Deprem travmasını atlatmak mümkün mü?

Ülkemiz 1999 depreminin yaralarını sarmadan ondan daha büyük bir depremin şokuyla yıkıldı. Her deprem ardında büyük acılar bırakır. Yarattığı ekonomik yıkımdan belki de daha fazla psikolojik yıkımdan söz etmek gerekir. Olayın çok daha yeni olması nedeniyle geride kalanların yaşadığı şoku atlatması uzun zaman alabilir. Bu konuda neler yapılabileceğini kısaca özetlemek isterim.

DEPREMDEN SONRA NELER HİSSEDİLİR?

Depremi yaşayan bir kişi bir an önce tehditten uzaklaşmak, kaçmak ister ve öyle davranır. Korku anında verilen tepkiler içerisinde gerçek dışılık hissi, yabancılaşma ve tepkisizlik yani “dona kalma” diye tabir edilen durumlar gelişebilmektedir. Sonrasında ise bazı insanlar deprem anını ve ertesinde olanları tam olarak hatırlamakta zorluk çekebilirken, deprem sonrasında kişinin dünya ve kendisi ile ilgili düşünceleri de sarsılabilir. “Güvendeyim, bana bir şey olmaz” gibi inanışların yerini her an “kötü şeyler olacak hiçbir şeyi kontrol edemem” gibi olumsuz inançlar alabilir. Güvenlik algısını bozabilen bir felaket sonrasında kişi işlevsel olmayan nedenlere atıflarda bulunarak kendini suçlamaya, başkalarına öfke duymaya başlayabilir. Bununla birlikte travma tüm inançların bile sarsılmasına neden olabilmektedir.

DEPREM SONRASINDA GÖRÜLEN PSİKOLOJİK SORUNLAR NELERDİR?

Bunların başında akut stres bozukluğu ve travma sonrası stres bozukluğu gelmektedir. Bununla birlikte panik atak, panik bozukluğu, diğer kaygı bozuklukları, depresyon ve sorunlu yas tepkileri de yaşanabilmektedir.

Deprem gibi afetler sonrasında ortaya çıkan psikolojik bozukluklar kendisini daha çok istenmeyen anılar, rüyalar, olayı yeniden yaşar gibi hissetme, fizyolojik uyarılma ile olayı tekrar hatırlama, depremi hatırlatan durumlar ve yerlerden kaçınma ya da bu gibi mekanlarda sıkıntı çekme belirtileri ile göstermektedir. Bu belirtilere ayrıca bulunduğu ortama yabancılaşma veya gerçek dışı olma hisleri, çabuk irkilme, öfke denetiminde zorlanma, uyku bozukluğu ve içe kapanma da eşlik edebilmektedir.

KİMLER DAHA ÇOK ETKİLENİR?

Yapılan çalışmalar afet sonrası psikolojik sorunların görülme sıklığının yüzde 20’lerde olabileceğini ortaya koyarken; kadınların, yaşı küçük olanların ve daha öncesinde psikiyatrik bozukluğu bulunanların bu durumdan daha fazla etkilendiğini göstermektedir.

ÇOCUKLAR NASIL ETKİLENİR?

Çocuklar bazen olayı oyunlarında yeniden canlandırabilirler. Bununla birlikte huzursuzluk, içeriğini anlatamadıkları kâbus, gece panik halinde korkuyla uyanma gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.

DEPREM TRAVMASINI NASIL ATLATABİLİRİZ?

· Öncelikle güvenli bir ortama yerleşmek,

· Sosyal yaşantıyı sürdürmek için çevreden destek almak, özellikle yas sürecinde cenazelere katılmak, dini ritüelleri yerine getirmek, yaşanan kayıplarla ilgili olarak başkaları ile konuşmak ve paylaşmak,

· Çocukları güvende hissettirmek, onlara yeteri kadar güvence vermek, konuşma ve oyun gereksinimlerini yerine getirmek gerekir.

· Acılar paylaştıkça azalır. Acıyı paylaşmak beklenmedik zamanda ortaya çıkan kaybın oluşturduğu öfke ve hüznün daha kolay atlatılmasını sağlar.

· Ancak yas çok zorlayıcı ve kişinin yaşantısını sürdürmeyi engelliyorsa, üzerinden çok zaman geçmesine rağmen acı çok canlı yaşanıyorsa ve kişi kendine zarar vermeyi düşünüyorsa profesyonel yardım alınmalıdır.

Travma sonrasında ve yas sürecinde ortaya çıkan depresyon, akut stres bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu ve diğer kaygı bozuklukları gibi bir psikiyatrik rahatsızlık için psikoterapi yöntemleri dışında etkin ilaç tedavileri de vardır.

UZMAN YARDIMI ALMAK GEREKLİ Mİ?

Travma sonrası ortaya çıkan genellikle çok şiddetli olmayan belirtiler bir süre sonra kendiliğinden de düzelebilir. Ancak kişi kendisi bu belirtilerle başa çıkmakta zorlanıyorsa profesyonel bir yardıma başvurabilir.

Tüm ulusumuzun başı sağ olsun!

Sağlıklı günler dilerim.

Sorularınız için:

Instagram: dr.bayramyildiz