Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ABD'deki başkanlık sistemini eleştirdi

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Prof. Dr. Yavuz Atar, yeni sistemin ismine ilişkin ''Bu sistem tam bir başkanlık sistemidir ancak adı Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'' dedi. Atar, “ABD'de Türkiye'de sanıldığı gibi mükemmel işleyen bir başkanlık sistemi olmadığı” iddia etti.

Atar, Merkez Bankası'nın bağımsızlığına ilişkin, "Merkez Bankası'nın bağımsızlığı ile ilgili güvence mevzuatta duruyor. Bir teminat var, o süre dolmadan görevden alınmaları söz konusu değil. Görev güvenceleri ile ilgili hükümler aynen durmaktadır. Önceden Bakanlar Kurulu vardı şimdi Cumhurbaşkanı atayacak bir değişiklik yok" yorumunda bulundu.

Yavuz Atar sistemin adının Başkanlık Sistemi olup olmadığı sorusuna ''Bu sistem aslında tam olarak başkanlık sistemi ancak adı Cumhurbaşkanlığı Sistemi'' cevabını verdi.

Sistemin Amerikan sistemini temel aldığını belirten Atar, ABD'de Kongre ve Başkan'ın ayrı zamanlarda seçildiğini ve farklı oranlar çıkabildiğini hatırlatarak, sistem kurgulanırken bu farklı çoğunluk sorunu ortaya çıkmasın diye birlikte seçim modelinin hayata geçirildiğini aktardı. İttifaklar ile de çoğunluğun sağlandığının altını çizdi.

“ABD'de Türkiye'de sanıldığı gibi mükemmel işleyen bir başkanlık sistemi olmadığını” iddia eden Atar, Fransa'nın yarı başkanlık siteminde de Başkan ve Parlamentodaki çoğunluğun farklılaşmasının sorunlara yol açtığının fark edilmesi üzerine seçimleri birbirine yaklaştırdıklarını hatırlattı.

Atama yetkileri

Bütçe ve atama yetkilerine değinen Atar, yürütmeye bağlı olmayan yapılarda, Parlamento ve Başkana verilen atama kontenjanlarının belirlendiğini hatırlattı. ABD sistemindeki zafiyetleri değerlendirdikleirni ve bunları ekarte edecek şekilde sistemin planlandığını ifade etti.

Federal Sistem tartışmaları

Atamaların birlikte yapılmasının gerekçesinin federal sistem kaynaklı olduğunu aktaran Atar, Türkiye'de bunun söz konusu olmadığını, en bariz farkın bu olduğunu söyledi ve Türkiye'de herkesin yetkisinin Anayasa'da belli olduğunu aktardı. “Sistemin Asya ve Latin Amerika sistemleri ile olan benzerliklerine dikkat çekilmesinin, gerçekle alakası olmadığını” savundu. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Atar, Türkiye'de başkanlık sistemi konuşulurken en cahilce sorulardan birinin ''Bu sistem bizi eyalet sistemine götürür mü?'' olduğunu söyledi.

Bakanların yetkileri

Atar, Cumhurbaşkanı için politika önerisi hazırlayacak kurulların çalışmalarında ilgili bakanların da görüşünün alınacağını aktararak kurullar ilk başta tasarlanırken oluşan taslaktan sonra, şimdi Cumhurbaşkanı'nın da ek bir çalışma yapacağını açıkladı.

Atar, ''Parlamento yürütmenin kontrolündeydi, şu an Parlamento kanun yapar hale gelmiştir. Yürütmeden gelecek kanun istekleri bir öneri olmak durumunda.'' dedi. ''Eğer Cumhurbaşkanı'nın önerdiği kanun tekliflerini desteklerlerse bunu kanun haline getirirler. Parti ve vekiller birlikte teklif vererek yasalaşmasını isteyebilirler.'' diyen Atar, ''Bunun için çoğunluk gerekir, uzlaşma gerekir. Belli politikalarda uzlaşılırsa kanuna bu yansır'' ifadelerini kullandı.

Adalet Bakanı'nın yürütmenin görüşlerini yasada açıklamasına değinen Atar, Abdülhamit Gül'ün Meclis'e gelişine dair sorulan soruya, ''Eskiden bir teklif için, Adalet Bakanlığı taslak haline getirecekti, Bakanlar Kurulu'nda tasarı halinde gelecekti. Bir ihtiyaç yürütmeden sunulunca Meclis bunu bir kanun teklifine dönüştürürdü. Komisyon ve Genel Kurul süreçleri yaşanacak. Eski sistemde bakan hükümet adına o tasarının sahibi olarak oturacaktı. Şimdi ise Yasama'nın davet ettiği ve bilgi aldığı bir isim olarak Adalet Bakanı oraya oturdu.'' dedi.

Cumhurbaşkanlığı kararname yetkisi

Atar, ''Yeni sistemde Yürütmenin ortaya koyacağı hususlar Cumhurbaşkanlığı kararname yetkisi ile yapılacaktır. Kanun meclislerde yapılır. Herhangi bir bakanlığın yapısı, herhangi bir genel müdürlüğün yapısı, kanunlar bunlarla dolu. Yasa dediğimiz şey halkı etkileyen, mahkemelerde kullanılan kurallardır. Bunun dışındaki şeyler kararnameler ile düzenlenmeli.'' ifadelerini kullandı. Cumhurbaşkanının yasama alanına girmesinin mümkün olmadığını belirten Atar, Yasamanın kanun yetkisinin, Cumhurbaşkanı tarafından kullanılacağı iddiasının yersiz olduğunu vurguladı. Yürütme yetkisini kullanırken de alanın sınırlı olduğunu vurgulayan Atar, Cumhurbaşkanı kararına da açıklık getirdi.

Atar, Cumhurbaşkanı'nın atama yetkisini kullanırken verdiği kararın adının Cumhurbaşkanı Kararı olduğunu ve bu kararların da idari yargı denetimine tabi olduğunu söyledi. ''Sadece bir iki istisnası vardır.'' diyen Atar, Cumhurbaşkanının tüm kararnamelerinin de Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenebileceğini açıkladı.

Yavuz Atar, atamaların cumhurbaşkanı tarafından yapılacak olmasına dair, "Yaş mahiyeti değişerek devam ediyor. Rütbelerdeki terfiler şuranın çalışması ardından cumhurbaşkanına sunulacak. Seçilmiş iradenin etkisi daha belirgin olarak ortaya çıkacak. Bir anlamda kapalı devre." diye konuştu.

Atar, Merkez Bankası'nın bağımsızlığına ilişkin ise, "Merkez Bankası'nın bağımsızlığı ile ilgili güvence mevzuatta duruyor. Bir teminat var, o süre dolmadan görevden alınmaları söz konusu değil. Görev güvenceleri ile ilgili hükümler aynen durmaktadır. Önceden Bakanlar Kurulu vardı şimdi Cumhurbaşkanı atayacak bir değişiklik yok" dedi.