Saray İttifakı'nda 'dar ve daraltılmış seçim sistemi' çıkmazı
MHP, ‘dar ve daraltılmış seçim sistemine’ karşı çıkarken, AKP, büyükşehirlerde HDP’nin milletvekili sayısında azalma olacağı gerekçesiyle, ‘olabilir’ yaklaşımında.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “yeni anayasa” çıkışı ile birlikte siyasette gözler, “Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi doğrultusunda hazırlanması planlanan uyum yasalarına” çevrildi.
Yeni anayasa ile ilgili, parlamentodan referandum için 360 yeter sayıyı bulamayacağını hesaplayan iktidar, 2023’e dek Siyasi Partiler Yasası (SPY) ile seçim yasaları ile ilgili çalışmalara da hız verdi.
Cumhuriyet’ten Selda Güneysu’nun haberine göre, AKP ile MHP arasında, “dar ve daraltılmış bölge seçim sistemlerine” ilişkin bir “açmaz” bulunuyor. Yerel seçimlerde pek çok büyük şehri muhalefete kaptıran iktidar, “bunun en büyük etkeninin HDP’nin büyükşehirlerdeki oyları olduğundan” yola çıkarak “seçimlerde dar ve daraltılmış bölge seçim sistemlerinin uygulanabilmesine sıcak yaklaşıyor.” Ancak MHP, HDP’nin Doğu ve Güneydoğu’daki milletvekili sayısını artıracağı gerekçesiyle iki sisteme de karşı çıkıyor.
Kulislerde, AKP ve MHP’nin başta “seçim barajı” olmak üzere “seçim sistemleri” ile ilgili “anlaşmazlık” yaşadığı belirtiliyor. Yerel seçimlerde, İstanbul ve Ankara olmak üzere, Adana, Mersin, Antalya gibi büyük şehirleri de kaybeden iktidar kanadı, cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinde ise “işini şansa bırakmak istemiyor.” AKP, bu nedenle, “dar ve daraltılmış bölge seçim sistemlerinin de masada tartışılması gerektiğini” düşünüyor. Ancak AKP, ittifak ortağı MHP ile bu konuda “henüz görüş birliğini sağlamış değil.”
‘SİYASET YERELLEŞİR’
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin, HDP’nin kapatılması yönündeki çağrısı ve bununla ilgili eğer yargı bir adım atmazsa, “MHP’nin gereğini yapacağını” söylemesi, “AKP’nin elini de sıkıştırıyor.” Dar bölge seçim sistemi, Türkiye’nin “seçilecek milletvekili sayısı kadar seçim bölgesine ayrılmasına ve her bölgeden bir milletvekili seçilmesine” olanak sağlıyor. Daraltılmış bölge sisteminde ise her il 5 milletvekili çıkaracak şekilde seçim çevrelerine ayrılıyor. AKP kanadı, her iki seçim sisteminde de “büyük şehirlerde HDP’nin milletvekili çıkaramayacağını” savunuyor. Mevcut sistemde, HDP’nin büyük şehirlerde “en az bir milletvekili çıkardığına” işaret ediliyor. Ancak MHP kanadı, “dar ve daraltılmış bölge sistemlerinin Türkiye için uygun olmadığını” ve “ilerde sıkıntı çıkaracağını” savunuyor. MHP, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde HDP’nin milletvekili sayısını artıracağı tezinden de hareketle, iki sistemle ilgili AKP’yi şu gerekçeyle uyarıyor: “Temsilde adalet ilkesini geçersiz kılar. Etnik, dini ya da belirli yapıları öne çıkarma ve güçlendirme, parti kurumsallığını ve disiplini ortadan kaldırma ile siyasetin çok yerelleşerek, ülke meselelerinden uzaklaşması gibi riskler nedeniyle ayrıştırıcı yönde etki yaratabilir.”
Değişiklik talebi MHP lideri Bahçeli tarafından gündeme getirilmiş olsa da MHP, mevcut sistemle seçimlere gidilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
MHP ETKİLENİYOR
AKP’de yapılan çalışmalarda, “dar ve daraltılmış bölge seçim sistemlerinde MHP’nin milletvekili sayısının azaldığı” ifade ediliyor. AKP’nin parlamentodaki 600 milletvekili üzerinden yapılan çalışmasında, “son seçimle birlikte Meclis’e giren 50 milletvekilinden ortalama 29’unu AKP’nin, yalnızca 5’inin ise MHP’nin aldığı” ifade ediliyor. Daraltılmış bölge üzerinden yapılan sistemde özellikle AKP’nin milletvekili sayısının “yaklaşık yüzde 10 arttığı” gözlenirken, MHP’nin milletvekili sayısının ise “düştüğü” ifade ediliyor.
