Yöneylem Araştırma Koordinatörü anlattı: AKP yüzde 30'un altına düşer mi, gençlerin gönlünde kim var

Cumhur İttifakı ortakları AKP ile MHP'nin sıklıkla Haziran 2023'te yapılacağını söylediği seçimlere bir buçuk seneden az bir süre kalmışken, kamuoyunda gözler araştırma şirketlerinin seçim anketlerine çevrildi.

Özellikle hayat pahalılığının kendisini iyiden iyiye hissettirmeye başladığı Eylül 2021'den bu yana yapılan anketlerde, iktidar blokuna desteğin ciddi derecede azaldığı gözleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP lideri Devlet Bahçeli'yse 'anketlerle psikolojik operasyon yapıldığını' düşünüyor.

Yöneylem Araştırma'nın birkaç gün önce yayınlanan anketi, tüm gelişmelerle birlikte değerlendirildiğinde çarpıcı sonuçlar içeriyordu. Bu nedenle verileri yorumlaması için şirketin koordinatörü Derya Kömürcü'yle konuştuk.

İlk olarak Yeniden Refah Partisi ile Saadet Partisi'nin oy oranlarını değerlendirmesini istedik.

Araştırmada, Erdoğan ve AKP'nin kurucu kadrosunun içinde yetiştiği Milli Görüş çizgisini temsil eden Saadet Partisi'nin yüzde 0.7 oranında destek bulduğu görülüyordu. Bu oran, Necmettin Erbakan'ın oğlu Fatih Erbakan'ın liderliğinde Kasım 2018'de kurulan Yeniden Refah Partisi'ndeyse yüzde 1.5'ti.

'AKP'DEN AYRILAN KİTLE, CHP'YLE YAN YANA GÖRDÜĞÜ PARTİLER YERİNE ‘ERBAKAN'IN OĞLUNUN PARTİSİNE’ YAKLAŞIYOR'

Aslında bu oranlarla birkaç aydır karşılaştıklarını belirten Kömürcü, şunları söyledi:

"Yalnızca bu ay görseydik 'Ölçümde hata olmuş olabilir' diye tereddütle yaklaşabilirdim ama birkaç aydır gördüğümüz için emin konuşabilirim. AKP içinde özellikle Milli Görüş geleneğinden gelen, daha böyle 'çekirdek seçmen' diyebileceğimiz, dünya görüşü nedeniyle AKP'yi destekleyen bir seçmen grubu son dönemde partiye kuşkuyla yaklaşıyor. Ama bunlar AKP'den ayrıldığında, oy desteğini çektiğinde Millet İttifakı tarafında gördüğü, CHP'yle yan yana gördüğü partilere yönelmek yerine öyle görünüyor ki, Necmettin Erbakan'ın oğlunun partisine kendini daha yakın buluyor.

Daha önce bize şöyle yanıtlar gelirdi; ‘AKP'ye oy vermeyeceğim ama oy da kullanmayacağım.’ Ya da 'AKP'ye oy vermeyeceğim ama kararsızım' diyen bir grup seçmenin şimdi daha rahat şekilde Yeniden Refah'ı desteklemeye başladığını görüyoruz diyebilirim."

İKTİDAR PARTİSİNİN OYLARINDAKİ DÜŞÜŞ

Devamında Kömürcü'ye, AKP oylarındaki düşüşün nedenini sorduk. Ekonomik kriz mi? Yoksa başka faktörler de etkili oldu mu?

Bunun ülkenin yönetim biçiminden bağımsız bir 'ekonomik kriz eleştirisi' olmadığı görüşünü dile getiren uzman isim, "Bu ekonomik sorunların sebebi nedir sizce?" diye sordukları seçmenlerin büyük ölçüde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni ve onun uygulayıcısı olan Erdoğan'ı işaret ettiğini söyledi:

"Hiç kimse demiyor ki; 'Ekonomik krizin sebebi ekonomi bakanıdır, Merkez Bankası Başkanı'dır, ya da başka bir şeydir.' Doğrudan bunun yönetimle ilgisi olduğu algısı var gördüğümüz kadarıyla. 'Ülke kötü yönetiliyor. Bu kötü yönetimin sebebi başkanlık sistemi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yönetim şekli.' Tam da o yüzden zaten 'Bu nedenle Erdoğan'a asla oy vermem’ diyenler de yüzde 50'yi aşmış durumda. Ekonomide birtakım iyileştirmeler olsa bile, 20 Aralık'ta kurun 18 liradan 11 liraya düştüğünde dolar, ufak bir kıpırdanma belki oluyor ama krizler devam ettiği için bu artışın devam etmediğini görüyoruz.”

MUHALEFETİN YÜKSELİŞİ SÜRER Mİ?

Araştırmada katılımcılara "Önümüzdeki pazar milletvekili seçimi yapılacak olsa oyunuzu AK Parti ve MHP'nin oluşturduğu Cumhur İttifakı'na mı, CHP ve İYİ Parti'den oluşan Millet İttifakı'na mı verirsiniz?" sorusu yöneltiliyordu.

