AYM kararı sonrasında Berberoğlu TBMM'ye dönebilir mi? 'Fezleke işlemi yok sayılabilecek'

Anayasa Mahkemesi'nin hak ihlaline uğradığına karar verdiği CHP'li Enis Berberoğlu'nun düşürülen milletvekilliği tartışılıyor.

Anayasa Mahkemesi, bugünkü toplantısında, CHP Milletvekili Enis Berberoğlu'nun bireysel başvurusu kapsamında, 2014 yılı Ocak ayında Suriye yolundaki MİT TIR’larıyla ilgili olaya ilişkin görüntüleri Cumhuriyet gazetesine verdiği iddiasıyla yargılandığı dava sürecinde hak ihlali olduğuna karar verdi.

Kararla birlikte 4 Haziran'da, Berberoğlu'nun hakkındaki hapis cezasını Yargıtay'ın onaması nedeniyle fezleke okutularak milletvekilliğinin düşürülmüş olması "seçilme hakkı ihlali" olarak değerlendirildi.

Anayasa Mahkemesi (AYM), Berberoğlu'nun "seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı" ile "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı"nın ihlal edildiğine karar verdi. AYM, Berberoğlu'nun İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 14 Haziran 2017’te 5 yıl 10 ay hapis cezasına çarptırılmasını ve Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 20 Eylül 2018'de bu cezayı onamasını yorumladı. AYM, Berberoğlu'nun yaklaşık 15 ay tutuklu yargılandığı dava sürecinde hak ihlali yaşatıldığına hükmetti. AYM'nin oybirliğiyle aldığı karar daha sonra gerekçesiyle Resmi Gazete'de yayımlanacak.

Enis Berberoğlu'nun bireysel başvurusunda, "dokunulmazlık hakkını yeniden kazanan bir milletvekili hakkında yargılamaya devam edilmesi ve tutukluluğun sürdürülmesi nedeniyle seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, iddia tanığının duruşmada hazır edilmemesi nedeniyle de tanık sorgulama hakkının ihlal edildiği" öne sürülmüştü.

Ceza infazı durmuştu ama vekilliği düşünce yeniden hapsedildi

Yargıtay, 20 Eylül 2018’de savcılık itirazını kabul etmeyerek, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi’nin verdiği 5 yıl 10 ay hapis cezasını onamasının yanı sıra serbest bırakılmasına karar vermişti. Ardından TBMM'de 1 Ekim 2018'de yemin ederek İstanbul Milletvekili olarak görevine başlamıştı. Ancak Enis Berberoğlu hakkındaki kesinleşmiş ceza fezlekesi, TBMM Genel Kurulu'nda 4 Haziran'da okunmuş ve CHP'li Berberoğlu'nun milletvekilliği düşürülmüştü. Berberoğlu, yeniden tutuklanarak Maltepe Cezaevi'ne gönderilmişti.

Şimdi 31 Temmuz'da Corona virüsü tedbirleri kapsamında ev izni sona erdiği için cezaevinde tutuklu olan Berberoğlu'nun "milletvekilliği hakkının gasp edildiği" görüşü gündemde.

AYM'nin bugünkü kararıyla birlikte CHP yönetimi, bireysel başvuru sonucunu beklemeksizin AKP'li TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un fezlekeyi okutmuş olmasına tepki gösteriyor.

CHP'nin TBMM yöneticileri, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın fezleke konusunda TBMM Başkanlığı'na baskı yaptığını işaret ediyor. CHP, "Berberoğlu Meclis'e" etiketiyle açıklamalar yapıyor. CHP'den "Anayasa Mahkemesi, İstanbul Milletvekilimiz Enis Berberoğlu’nun Anayasa'ya aykırı şekilde milletvekilliğinin düşürüldüğünü ve kararın hukuksuzluğunu oy birliğiyle tescilledi. AYM'nin kararı millet iradesini hiçe sayanlara hukuk dersi olmalıdır" açıklaması yapıldı.

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, "Anayasa Mahkemesi'nin kararı; TBMM Başkanı'nın saraydan aldığı talimatla anayasayı çiğneyerek Berberoğlu'nun Milletvekilliğini düşürdüğünü gösteriyor. Bu karar Mustafa Şentop'un 4 Haziran günü millet iradesinin üzerine saray vesayeti düşürdüğünün tescilidir" dedi.

CHP Grup Başkanvekili Engin Altay da, "4 Haziran 2020 tarihinde TBMM'de 'AYM'de görülen dava var, Berberoğlu'ndan istenen savunma evrakları var. Dolayısıyla hüküm kesin değildir' dedik, dinletemedik. AYM kararı ile TBMM'de okunan karar yok hükmündedir" görüşünü paylaştı.

Avukat Acar: “TBMM tutanağı düzeltilmesiyle fezleke işlemi yok sayılabilecektir”

VOA Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Berberoğlu'nun avukatı Yiğit Acar, "AYM'nin kararı Resmi Gazete'de yayınladıktan sonra kararda öngörüldüğü üzere yeniden yargılama başlayacaktır. Bizim ifade ettiğimiz hukuksuzluklar AYM kararıyla belirlendiği üzere şu anda Berberoğlu hakkındaki hüküm düşmüştür. Yeniden yargılamada da yerel mahkeme aşamasında AYM'nin kararı dikkate alınarak bir süreç yürütülmesini bekliyor olacağız. Şimdi Berberoğlu'nun milletvekilliği hakkı iade edilmelidir" dedi.

