Ukrayna savaşı fırsat yarattı: Ankara AB için yeniden umutlandı

GERÇEK GÜNDEM - Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik başlattığı işgal harekatı, dünya siyasetinde önemli değişimlere neden oldu. Bu konjonktürel değişimden Türkiye de payını da aldı.

Çatışmaların ilk gününden bu yana tarafsızlık politikası yürüten Türkiye, savaşın her iki tarafıyla da diyaloğunu devam ettirdi. Antalya’da düzenlenen diplomasi forumunda Rusya ve Ukrayna dışişleri bakanlarını aynı masada oturttu, İstanbul’daki barış görüşmelerine ev sahipliği yaptı.

AB İLİŞKİLERİNDE GELİŞME

Türkiye’nin dış politika hamleleri uzun zamandır kopma noktası haline gelen Batı ile ilişkileri yeniden canlandırma fırsatı da tanıdı.

AB ile kesilen müzakerelerin yeniden başlama sinyali verildi.

Türkiye-Avrupa Birliği Karma Parlamento Komisyonu Toplantısı, en son 19 Aralık 2018’de gerçekleşmişti. Üç buçuk yılın ardından toplantı 17 Mart’ta Brüksel’de gerçekleşti.

AB-Türkiye Karma Parlamento Komisyonu Eş Başkanı Sergey Lagodinsky, “Türkiye, AB’nin önemli bir ortağı ve bu durum devam ediyor. Türkiye, AB’ye aday bir ülke ve bu da devam ediyor.” dedi. Lagodinsky, AB ve Türkiye arasında son yıllarda siyasi konularda ayrışma yaşandığını hatırlatarak “Şimdi, bu boşluğa köprü inşa etme ve yeniden birbirimize yaklaşma zamanı geldi.” ifadesini kullandı.

Türkiye tarafından da olumlu mesajların gelmesi, toplantının önemini arttırdı.

BAKAN YARDIMCISI KAYMAKÇI’DAN AB MESAJLARI

Dışişleri Bakanı Yardımcısı ve AB Başkanı, Büyükelçi Faruk Kaymakçı, Türkiye gazetesine yaptığı açıklamada, dış politikadaki gelişmeleri değerlendirdi. Kaymakçı, “Rusya-Ukrayna şu anda savaşıyor ve Türkiye, bu savaşın durdurulmasında anahtar bir konuma sahip. Aslında Türkiye, AB üyesi olsaydı veya AB ve NATO genişleme, güvenlik ve savunma konusunda bölünmemiş olsaydı, belki de Rusya bu saldırıyı başlatamayabilirdi. Yani AB’nin ve NATO’nun caydırıcılığında, çatışmaların engellenmesi bakımından Türkiye’nin bu sistemin içinde olması önemli” dedi.

AB-Türkiye ilişkilerindeki en önemli konulardan birisi vize serbestisi…

Bakan Yardımcısı Kaymakçı’ya göre, vize serbestisi konusunda 72 kriterden 66’sı yerine getirildi.

Türkiye’nin 7 Nisan’da önemli bir ziyaretçisi olacak. Kaymakçı, ziyaretin önemini şöyle anlattı:

“AB İçişlerinden Sorumlu Genel Müdürü, Türkiye’yi ziyaret edecek. Vize serbestisi diyaloğu konusunda gelmiş olduğumuz noktayı gözden geçireceğiz. Bu süreci ilerletmemiz lazım. Göç konusunda üzerimize düşen iki sorumluluğu yerine getirdik. Bir tanesi engelleme diğeri de Yunan adalarına yasa dışı gitmiş kişiler varsa bunları geri almaktı. AB’nin ise 4 tane sözü vardı ancak AB aşağı yukarı bu dört sözün bir buçuğunu yerine getirdi diyebiliriz.”

“REFORMLARIMIZIN HIZLANMASI GEREKTİĞİ BEKLENTİSİ VAR”

Faruk Kaymakcı, Türkiye’nin AB ile üyelik sürecinde ilerleyebilmesi için Kopenhag Siyasi Kriterleri konusunda eleştirileri ortadan kaldırması gerektiğini belirterek şöyle konuştu:

“Geçtiğimiz haftalarda Brüksel ve Berlin’i ziyaret ettim. Yaptığımız tüm görüşmelerde bir-bir buçuk yıl öncesine göre Türkiye’ye yönelik çok daha sıcak bir hava var. Üyelik sürecinin ilerleyebilmesi için reformlarımızın hızlanması gerektiği beklentisi var. Bunu gerçekleştirebildiğimiz takdirde katılım müzakerelerinin yeniden canlanabileceğine inanıyorum.”

MASADAKİ SORUNLAR: HUKUK DEVLETİ, BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ, AİHM KARARLARI

AB ile Türkiye arasında olumlu rüzgarlar esse de masada bekleyen sorunlar var. AB’nin Türkiye ile ilgili hazırladığı raporlarda, hukuk devletinin yıpranması, ifade özgürlüğünün gerilemesi, tutuklu gazeteciler gibi sorunlar vurgulanıyor.

Bir başka sorun da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) verdiği Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş kararlarının uygulanmaması.