'Cumhur İttifakı' diyenlerin oranı 32.4'tü. 'Millet İttifakı' yanıtını verenlerin oranıysa yüzde 40'la öne çıkıyordu.

Kömürcü'ye "Muhalefetin oylarındaki yükseliş sürer mi?" sorusunu yönelttik.

"Birtakım dalgalanmalar olabilir önümüzdeki günlerde. İktidarın yaptığı hamlelerle muhalefetin oylarında bir miktar gerileme görme ihtimalimiz olabilir. Esas sorun şu ana kadar, iktidarın hep kötü yaptıklarıyla ilgilidir" diyen Kömürcü, şöyle devam etti:

'AKP'NİN YÜZDE 30'LARIN ALTINA DÜŞMESİ, KENDİ HATALARINDAN ZİYADE MUHALEFETİN YAPACAKLARIYLA OLABİLİR'

"Evet AKP'nin oyu düşüyor, MHP'nin oyu düşüyor. Bu oy düşüşünün temel sebebi bir kriz ortamında olması. Elektrik meselesinde de gördüğümüz, yazın yangınlar sırasında da gördüğümüz gibi devletin yönetme kapasitesinde bir durum yaşandı. Ve bu bir tepki çekiyor. Ben açıkçası şöyle düşünüyorum. Geldiğimiz noktada iktidarın oylarında bir gerileme olacaksa, AKP işte yüzde 30'ların altına düşecekse bu kendi yapamadıklarından ziyade muhalefetin yaptıklarıyla olabilir ancak.

Yani İktidarın hataları nedeniyle bugüne kadar bir gerileme yaşandı. Ama bu saatten sonra olabilecek değişikliklerin muhalefetin yapacakları, önerdikleri projeler, kadrolar üzerinden olacağını düşünüyorum. Millet İttifakı'nın genişleyip genişlemeyeceği, topluma neler vadedeceği, onları gözlemlemek gerekiyor."

Gelinen noktada AKP'li seçmenin muhalefete bakışı da merak edilen konular arasında. Kömürcü, mevcut tabloda iktidar kanadının yüzde 35-40 aralığında bir oy oranına gerilemiş göründüğünü, muhalefetin desteğinin yüzde 55'e kadar geldiğini kaydetti.

"O 55'in içinde tabii ki geçmişte AKP'ye oy vermiş, MHP'ye oy vermiş çok sayıda seçmen var. Onlara 'Muhalefete bakışınızda son 1 yılda nasıl bir değişim oldu?' diye sorduğumuzda 'Olumlu' diyenler çok daha fazla.

'İKTİDAR PARTİSİNİN 'SADIK' SEÇMENİNİ İKNA ETMEK ÇOK ZOR, SAĞCILAŞMAK ASLINDA ÇOK DA BİR ŞEY GETİRMİYOR’

Ama geride kalan, iktidarı desteklemeye devam eden kesim onlar çok sadık seçmenler ve oraya nüfuz etmek artık çok zor. Oraya seslenmek, onları ikna etmek için giderek daha da sağcılaşmak aslında çok da bir şey getirmiyor. Tam tersine bu kitle çok açık bir şekilde şunu söylüyor... Muhalefetten bir açılım olduğunda, bir şey söylendiğinde 'Biz bunu samimiyetsiz buluyoruz' diyorlar. Nasıl bir hayat vadettiğinizi göstererek, ekonomik sorunların nasıl çözüleceğini göstererek olabilir."

Araştırmadan çıkan bir sonuç da, Cumhur İttifakı seçmenlerinin ülkenin yönetimi konusunda düştüğü 'fikir ayrılığıydı.' "Türkiye kötü yönetiliyor" diyen AKP'lilerin oranı yüzde 10'ken, bu MHP'li seçmenlerde yüzde 38'di.

‘MHP’DE YARILMA VAR’

Kömürcü'ye bu sonucun nasıl değerlendirmemiz gerektiğini de sorduk. Aldığımız yanıt şu şekildeydi:

"Dediğim gibi AKP'yi desteklemeye devam eden seçmen şu anda ciddi ciddi çekirdek, sadık seçmen haline gelmiş durumda. 'Erdoğan olduğu sürece fikrimi değiştirmem' diyen örneğin yüzde 15'lik bir çekirdekten bahsediyoruz. Onlara o anlamda nüfuz etmek, fikirlerini değiştirmek çok zor görünüyor. Onlar da zaten iktidar partisinin elitlerini, liderlerinin söylemlerini takip edip onu tekrar ediyorlar. Gerçekten mesela Türkiye'nin iyi yönetildiğini düşünmüyor olabilir ama politik olarak hangi cevabı vermesi gerekiyorsa onu veriyorlar.

Ama MHP'de bir yarılma var. MHP seçmeni iktidarın bir parçası olmaktan, en azından üçte birinin memnun olmadığını açık açık hemen hemen her sorduğumuz soruda görüyoruz."

