari para cezası kesildi.

* Sokağa Çıkma Yasakları, Özel Güvenlik Bölgeleri: Şırnak Valiliği, İdil’e bağlı 11 kırsal alanı 11-13 Mayıs günleri arasında “özel güvenlik bölgesi” ilan etti.
Bitlis merkeze bağlı Çobansuyu, Aşağıçobansuyu, Akgün, Kutlu, Güllüce, Dikme, Aşağıdikme, Yukarıdikme, Esenburun, Beşkaynak, Bayırlı, Kınalı, Uçankuş, Yarönü, Dursun, Aşağıyolak, Yukarıyolak, Aşağıkoçak, Çeltikli köylerinde 30 Mayıs günü saat 22.00 itibarıyla sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

YAŞAM HAKKI

Yargısız İnfaz, Dur İhtarı, Rastgele Ateş Açma Olayları: 1
Muhammed Alican Razı (21): Ankara Valiliği tarafından 25 Mayıs günü yapılan açıklamada, Susuz yol kontrol noktasında polislerin “havaya uyarı ateşi açmasına” karşın aracını durdurmayan Muhammed Alican Razı’nın trafik kazasında hayatını kaybettiği bildirildi. Açıklamada, Muhammed Alican Razı’nın adli suçlar nedeniyle arandığı, araçta bulunan R.S.’nin de hafif yaralandığı kaydedildi.
Ancak, Adli Tıp Kurumu’nda yapılan otopsi sonucunda Muhammed Alican Razı’nın “başına isabet eden kurşunla” hayatını kaybettiği belirlendi.
Yüksel D.: 8 Mayıs günü İstanbul Arnavutköy’de kimlik soran bekçilerle tartışan Yüksel D., silahla bacağından yaralandı.
Ş.A. (16): 24 Mayıs günü Batman’ın Şafak mahallesinde Ş.A. adlı çocuk bacağından silahla yaralandı. Ş.A.’ya kimin ateş ettiği belirlenemedi.

Davalar

Ali El Hemdan: 27 Nisan günü Adana’da Suriye vatandaşı Ali El Hemdan’ı (19) öldüren polis memuru F.K. hakkında dava açıldı. İddianame 21 Mayıs günü Adana 9. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. İddianamede F.K.’nin “kasten öldürme” suçundan cezalandırılması istendi. İddianamede “Olayın görgü tanığının anlatımlarından ve görüntülerden polis memurunun sendelemesi, düşmesi gibi bir durumun ve herhangi bir koşma, kovalamacanın yaşanmadığı anlaşılmaktadır” dendi.

Kuşkulu Asker Ölümleri: 1

Ahmet Türeli: Van’da askerlik yapan Ahmet Türeli (21), 19 Mayıs günü hayatını kaybetti. 17 Mayıs günü nöbet tuttuğu yerde ağır yaralı olarak bulunan Ahmet Türeli’nin önce Van’da hastaneye kaldırıldığı, daha sonra gönderildiği Ankara Gülhane Askeri Eğitim Hastanesi’nde 19 Mayıs günü hayatını kaybettiği bildirildi. Resmi açıklamada, Ahmet Türeli’nin “intihar ettiği” iddia edildi. Ancak yakınları Türeli’nin göğsünün sol üst tarafından üç G-3 kurşunuyla yaralandığını bildirdiler.

Sivil Çatışmalar:1

Sonay Ergül: Çorum’un Kargı İlçesinde CHP’li Belediye Meclisi üyesi Sonay Ergül’ün aracına ateş açıldı. 24 Mayıs gecesi yaşanan olay nedeniyle AKP’li Belediye Meclisi üyesi İbrahim Eken ve İbrahim Akgül adlı kişi kısa bir süre gözaltına alındı. Ergül, belediyedeki bazı usulsüzlüklere karşı çıktığı için saldırıya uğradığını söyledi.
Barış Çakan: 31 Mayıs gecesi Ankara Etimesgut’ta Barış Çakan (20) adlı genç üç kişinin saldırısına uğradı. Barış Çakan, kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti.

