Cumhuriyet tarihinin en şanssız kuşağı 90’larda doğanlar

Eğitim hayatları boyunca sayısız kez sınav sistemi değişti, 2003’ten 2018’e dek üniversite sayısı 77’den 206’ya çıktı. Bu kuşak için üniversite okumanın ayrıcalığı azaldı.

Ancak yine de üniversite okumak sadece bir iş bulabilmek için elzem. Diğer kuşaklardan farklı olarak hem geleceksiz hem güvencesiz, hem de borçlular. Sadece bir iş bulabilmek için girdikleri üniversiteden sırtlarında on binlerce lira borçla çıkıyorlar.

Mezun olduklarında uzun süre iş arıyorlar, kimisi iş bulsa da ailesinden ayrı bir hayat kuramıyor. Çoğu 30’lu yaşlarına kadar ailesine bağımlı yaşamak zorunda kalıyor. 20’li yaşlarında olanların durumuna mercek tuttuk…

3’ÜNDEN BİRİ NE EĞİTİMDE NE İSTİHDAMDA

Türkiye’de 20’li yaşlarında 11 milyon 701 bin genç bulunuyor. Bu gençlerin yüzde 14,1’i sadece eğitim görüyor. Yüzde 40,6’sı çalışıyor veya iş arıyor. Yüzde 9,6’sı hem çalışıyor ya da iş arıyor, hem de eğitim görüyor. Ancak istihdam yaratma yeteneğini kaybeden ekonomi tam 4 milyon 75 bin genci adeta yutmuş durumda. Zira 20’li yaşlarındaki gençlerin yüzde 34,8’i ne eğitim görüyor ne de çalışıyor. Eğitim de görmeyen, aynı zamanda çalışmayan bu gençlerin 1 milyon 896 bini 20-24 yaş arasındayken, 2 milyon 179 bini 25-29 yaş arasında. Gençlerin çoğu üniversiteden mezun olduktan sonra bir süre iş arıyor ve ümidini kaybedip eve kapanıyor. Ancak özellikle genç kadınlar için üniversite toplumsal nedenler yüzünden hala bir hayal. Çünkü ne eğitimde olan ne de çalışan 20’li yaşlarındaki gençlerin yüzde 72’si kadın.

İŞSİZLİĞİ ERTELEYEN ADRES: ÜNİVERSİTE

1923’ten 2003’e kadar 77 üniversitesi olan ülkede AKP döneminde 2018’e kadar 129 üniversite açıldı. Herhangi bir üniversiteye girmek emek piyasasındaki rekabet nedeniyle iş bulabilmek için elzem hale gelmiş durumda. Ancak üniversite mezunu olmak da gençler için bırakın iyi bir işi, herhangi bir iş garantisi sunmuyor. Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) verilerine göre 20’li yaşlarında olup örgün şekilde lisans eğitimi gören 1 milyon 459 bin genç bulunuyor. Buna önlisansta, ikinci öğretimde, açık öğretimde okuyan, yüksek lisans veya doktora yapan üniversiteliler de dahil edildiğinde sayı 4 milyon 334 bini buluyor. Ancak Türkiye ekonomisi birkaç yıl içinde mezun olacak olan bu gençlere istihdam yaratabilecek mi? Bunun için son 5 yılda üniversiteli istihdamına mercek tuttuk. Yıllara göre üniversiteli istihdamı şu şekilde;

2015 Kasım: 5 milyon 819 bin
2016 Kasım: 6 milyon 86 bin
2017 Kasım: 6 milyon 514 bin
2018 Kasım: 6 milyon 863 bin
2019 Kasım: 7 milyon 328 bin
5 yılda yaratılan ilave kapasite: 1 milyon 509 bin
20’li yaşlarındaki üniversiteli sayısı: 4 milyon 334 bin

Verilere göre üniversitelerde 20’li yaşlarında olup birkaç yıl içinde mezun olmayı bekleyen 4 milyon 334 bin 20’li yaşlarında genç bulunurken, geçmiş 5 yılda üniversiteli istihdamı sadece 1 milyon 509 bin kişi artabildi. Başka bir ifadeyle önümüzdeki 5 yıl istihdam kapasitesi aynı hızda artarsa bugün üniversite eğitimi gören gençlerin yaklaşık yüzde 65’i iş bulamayacak. Böylece ya işsiz olacak ya da evde oturan ne eğitimde ne istihdamda ordusuna eklenecek.

AİLEYE BAĞIMLILIĞI EN YÜKSEK KUŞAK

BirGün'den Ozan Gündoğdu'nun haberine göre; Üniversite eğitiminin iş bulmak için zorunluluk haline gelmesiyle gençler iş hayatına ancak 20’li yaşlarının sonuna doğru atılmaya başlıyorlar. Hatta bir kısmı ise bunun için 30’lu yaşlarını bekliyor. YÖK verilerine göre üniversite eğitimi gören 314 bin kişi 29 yaşında. Üstelik üniversiteden mezun olunduktan sonra da hemen iş bulmak diye bir şey söz konusu değil. Bu süreçte uzun süre bekleyebilen şanslı sayılıyor. Bir çok genç standartlarını düşürerek düşük ücretli işlere tamah ediyor. Eskiden üniversite mezunu İŞKUR’un yerini bilmezken, bugün İŞKUR şubeleri üniversitelilerin uğrak yeri oldu. İŞKUR’un 2020 Ocak ayı raporuna göre 596 bin üniversiteli işsiz İŞKUR’a kayıtlı halde ve iş aramaya devam ediyor. Bu gençlerin 130 bini 1 yıldan uzun süredir İŞKUR’dan bir haber bekliyor.

İŞSİZLERİN YARISI 20'Lİ YAŞLARINDA

İŞKUR’un son raporu ocak ayına ait. Buna göre İŞKUR’a kayıtlı toplam 3 milyon 614 bin yurttaş bulunuyor. Bu kişilerin 1 milyon 695 bini başka bir hesapla yüzde 47’si 20’li yaşlarında. Bu gençlerin 364 bini 1 yıldan uzun süredir İŞKUR’dan haber bekliyor.