Başkanlık 'denge' bırakmadı: Kuvvetler ayrılığı ilkesi bozuldu

Denge ve Denetleme Ağı’nın Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne ilişkin raporunda yürütmenin yasama üzerinde giderek artan etkisine vurgu yapıldı. Rapora göre Meclis işlevsizleşirken vaat edilenlerin aksine bir ‘hiper-başkanlık’ sistemi ortaya çıktı.

294 demokratik kitle örgütünün oluşturduğu Denge ve Denetleme Ağı’nın Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne ilişkin hazırladığı raporda yürütmenin yasama üzerindeki etkisine dikkat çekildi. Rapora göre Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, yasamayı kanun yapma ve denetim yönünden işlevsizleştirirken, yürütmeyi ise aşırı güçlü kıldı.

Raporda, Siyasi Partiler Kanunu’nda parti içi demokrasiyi güçlendirici reformlar yapılmadıkça, Partili Cumhurbaşkanlığı’nın yürütmenin yasama üzerindeki etkisini derinleştireceği ifade edildi. Raporda, yasama ve yürütme arasında demokratik denge ve denetleme ilişkisinin kurulamadığı, yeni sistemin giderek bir hiper-başkanlık sistemine dönüştüğü tespiti de yapıldı.

Kuvvetler ayrılığı ilkesi bozuldu

Dünyadaki demokratik başkanlık sitemleri ile Türkiye’deki sistem arasındaki farklara dikkat çekilen raporda, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, yürütmenin yetki alanının yasama alanını da kontrol edecek şekilde aşırı ölçüde genişlediği ve sert kuvvetler ayrılığı prensibinin yürütme lehine bozulduğu bir sistem olarak işlemektedir” ifadeleri yer aldı.

Öte yandan yürütme aşırı güçlenirken, TBMM’nin hem yasa yapma hem de denetim yönünden işlevsizleşmesinin sistem tartışmalarını beraberinde getirdiği belirtilen rapora göre, muhalefetin “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” önerilerinin uzun bir süre daha gündemdeki yerini koruyacağı ifade ediliyor.
Raporda yer alan bazı tespitler şöyle:

► TBMM’nin elindeki denetleme araçları incelendiğinde, yasama erkinin yürütmeyi etkin denetimi oldukça zorlaştırılmıştır.

► Milletvekillerine verilmiş olan cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı soru mekanizması sağlıklı işlememiştir. Bunda temel etken, soruların cevaplanmaması durumunda ilgili bakan ya da yardımcılara herhangi bir yaptırım tanımlanmamış olmasıdır.

► Meclis soruşturması gibi mekanizmalar, yüksek nitelikli çoğunluk kararına bağlanması nedeniyle işlevsiz kalmıştır.