Kadın Cinayetleri: 21

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu verilerine göre, Mayıs ayında en az 21 kadın erkekler tarafından hayatını kaybetti. 20 kadın ise kuşkulu bir biçimde ölü bulundu.

İş Cinayetleri:

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre, Mayıs ayında (29’u Corona Virüs nedeniyle) 156 işçi yaşamını yitirdi. Hayatını kaybedenlerden 6’nın kadın, 6’nın çocuk, 14’nün de göçmen/mülteci olduğu belirlendi.

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE

İşkence Olayları: 209
Mayıs ayında 2’si çocuk en az 100 kişi (CHP Yüreğir İlçe Gençlik Kolları Başkanı Eren Yıldırım ve ailesi) gözaltında ya da gözaltı merkezleri dışında güvenlik güçlerinin işkencesine maruz kaldığını basına açıkladı, işkence gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu ve/veya insan hakları örgütlerine başvurdu. Ay içinde eylem ve gösterilerde de en az 109 kişi (HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, HDP Ankara İl Eşbaşkanı Vezir Coşkun Parlak) polisin/jandarmanın fiziksel şiddetine maruz kaldı.

KHK ile ihraç edildikleri işlerine geri dönmek için üç yıldan uzun bir süredir Ankara Yüksel Caddesi’ndeki İnsan Hakları Anıtı önünde günde iki kez gerçekleştirilen basın açıklamalarına katılanlar artık gözaltına alınmıyor. Ancak alandan fiziksel şiddet kullanılarak uzaklaştırılıyor. Bu nedenle toplantı ve gösterilerde işkenceye maruz kalanların sayısının çok daha fazla olduğu açıktır…

Cezasızlık ve Artan İşkence/Kötü Muamele Olayları

Mayıs ayında sokağa çıkma yasağı/kısıtlamalarına uymayan (ya da uymadığı iddia edilen) kişilerin kolluk güçlerinin fiziksel şiddetine maruz kaldığı çok sayıda olay yaşandı. İşkence/darp olaylarındaki artışın Türkiye’de artık iyice yerleşen “cezasızlık” olgusundan kaynaklandığı ortadadır. İşkence ve hatta yaralama/öldürme suçu işleyen kolluk görevlilerinin adil ve etkili bir biçimde soruşturulmadığını, yargılanmadığını birçok olay göstermiştir.

Örneğin, 19 Mayıs günü İstanbul Kadıköy’de motosikletli bir kuryeyi durduran polisin uyguladığı fiziksel şiddet sosyal medyaya yansıdı. “Bana vurman doğru mu?” diyen kuryeye polisin verdiği “Doğru, ben ona karar verdiğim için doğru” yanıtı “cezasızlık” olgusunun ne derece güçlendiğini göstermektedir.

Öte yandan cep telefonları sayesinde çok sayıda işkence/darp olayı da sosyal medyaya ve basına yansıyor. Sosyal medyada yayılan ve gizlenemeyen görüntüler/tanıklıklar nedeniyle daha önce pek rastlanmayan bir şekilde İçişleri Bakanlığı ya da Emniyet Müdürlükleri “polislerin/bekçilerin görevden uzaklaştırıldığı” açıklamaları yapmak zorunda kalıyor. Ancak, soruşturmaların nasıl sürdürüleceği ve sonuçlanacağı ise bilinmiyor…

Gökhan Açıkkollu: Gökhan Açıkkollu’nun gözaltında işkence nedeniyle ölümü (5 Ağustos 2016) üzerine açılan soruşturmada “kovuşturmaya yer olmadığı” kararı verildi. Açıkkollu’nun yakınları, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın tanıkları dinlemediğini, gözaltında tutulduğu 13 güne ilişkin kamera kayıtlarını incelemediğini, ölümünden sonra hazırlanan ek otopsi raporunu deliller arasında değerlendirmediğini bildirdiler.