Türkiye’den bunlarla ilgili somut adım henüz atılmadı. Toplantıda bu konuda bir vaatte bulunuldu mu sorusunun peşine düştük.

Türkiye-Avrupa Birliği Karma Parlamento Komisyonu Toplantısı’na katılan isimlere sorduk.

YALIM: İSTANBUL SÖZLEŞMESİ VE İNSAN HAKLARI İHLALLERİ ÜZERİNDE DURDULAR

Karma Komisyon Başkanvekili Özkan Yalım; “Toplantıya AB'den katılım düşüktü. Türk asıllı milletvekilleri vardı. İspanyol Türkiye Raportörü Amor katıldı bir de Başkanvekili Alman milletvekili katıldı. Yunanistan'dan kendileriyle ilgili konular için katılan vardı. Diğer ülkelerden katılım son derece düşüktü” dedi.

Gümrük Birliği konusunda yüklendiğini söyleyen Yalım, aldığı yanıtı şöyle aktardı:

“Bize şunu söylediler; gazetecilerin tutuklu olması, insan haklarının ihlal edilmesi, AİHM kararlarının uygulanmadığından dolayı gümrük birliğini uygulamayacağız. Vize serbestliği konusunda da İstanbul Sözleşmesi'nden çıkılması ve insan hakları ihlalleri nedeniyle bu konunun da uygulanmayacağı söylendi.

Bu iki ana tema üzerinde yoğunlaştılar. Gümrük Birliği de vize serbestliği konusunda da açılması gereken 6 başlık açılsa dahi bunun şimdilik mümkün olmadığı söylendi.”

Toplantıda AKP’li milletvekilleri de vardı. Yalım, AKP’lilerin tavrıyla ilgili şunları söyledi:

“AKP'liler eleştirilere karşı kendilerinin haklı olduklarını söylüyorlar. Onlar A derken AKP'liler B diyor.

Açılması gereken 6 başlığın da açılması gerekiyor, insan hakları konusunda adım atılması gerekiyor. Tutuklu gazetecilerin serbest bırakılması gerekiyor. Ama AKP'nin hukuka müdahale ettiği de açık açık söyleniyor. Şu anda havanda su dövülüyor.”

ŞAHİN: ESKİ TOPLANTIDA DAHA SERT ELEŞTİRİLER VARDI

Komisyon üyesi CHP’li Fikret Şahin, Gerçek Gündem’e yaptığı açıklamada toplantının zamanlamasına dikkat çekti. Şahin, şu ifadeleri kullandı:

“Ukrayna - Rusya savaşı gölgesinde gerçekleşen bir toplantıydı. AB'nin güvenlikle ilgili sıkıntıları daha belirgin hale geldi bu savaşla. Avrupa'nın güvenliğini kim sağlayacak sorusunu kendileri de soruyorlar. Tabi şimdi bir NATO üyesi Türkiye, AB üyesi olduğu takdirde Avrupa'nın güvenliğine katkı sağlayacağı kesin. Bu bakış açısından yaklaşıldığı zaman konuya, toplantının Antalya'daki diplomasi forumundan sonra olması önemliydi. Forumda Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanlarını Türkiye'nin buluşturması Türkiye'nin Avrupa nezdinde daha barışçıl daha olumlu bir atmosfere sahip olmasına sebep oldu. Sonuç olarak eskisi kadar Türkiye'ye karşı katı bir tutum yoktu. Ben 2018'deki toplantıda da vardım. Daha sert eleştiriler vardı.”

“SÖYLEDİĞİNİZ ŞEYLERİN EYLEME GEÇMESİNİ BEKLİYORUZ”

Peki, AB tarafından yöneltilen eleştiriler neydi? Şahin bu soruya şu yanıtı verdi:

“Daha genel anlamda, demokrasi, insan hakları, temel hak ve hürriyetler konusunda eleştiriler var ama dozu daha yumuşaktı denebilir.”

AKP’nin eleştirilere karşı tavrı için CHP’li Şahin şu ifadeleri kullandı:

“Eleştiriler gelince (basın özgürlüğü, hukuk üstünlüğü) AKP'den 'biz eylem planı açıkladık içinde şu var bu var' yanıtı geliyor. Karşılarındaki kişiler de 'söylediğiniz şeylerin eylemselliği yok. Eyleme geçmesini bekliyoruz' diyorlar.”

“İLİŞKİLER AKP’NİN ALACAĞI KARARLARA BAĞLI”

AB – Türkiye ilişkilerinin ivmelenmesinin AKP’nin alacağı kararlara bağlı olduğunu kaydeden Şahin, “Ama şu var ki; çevredeki dış gelişmeler Türkiye'nin AB üyeliği konusunda biraz daha yardımcı olabilecek noktada. Gelişmeler Türkiye'nin önemini arttırdı. Türkiye, etrafındaki çatışmalara rağmen, çatışmalardan uzak bir barış adasına dönüştü. Aklıselimle ilerlemek lazım. Rusya - Ukrayna çatışmasındaki tarafsızlık politikası, eski dış politikaya dönülmesi anlamına geliyor. Bunlar olumlu gelişmeler” diye konuştu.