Gamze İlgezdi'den insan hakları raporu

CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi, 10 Aralık İnsan Hakları Günü öncesi hazırladığı raporla Türkiye'deki insan hakları krizine dikkat çekti.

"Adalet Bakanlığı verileri yaşama, çalışma, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakları başta olmak üzere Anayasal güvence altında olan eğitim, konut ve sendika hakkı gibi temel özgürlüklerin ihlal edildiğini ortaya koyuyor" denilen rapora göre ihlaller şöyle:

HAFTADA 230 BİN 483 KİŞİ ŞÜPHELİ OLDU

* Hemen her alanda hak ihlallerinin Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine çıktığı Türkiye’de, 2017 yılsonu verilerine göre Cumhuriyet Başsavcılıklarında soruşturma evresinde şüpheli olarak hakkında işlem yapılan kişi sayısı 11 milyon 985 bin 118’e ulaştı. Bu rakam 2006 yılında 2 milyon 943 bin 33’tü.

* 2006-2017 yılları arasında Cumhuriyet Başsavcılıklarınca haklarında soruşturma dosyası açılan yurttaşların sayısı yüzde 307 oranında artarken, geçtiğimiz yıl Türkiye’de haftada 230 bin 483, dakikada 23 kişi hakkında şüpheli sıfatıyla işlem yapıldığı ortaya çıktı.

* İfade özgürlüğünün genişletilmesi amacıyla TCK 301’de değişiklik yapılmasına rağmen, sanık olan kişi sayısında yüzde 43 artış yaşandı. Özellikle muhalif düşünceyi bastırmak için her fırsatta devreye sokulan 301’nci madde gereğince sanık olanların sayısı 2006’da 526 iken, 2017’de 754’e ulaştı. 2006-2017 yılları arasında 301 nedeniyle sanık olan toplam kişi sayısı ise 4 bin 21 olarak kayıtlara geçti.

CUMHURBAŞKANINA HAKARET SUÇUNDA PATLAMA

* 2003 yılında toplam 4 olan sanık sayısı 2017 yılı sonunda 6 bin 33’e ulaştı. Sanık sayısındaki yüzde 201 binlik artış, Cumhuriyet tarihinde kırılması güç bir rekorun da habercisi. 2003 -2006 yılları arasında Cumhurbaşkanına hakaret gerekçesiyle sanık lan kişi sayısı 109 iken, bu rakamın 2007-2014 yılları arasında önce 895’e, 2015-2017 yılları arasında ise 12 bin 168’e yükseldiği görülüyor.

* 2003-2006 yılları arasında Cumhurbaşkanına hakaret gerekçesiyle sanık sandalyesine oturan 15 yaşından küçük sadece 1 çocuk bulunurken bu rakam 2007-2014 yılları arasında önce 8’e, 2015-2017 yılları arasında ise 113’e yükseliyor.

* 2003-2006 yılları arasında hakaret gerekçesiyle hakkında mahkumiyet kararı verilen kişi sayısı 31 iken, bu sayı 2007-2014 yılları arasında 243’e, 2015-2017 yılları arasında ise 3 bin 221’e yükseliyor.

ANAYASA’DA VAR, GERÇEK HAYATTA YOK

* Anayasal bir hak olan toplantı ve gösteri yürüyüşü en fazla ihlal edilen hakların başında geliyor. 2004-2017 yılları arasında 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa muhalefet ettikleri gerekçesiyle sanık olan kişi sayısı 156 bin 151’e ulaşmış durumda. 2004’te 6 bin 469 olan sanık sayısı, yüzde 65 artışla, 10 bin 686’ya yükselmiş.

* 2004 yılında 12-15 yaş grubuna mensup sanık sayısı 62 iken, bu sayı 2017 yılında yüzde 963 artışla 659’a yükselmiş. 2004-2017 yılları arasında sanık olan yaşı 15’ten küçük toplam çocuk sayısı ise 11 bin 998.

* Öte taraftan mahkum olan 12-15 yaş grubu çocuk sayısında ise adeta patlama yaşandı. 2004 yılında mahkumiyet verilen sadece 3 çocuk varken, bu sayı yüzde 4 467 artışla 137’ye yükseldi. 2004-2017 yılları arasında mahkum edilen 15 yaşından küçük çocuk sayısı ise 782 oldu.

* Toplantı ve gösteri yürüyüşüne muhalefet ettiği gerekçesiyle hakkında sanık sıfatıyla işlem yapılan 16-18 yaş grubu çocuk sayısında ise yüzde 80 artış yaşandı. 2004’te 504 olan sanık sayısı 2017’de 906’ya yükseldi. 2004-2017 yılları arasında sanık olan 16-18 yaş grubuna mensup toplam çocuk sayısı ise 16 bin 932 olarak kayıtlara geçti.