KHK ile ihraç edilen öğretmen Gökhan Açıkkollu, ölümünden sonra 7 Şubat 2018 tarihinde görevine iade edilmişti.

Cezaevlerinde Ölüm: 3

Sabri Kaya: Osmaniye Devlet Hastanesi’nin 20 Mayıs günü verdiği “cezaevinde kalamaz” raporu üzerine 22 Mayıs günü tahliye edilen ağır hasta Sabri Kaya, aynı gün Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’nde hayatını kaybetti.
Vefa Kartal: İHD Hapishaneler Komisyonu’nun ağır hasta mahpuslar listesinde yer alan Vefa Kartal, 31 Mayıs günü Edirne F Tipi Cezaevi’nde hayatını kaybetti.
X.X.: Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan 22 Mayıs günü yapılan açıklamada Silivri Cezaevi’nde tutulan bir mahkumun Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiğini bildirildi. Açıklamada, mahkumun 7 Mayıs günü sağlık kurumuna sevk edildiği, yoğun bakımdaki tedavisi sürerken 21 Mayıs günü hayatını kaybettiği kaydedildi.

Cezaevlerinde İşkence ve Kötü Muamele Olayları:
Mayıs ayında, cezaevlerinde ya da götürüldükleri hastane ve adliyelerde fiziksel şiddete maruz kalan çok sayıda tutuklu ve hükümlüye ilişkin haberler basında ve insan hakları örgütlerinin çalışmalarında yer aldı. Bu çerçevede, en az 78 kişinin fiziksel/psikolojik şiddete maruz kaldığı, sağlık hakkının engellendiği belirlendi.
Barış Pehlivan: 6 Mart günü tutuklanan Oda TV Genel Yayın Yönetmeni Barış Pehlivan’ın Silivri Cezaevi’ne girişinde bir gardiyan tarafından dövülmesine ilişkin görüntüler 15 Mayıs günü basında yer aldı. Olay nedeniyle Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı kovuşturmaya yer olmadığı kararı vermişti.

Ancak, cezaevleri ile haberleşme olanaklarının zorluğu, mahkumların yaşadıklarını aktarmalarının engellendiği dikkate alınınca, şiddet görenlerin sayısının bunun çok üzerinde olduğu anlaşılacaktır. Ayrıca, cezaevlerinde ayakta sayım uygulaması, sevk ve nakillerde çift kelepçe zorlaması gibi uygulamaların da fiziksel şiddet başlığı altında ele alınması gerekmektedir. Bunların dışında cezaevlerinde, yasaklama kararı olmamasına karşın kitap, gazete ve dergilerin verilmemesi, görüş, havalandırma ve sosyal etkinliklerin keyfi bir biçimde kısıtlanması, hastane sevklerinin gerçekleştirilmemesi gibi birçok sorun yoğun bir biçimde yaşanmaktadır. Bu nedenlerle cezaevlerinde fiziksel ve/veya psikolojik şiddete maruz kalan, hakları keyfi bir biçimde ellerinden alınan tutuklu ve hükümlülerin gerçek sayısını vermenin olanağı bulunmuyor.

