İktidarın Katar aşkı doludizgin

Katar’la Türkiye arasındaki ilişkilerin yakınlığı açıklama bekliyor. Türkiye son 5 yılda Katar’a olan ihracatını 3’e katladı.

Katar ile Türkiye ilişkilerinin bu denli yakın olması son 5 yıla denk gelse de bu yakınlığın sebebi henüz anlaşılabilmiş değil. Konuya ilişkin spekülatif bazı yorumlar yapılsa da iktidar cephesinden bir açıklama da yapılmadı.

Ancak gerçek olan Katar ve Türkiye arasındaki özellikle ekonomik ilişkilerin son yıllarda izaha muhtaç biçimde yakınlaşması.

5 YILDA 2 BİN 323 KONUT

Katar’ın nüfusu 2,7 milyon. Buna karşılık petrol gelirleri sayesinde dünyada kişi başına düşen gelire göre en zengin ülkesi de yine Katar. Katar’da yaşayan 2,7 milyon insanın kişi başına ortalama 116 bin dolar geliri bulunuyor. Türkiye’de ise bu tutar 9 bin 127 dolar.

Katarlılar’ın bu zenginliği Türkiye’den konut alımına da vesile oluyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2015-2019 dönemini kapsayan 5 yılda Katarlılar, Türkiye’den 2 bin 323 adet konut aldılar. 2019’da Türkiye’den en çok konut alanlar içinde Türkiye’ye komşu Irak ve İran başı çekiyor. Katar ise düşük nüfusuna ve Türkiye’ye komşu olmamasına rağmen ilk 20’deki yerini 5 yıldır koruyor.

İHRACAT 3’E KATLANDI

Katarlılar’ın konut talebinin dışında Türkiye’den ithal ettikleri mal talebinde de son yıllarda çok sert artışlar gözleniyor. TÜİK verilerine göre Türkiye’nin Katar’a yaptığı ihracat 2015’te 432,8 milyon dolarken, 2017’de 790,8 milyon dolara, 2019’da ise 1 milyar 293 milyon dolara yükseldi. Böylece sadece 4 yıl gibi kısa bir süre içinde Türkiye’nin Katar’a ihraç ettiği malların değeri dolar cinsinden dahi 3’e katlanıyor. Öte yandan Türkiye’nin toplam ihracatı içinde Katar’ın payı son 4 yıldaki artışa rağmen 2019’da binde 7’lik küçük bir orana sahip.

Katar’la olan asıl gelişme ekonomik ilişkilerde karşılıklı sermaye akımlarında yaşanıyor. Başka bir ifadeyle Katarlılar giderek daha fazla oranda Türkiye’den varlık satın alıyor. Kamuoyunun da bildiği birçok markanın içinde artık Katar ortaklıkları bulunuyor.

FİNANS

■ QNB Finansbank: Katar Ulusal Bankası (QNB) Ekim 2016’da Finansbank’ın yüzde 99’luk hissesini satın aldı. Bankanın adı QNB Finansbank oldu.

■ Alternatif Bank: Katar’ın ilk özel bankası olan The Commercial Bank, Aralık 2016’da Anadolu Grubu’nun elindeki hisseleri alarak ABank’ın yüzde100’ünün sahibi oldu.

MEDYA

■ BEİN SPORTS: Türkiye’de süper lig maçlarının da yayın hakkını elinde bulunduran Digiturk Haziran 2016’da Katarlı ünlü iş adamı Nasser Al-Khelafi’nin şirketi Bein Sports’a satıldı. Satış bedeli bilinmiyor.

■ ATV- SABAH GRUBU: 2008’de TMSF’nin elinde olan ATV-Sabah grubu o yıl Çalık Grubu’na ait Turkuvaz Medya’ya satıldı. Grubun o dönemki CEO’su bugün Hazine ve Maliye Bakanı da olan Berat Albayrak’tı. Öte yandan satışın ardından Çalık Grubu Turkuvaz Medya’nın yüzde 25 hissesinin Katar Emiri El Thani’nin kontrolündeki Lusail adlı şirekte devredildiğini açıkladı. Çalık 2013’te elindeki hisseleri Kalyon Grubu’na satsa da Katarlılar’ın ATV-Sabah Grubu’ndaki yüzde 25’lik hissesi sabit kaldı.

SANAYİ

■ BMC: 2000’li yıllarda Mehmet Emin Karamehmet’in sahipliğindeki Çukurova Grubu’nun elinde giren BMC’ye Karamehmet’in borçları nedeniyle TMSF tarafından el konuldu. 2014’te ise BMC 751 milyon TL bedelle Ethem Sancak’ın elindeki ES Mali Yatırım AŞ’ye satıldı. Daha sonra Ethem Sancak şirketin yüzde 49,9’luk hissesini Katar Silahlı Kuvvetleri Endüstri Komitesi’ne sattı. Şirketin 2018’deki varlık değeri İstanbul Sanayi Odası verilerine göre 6 milyar 869 milyon lira. BMC, Sakarya’daki Tank Palet Fabrikası’nı da işletiyor.

■ BANVİT: Türk kanatlı sektörünün en büyükleri arasında yer alan Banvit’in yüzde 79.5 hissesi Brezilya-Katar ortaklığındaki TBQ Foods’a Mayıs 2017’de devredildi.

TİCARET

■ BOYNER: Katar merkezli Mayhoola fonu Altınyıldız, YKM, Ay Marka, Beymen ve Boyner Büyük Mağazacılık şirketlerini bünyesinde bulunduran Boyner Grubu’nun yüzde 30.7 hissesini 885 milyon dolara 2015’te devraldı. Fon daha sonra hisse payını önce yüzde 42,7’ye daha sonra yüzde 54’e yükseltti.