* 2004 yılında hakkında mahkumiyet kararı verilen 18 çocuk varken, bu rakam yüzde 639 artışla, 133’e yükseldi. 2004-2017 yılları arasında mahkum edilen 16-18 yaş grubu çocuk sayısı bin 110 olarak kayıtlara geçti.

* Veriler Türkiye’de eziyet, tehdit şantaj ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçlarında patlama olduğunu gösteriyor. Anayasal güvence altında olan yaşam hakkına yönelik ihlaller her geçen gün artıyor.

EZİYET SUÇLARINDA YÜZDE 373 ARTIŞ

* 2006-2017 yılları arasında bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışları gerçekleştirdiği iddiasıyla sanık sandalyesine oturan kişi sayısı 6 bin 63 oldu. 2006’da 147 kişi sanık olurken bu rakam 2017’de 695’e ulaştı. Eziyet suçlarındaki artış yüzde 373 oldu.

* Tehdit yaşam hakkına yönelik ihlallerin başında geliyor. 2006-2017 yılları arasında 2 milyon 341 bin 291 kişi bir ya da birden fazla kişiyi tehdit ettiği gerekçesiyle sanık oldu. Geçtiğimiz 12 senede tehdit suçlarında yüzde 240 artış yaşanırken, 2006’da 58 bin 651 olan sanık sayısı 2017’de 199 bin 295’e ulaştı.

* AKP döneminde şantaj suçlarında patlama yaşandı. Özellikle Ergenekon ve Balyoz davalarıyla başlayan kumpas sürecinden itibaren şantaj suçlarında devamlı yükselme olduğu görülüyor. 2006-2017 yıllarında şantaj nedeniyle sanık olanların sayısında yüzde 1.158 artış yaşandı. 2006 yılında şantaj nedeniyle sanık olan sadece 407 kişi varken, bu rakam 2017 yılında 5 bin 122’ye ulaştı.

KİŞİ HÜRRİYETİ TEHLİKEDE

* Geride bıraktığımız 12 senede “bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bıraktığı” gerekçesiyle sanık olanların sayı 281 bin 564 oldu. 2006 yılında bu suçtan ötürü sanık olan kişi sayısı 6 bin 762 iken, 2017 yılında bu rakam yüzde 314 artışla 27 bin 966’ya ulaştı.

* Türkiye’de artış gösteren intihar vakalarıyla birlikte “intihara yönlendirme” suçunda da artış yaşandığını gösteriyor. Adalet Bakanlığı verilerine göre 2006-2017 yılları arasında bu suçtan ötürü sanık olan kişi sayısındaki artış yüzde 753’e ulaştı. 2006’da sadece 15 olan sanık sayısı 2017’de 128’e ulaştı.

* Göçmen kaçakçılığı suçlarındaki artış yüzde 211’e ulaştı. 2006’da, 2 bin 122 kişi sanık olurken, bu rakam 2017’de 6 bin 593’e ulaştı. İnsan ticareti konusunda merkez ülke konumuna gelen Türkiye’de, geride bıraktığımız 12 senede 17 bin 866 kişi insan ticareti nedeniyle sanık oldu. Yüzde 146 artış görülen insan ticareti vakalarında 2006’da 294 olan sanık sayısı 2017 sonunda 724’e ulaştı.

* Organ veya doku ticareti yaptığı gerekçesiyle sanık olan kişi sayısında patlama yaşandı. Sanık sayısında yüzde 1.650 artış yaşandığı Türkiye’de, 2006’da 10 olan sanık sayısı 2017’de 175’e ulaştı.

KONUT DOKUNULMAZLIĞI İHLALLERİ YAYGINLAŞIYOR

* 2006-2017 yılları arasında konut dokunulmazlığını ihlal ettiği gerekçesiyle sanık olanların sayısı yüzde 674 artışla 779 bin 426’ya ulaştı. Geçtiğimiz yıl saatte 10 kişi konut dokunulmazlığını ihlal ettiği gerekçesiyle sanık oldu. Buna göre 2006’da 10 bin 655 olan sanık sayısı da 2017’de 82 bin 438’e yükselmiş oldu.

* Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla, iş ve çalışma hürriyetini ihlal eden kişi sayısı yüzde 23 artışla 24 bin 911’e ulaştı. 2017’de bu suçtan ötürü sanık olanların sayısı bin 241 olarak kayıtlara geçti.