İbrahim Gökçek: Grup Yorum üzerindeki baskı ve yasaklamaların sona ermesi talebiyle ölüm orucunu sürdüren İbrahim Gökçek, 7 Mayıs günü hayatını kaybetti.
İbrahim Gökçek, İstanbul ve İzmir valiliklerine konser başvurusu yapılması üzerine 5 Mayıs günü (323. gün) ölüm orucu eylemine ara verdi. Daha sonra hastaneye kaldırılan Gökçek, 7 Mayıs günü hayatını kaybetti.
İbrahim Gökçek için 8 Mayıs günü Gazi Cemevi’nde düzenlenen anma törenine polis müdahale etti. Cemevi’nin içine gaz bombası atan ve morg bölümünün kapısını kırarak Gökçek’in cenazesini kaçıran polisler, ikisi çocuk 36 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alındıktan sonra serbest bırakılan bu kişilerden 5’i hakkında tutuklama kararı verildi.
İbrahim Gökçek, 9 Mayıs günü Kayseri’nin Talas ilçesinde bulunan Halef Hoca Mezarlığı’nda toprağa verildi. Cenaze töreni sırasında pankart açmak isteyen B.A. (17) adlı çocuk ve Grup Yorum üyesi Bahar Kurt, polis tarafından dövüldü.
10 Mayıs gecesi mezarlığın önüne gelen sağ görüşlü bir grubun Gökçek’in mezarına saldırmasına polis engel oldu. Gruptakilerin polise “Yıllarca burayı polis bekleyemez. Bir gün elbette bırakacak. Bıraktığında biz onu çıkaracağız, ortada yakacağız” dedikten sonra mezarlığın önünden ayrıldığı öğrenildi.
İbrahim Gökçek 18 Haziran 2019 tarihinde Silviri Cezaevi’nde başladığı açlık grevini, 3 Ocak günü ölüm orucuna çevirmiş, 24 Şubat günü de Adli Tıp Kurumu’nun “cezaevinde kalamaz” raporu uyarınca İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yurtdışına çıkış yasağı ve konutunu terk etmeme şartıyla tahliye edilmişti.
İbrahim Gökçek’in Helin Bölek ile birlikte ölüm orucunu sürdürdüğü İstanbul Küçükarmutlu mahallesindeki ev, 11 Mart günü polisler tarafından basılmış, mahkemenin “zorunlu yatış kararıyla” hastaneye götürülmüşlerdi. İtiraz sonucu 16 Mart günü kararın kaldırılmasıyla Helin Bölek ve İbrahim Gökçek hastaneden taburcu edilmişlerdi.
Helin Bölek, 3 Nisan günü (288. gün) Küçükarmutlu Mahallesindeki evde hayatını kaybetmişti.

DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

Gözaltına Alınan, Tutuklanan Gazeteciler, Yazarlar: Mayıs ayında, en az 1 gazeteci (Rojhat Doğru) tutuklandı, en az 4 gazeteci (Yusuf Kayışoğlu, Önsöz TV muhabiri Sena Şat Karaköy, Ferhat Akgün, Covid-19; Hakan Gülseven ve Taylan Kulaçoğlu) gözaltına alındı.

Davalar: Mayıs ayında 9 gazeteci (Can Ataklı; 7 gazeteci ve bir belediye çalışanı) hakkında dava, 9 gazeteci (Alper Karahan, Fatih Polat, Görkem Kınacı, Ragıp Zarakolu, Fatih Portakal, Hazal Ocak, Vedat Arık, Olcay Büyüktaş, İpek Özbey) hakkında soruşturma açıldı, 1 gazeteci (Hakan Aygün) tahliye edildi.
Oda TV’den Barış Pehlivan, Barış Terkoğlu, Hülya Kılınç, Yeni Yaşam Gazetesinden Ferhat Çelik, Aydın Keser, Yeniçağ Gazetesinden Murat Ağırel’in tutukluluğuna yapılan itiraz, İstanbul 2. Sulh Ceza Mahkemesinde avukatlara haber verilmeden İstanbul Barosu’ndan başka avukatlar çağrılarak görüşüldü ve reddedildi.
Bağımsız Gazetecilik Platformu verilerine göre cezaevinde (29 Mayıs itibariyle) en az 103 gazeteci bulunuyor.

Toplatma, Erişim Engelleme Kararları: 8
Ay içinde RTÜK, 5 radyo ve televizyon kanalına program durdurma ve idari yaptırım cezası verdi:
Halk TV (10 kez program durdurma ve 10 kez idari para cezası)
Fox TV (idari para cezası)
Habertürk TV (idari para cezası)
Kafa Radyo (3 kez yayın durdurma)
Ülke TV (3 kez program durdurma)
İlan Kesme Cezaları
Basın İlan Kurumu, “Hükümet vatandaşlarına şehit olmayı vaat eder mi?” başlıklı yazı nedeniyle Evrensel gazetesine 5 gün ilan kesme cezası verdi.
Cumhuriyet Gazetesine 35 gün ilan kesme cezası verildi.
Birgün Gazetesine de Kızılay ile ilgili haberleri nedeniyle 7 gün ilan kesme cezası verildi.