'SEÇMEN, PARLAMENTER SİSTEME DÖNÜŞ İSTİYOR'

Araştırmada bir diğer dikkat çeken sonuç, parlamenter sisteme dönülmesini isteyenlerin oranı yüzde 61.4 olarak tespit edilmesiydi.

Kömürcü'ye CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi liderlerinin 'güçlendirilmiş parlamenter sistemi' çalışmaları kapsamında geçtiğimiz cumartesi günü bir araya geldiğini hatırlattık: "Buluşma seçmen nezdinde yorumlanır? Anketlere bir yansıması olur mu?"

Yöneylem Araştırma Koordinatörü, şu yanıtı verdi:

"Çok hızlı yansıyacağını düşünmüyorum. Seçmenin olumlu bir izlenim edindiğini, bir pozitif havanın yakalanacağını düşünüyorum ama bunun oy davranışına yol açması için biraz daha somut şeyler görmek lazım. 6 liderin bir masa etrafında bir araya gelmesinin ötesinde bir şeylerin olması, bir programın, bir geçiş sürecinin ortaya konması daha etkili olacaktır.

MUHALEFETİN BULUŞMASI, GELECEK, DEVA GİBİ PARTİLERİ NASIL ETKİLEYEBİLİR?

Yeni kurulan DEVA, Gelecek gibi partiler açısından şöyle bir etki olabilir; normalde beklediğimizin altında ölçüyoruz bu partileri. Onun sebebi Millet İttifakı'yla ilişkisinin çok belirsiz olmasıydı belki de. Önümüzdeki dönemde belki DEVA'ya oy verme eğiliminde olan seçmen bu ilişkilerin, dirsek temasının artmasıyla birlikte DEVA'ya oy vereceğini ifade edebilir. Kararsız olduğunu ya da oy vermeyeceğini söylemek yerine."

'YÜZDE 54 ORANI MUHALEFETTE BİR İYİMSERLİK YARATIYOR’

Ankete göre 'Erdoğan'ın karşısına hangi aday çıkarsa çıksın ona oy vereceğini' söyleyenlerin oranı yüzde 54.

"O tehlikeli bir rakam. 'Muhalefet adayına oy veririm' diyenlerin yüzde 54 çıkıyor olması muhalefette bir iyimserlik ve rahatlık yaratıyor gibi gözlemliyorum. O şu demek değil 'Kimi çıkarırsanız, kimi koyarsanız ben oy veririm' anlamına gelmiyor" diyerek konuya açıklık getiren Kömürcü, şu bilgileri veriyor:

"O seçmenler 'Benim kafamda bir aday var, o yüzden muhalefet adayına oy veririm' diyor. Toplamda yüksek çıkıyor. Oysa isimlere baktığımızda, örneğin bazı isimler daha fazla oy alıyorlar, bazıları da Erdoğan'ın oyu hiç artmadığı halde o kadar yüksek oranda oy alamıyor çünkü 'Oy kullanmam' diyenler artmaya başlıyor. Bunun şu an erken bir aşama olduğunu, ortak ayın ismi belli olduğunda 'Oy kullanmam' diyenlerin yine muhalefet adayına destek vereceğini düşünüyorum. Bunu tabii önümüzdeki süreçte yaşayıp göreceğiz.

'ÖRNEĞİN İLK TURDA KILIÇDAROĞLU'NA OY VERMEYECEĞİNİ SÖYLEYENLER, 'İKİNCİ TURA KALIRSA VERİRİM' DİYOR'

Ama şunu söyleyebilirim; elinizdeki araştırmada yok, ama başka araştırmalarımızda gördüğümüz bir şey. 'Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turu olsa şu adaya oy verir misiniz?' diye sorduğumuzda örneğin Kemal Kılıçdaroğlu'na oy vermeyenler, ikinci tura kalırsa oy veririm diyorlar mesela. İlk tercihimiz o değil, sonunda kalan o olursa muhalefetin adayı her kimse onu desteklerim diyenler var."

Derya Kömürcü'ye son olarak gençlerin tercihlerini soruyoruz. Özellikle son dört aydır ilk defa oy kullanacak yeni seçmenler içerisinde CHP'yi birinci parti olarak ölçtüklerini ifade eden Yöneylem Araştırma Koordinatörü, şöyle konuştu:

'CHP, AKP'YE FARK ATARAK DESTEK ALIYOR GENÇLERDEN'

"Birinci parti derken de... En yakın rakibi AKP'ye fark atarak destek alıyor gençlerden. CHP'nin oylarını son dört ayda artıran da bu yeni seçmenden aldığı destek. Toplam seçmen içinde şu anda yüzde 8.5 civarında bir yeni seçmen hesaplıyoruz. Haziran 2023'te yapılırsa yüzde 10 civarında yeni seçmen sandığa gidecek. Çok yüksek bir oran. Dengeleri gerçekten değiştirebilecek bir oran. CHP'nin şu an bu konuda avantajlı olduğunu söyleyebilirim."