Yıldız Yazıcıoğlu imzalı haberde, AYM'nin Türkiye yargısında en yüksek karar merci olduğunu belirten Acar, seçilme hakkı kutsallığını işaret ederek TBMM Başkanlığı'nın çözüm üretmesini beklediklerini kaydetti.

Anayasa ve TBMM İç Tüzüğü'nde "fezleke okutulmasıyla milletvekilliği düşürüldükten sonra herhangi bir dönüş yoluyla ilgili hüküm bulunmaması" nedeniyle nasıl bir çözüm olacağı soru işareti. Bunu sorduğumuz Acar'a göre; fezleke okunması işlemi, TBMM Genel Kurulu'nun tutanağında yer almasıyla hukuken geçerli bir işlem. Ancak TBMM Başkanlığı'nın iç tüzük uyarınca "tutanaktan bir bölümü çıkarma", "tutanak düzeltme" yetkisi bulunuyor.

Acar, "TBMM Başkanlığı'nın ilgili fezleke okunması bölümünü tutanaktan çıkarması ile Berberoğlu'nun milletvekilliğinin düşürülmemiş olacağı" görüşünde.

Acar, "Anayasa ve TBMM İç Tüzüğü'nde bu konuda hüküm yani düzenleme olmaması neden aleyhte bir sonuca yol açsın ki? Bu durum seçilme hakkı lehine yorumlanabilir. Aslında bunun önünün aslında kapatılmadığını gösterir. Burada hukuken içtihat yaratılması zorunluluğu söz konusudur. TBMM Başkanı'nın fezleke okutma yetkisi gibi var olan tutanaktan çıkarma ve düzeltme yetkisi kullanılabilir" diye konuştu.

Berberoğlu’nun dava sürecinde neler olmuştu?

Enis Berberoğlu, Suriye’ye giderken Adana ve Hatay’da durdurulan Milli İstihbarat Teşkilatı araçlarıyla silah taşındığına ilişkin görüntüleri Cumhuriyet Gazetesi eski Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar’a ilettiği gerekçesiyle yargılanmıştı. Kamuoyunda MİT TIR’ları Davası olarak adlandırılan yargılamada Berberoğlu, “Devletin gizli kalması gereken bilgilerini açıklamak" suçlamasıyla İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 14 Haziran 2017’te 25 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Bu karar, TBMM 26’ıncı döneminde 2016’da kabul edilmiş geçici Anayasa maddesiyle mevcut bütün fezlekeler için dokunulmazlıkları kaldırma işlemi yapılmasıyla nedeniyle, CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu yargılanabildiği için alınmıştı. Yargılama sürecinde Berberoğlu, milletvekili seçilmiş olmasına karşın 2016’daki Anayasa değişikliği nedeniyle İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi yargılamasına devam etmişti.

Mahkeme, 14 Haziran 2017’de 25 yıl hapis cezası kararını vermesiyle birlikte, karar duruşmasında tutuksuz yargılanan Berberoğlu’nun da tutuklanmasını istemişti. Berberoğlu, aynı günün gecesinde tutuklanarak, Maltepe Açık Cezaevi’ne gönderilmişti.

Berberoğlu’nun cezaevine gönderilmesi CHP içerisinde tartışmalara da yol açarken, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Berberoğlu’nun tutuklanmasını protesto etmek ve hukuksuz yargılamalar yapılmasına tepki göstermek üzere Haziran 2017’de “Adalet Yürüyüşü”nü başlatmıştı.

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi ise, 13 Şubat 2018’de İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin kararını bozdu ve yeni hüküm kurdu. Daire, Berberoğlu hakkında “gizli kalması gereken bilgileri açıklamak” suçlamasıyla 5 yıl 10 ay hapis cezasına hükmetti.

İstanbul Cumhuriyet Savcılığı ise, Berberoğlu’nun cezasında değişiklik yapan dairenin kararına karşı Berberoğlu’nun ilk derece mahkemesince karar alındığı şekilde “casusluk” suçlamasıyla ceza verilmesi talebiyle 22 Şubat 2018’de Yargıtay’a temyiz dilekçesi verdi.

Bu arada Enis Berberoğlu, Maltepe Açık Cezaevi’ndeyken 24 Haziran 2018 Genel Seçimleri’nde yeniden CHP İstanbul milletvekili olarak seçildi.

Yargıtay ise 20 Eylül 2018’de savcılık itirazını kabul etmeyerek, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi’nin verdiği 5 yıl 10 ay hapis cezasını onamasının yanı sıra serbest bırakılmasına karar verdi. Bu kararla Berberoğlu, aynı gün 20 Eylül 2018’de Maltepe Açık Cezaevi’nden tahliye edildi ve 1 Ekim 2018’de TBMM Genel Kurulu’nda yemin ederek 24 Haziran 2018’de seçildiği milletvekilliği görevine başladı.