Düşünce Suçuna İlişkin Gelişmeler:
Mayıs ayında konuşmaları ya da yazıları nedeniyle en az 1 kişi (Mahmut Alınak) hakkında dava, 1 kişi (HDP Parti Meclisi üyesi Hatice Büşra Kuyun, polisler tarafından kaçırılmasına ilişkin basın açıklaması) hakkında soruşturma açıldı, en az 1 kişi (Mahmut Alınak) tahliye edildi.

Mahmut Alınak: Kars Cumhuriyet Başsavcılığı, Eski Milletvekili Mahmut Alınak hakkında dava açtı. Mahmut Alınak 13 Şubat günü Kars’ta gözaltına alınmış, 17 Şubat günü tutuklanmıştı.
Dava, 13 Mayıs günü Kars 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başladı. Duruşmada, Mahmut Alınak’ın tahliyesine karar verildi.

Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Gözaltına Alınanlar, Tutuklananlar:
Mayıs ayında sosyal medya paylaşımları nedeniyle en az 11 kişi gözaltına alındı, en az 5 kişi (CHP İzmir Eski İl Başkan Yardımcısı Banu Özdemir [29 Mayıs-tahliye], EMEP Adana Yüreğir İlçe Başkanı Ferit Kilis-itiraz üzerine tahliye) tutuklandı. En az 10 kişi (Hakim Ayşe Sarısu Pehlivan [ayrıca görevden uzaklaştırıldı], Hakim Orhan Gazi Ertekin) hakkında soruşturma açıldı.
Ancak, sosyal medya paylaşımlarına ilişkin basın yayın organlarından derlenen bu verilerin gerçek durumu yansıtmaktan çok uzak olduğu unutulmamalıdır.
İçişleri Bakanlığından 5 Mayıs günü yapılan açıklamada, Covid-19 salgınına ilişkin sosyal medya paylaşımları nedeniyle 7.127 hesabın incelendiği, 496 kişinin gözaltına alındığı, 10 kişinin tutuklandığı bildirildi.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanının Evi: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanının evinin fotoğraflanması nedeniyle açılan soruşturma kapsamında CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu İstanbul Cumhuriyet Savcılığında, Cumhuriyet Muhabiri Hazal Ocak, Foto Muhabiri Vedat Arık, Olcay Büyüktaş ve İpek Özbey ise İstanbul Emniyet Müdürlüğünde ifade verdiler.
Aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı, CHP Manisa Milletvekili ve Grup Başkanvekili Özgür Özel ile Sakarya Milletvekili ve Grup Başkanvekili Engin Özkoç hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına “hakaret” ve “iftira” iddialarıyla suç duyurusunda bulundu.

ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ

Gözaltına Alınan, Tutuklanan, Yargılanan Parti, Belediye, Örgüt Yöneticileri:
Mayıs ayında en az 1 kişi (HDP Eski Milletvekili Selma Irmak) hakkındaki ceza onandı. En az 34 kişi (HDP Batman İl Eşbaşkanları Fatma Ablay, Ömer Kutlu) gözaltına alındı, 18 kişi tutuklandı, 5 kişi (Van Özalp Belediye Eşbaşkanı Dilan Örenci, tahliye) hapis cezasına mahkum edildi.

Gözaltına Alınan, Tutuklanan Belediye Başkanları

Siirt: Belediye Eşbaşkanları Berivan Helen (ev hapsi), Peymandara Turhan, belediye çalışanları Gülçin Köneş, Eşref Tekin, Beşir Aksu, HDP Parti Meclisi üyesi Serdar Batur, seçildiği halde KHK’li olduğu gerekçesiyle mazbatası verilmeyen Resul Kaçar
Siirt Kurtalan: Belediye Eşbaşkanları Baran Akgül (ev hapsi), Esmer Baran Turhan
Siirt Baykan: Belediye Eşbaşkanları Ramazan Sarsılmaz (ev hapsi), Özden Gülmez Turhan (ev hapsi)
Iğdır: Belediye Eşbaşkanları Yaşar Akkuş (tutuklandı), Eylem Çelik
Muş Korkut, Altınova beldesi: Belediye Eşbaşkanı Casim Budak (tutuklandı)
Kayyım Atanan, Görevden Alınan Belediyeler, Muhtarlıklar:
Mayıs Ayında 5 (Muş Korkut İlçesine bağlı Altınova Beldesi, Siirt, Siirt-Kurtalan, Baykan, Iğdır) Belediye Eşbaşkanı ve 1 muhtar İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı.
Son kayyım atamalarıyla birlikte 31 Mart 2019’da yapılan yerel seçimlerden bu yana, 5 büyükşehir, 2 il, 32 ilçe, 6 belde belediyesi olmak üzere 45 belediyeye kayyım atandı.

Basılan Parti, Dernek Binaları: 3

İzmir Torbalı İlçesinde Gelecek Partisi İlçe Başkanlığı, 22 Mayıs… (Savcılık izni olmamasına rağmen)
HDP Batman İl Örgütü, 29 Mayıs…

TOPLANTI VE GÖSTERİ ÖZGÜRLÜĞÜ

Mayıs ayında, basın açıklaması, bildiri dağıtma, toplantı ve gösteri gibi en az 91 etkinliğe polisler tarafından müdahale edildi. Müdahalelerde ikisi çocuk en az 177 kişi gözaltına alındı, 5 kişi tutuklandı. Ay içinde, en az 5 etkinlik, basın açıklaması, toplantı, gösteri, festival, tiyatro ya da film gösterimi valilikler, kaymakamlıklar tarafından engellendi, yasaklandı.

1 Mayıs: 1 Mayıs İşçi Bayramı nedeniyle 2020 tarihinde İstanbul’da Taksim Meydanı’na yürümek üzere DİSK Genel Merkezinden çıkan sendika yöneticilerine polis müdahale etti. Müdahalede, DİSK Genel Başkan Arzu Çerkezoğlu, Genel Sekreter Adnan Serdaroğlu, Dev Yapı-İş Genel Başkanı Özgür Karabulut, Dev Sağlık-İş Genel Sekreteri Erdoğan Demir, Gıda-İş Genel Başkanı Seyit Aslan, Enerji-Sen Genel Başkanı Süleyman Keskin, Gıda-İş Genel Sekreteri Olcay Ozak, Birleşik-Metal İş yöneticisi Seyfettin Gülengün, Tekstil Sen İstanbul Şube Başkanı Asalettin Aslan, Faruk Işık, Cemal Bilgin, Birleşik-Metal İş yöneticisi Muhammet Yurtsever, Halkevleri Genel Sekreteri Özge Ozan, Ersin Kiriş ve Polat Deniş Gülşen. Gözaltına alınanlar aynı gün 3.180’er TL para cezası kesildikten sonra serbest bırakıldı.
İstanbul’un diğer semtlerindeki ve birçok kentteki kutlamalara da polis müdahale etti. 1 Mayıs günü İzmir’in Gaziemir İlçesinde görev yerlerine bayraklarla süsledikleri araçlarıyla korna çalarak ve marş söyleyerek giden 12’i belediye çalışanı temizlik işçisi toplam 17 kişiye polisler tarafından “sokağa çıkma yasağını ihlal ettikleri” gerekçesiyle 3.150’şer TL para cezası verildi.

Mayıs ayında Tunceli’de 18-24 Mayıs arasında tüm eylem ve etkinlikler yasaklandı:
Cumartesi Anneleri: Kayıp yakınları tarafından 27 Mayıs 1995 tarihinde başlatılan oturma eylemi Mayıs ayında da salgın nedeniyle internet üzerinden gerçekleştirildi.