Hipertansiyon ve tuz: Kadınlar neden daha riskli? 

Tuz söz konusu olduğunda, insanlar doğal olarak bunun kan basıncı üzerindeki etkisini düşünürler. “Yemeğimdeki çok fazla tuz tansiyonumu yükseltir mi?” diye sorarlar. Ancak çok fazla tuz tüketen herkes yüksek tansiyon hastası olmaz. Bunun bir nedeni, hipertansiyonun sodyum dışındaki faktörlerden kaynaklanabilmesidir; diğer kısım ise, sodyumun yani tuzun kan basıncı üzerindeki etkisinin, tuz duyarlılığı nedeniyle her birey için farklı olmasıdır.

TUZ DUYARLILIĞI (HASSASİYETİ) NEDİR?

Tuz duyarlılığı, kan basıncınızın tuz alımına nasıl tepki verdiğinin bir ölçüsüdür. İnsanlar ya tuza duyarlıdır ya da tuza dayanıklıdır. Tuza duyarlı olanların, tuza dirençli olanlara göre yüksek tansiyona sahip olma olasılığı daha yüksektir.

Bir kişinin tuza duyarlı mı yoksa tuza dayanıklı mı olduğunu ölçmenin birçok yolu vardır. Yöntemlerden biri, dört gün boyunca düşük sodyumlu bir diyet (günde yaklaşık yarım gram sofra tuzu) ve ardından dört gün yüksek sodyumlu bir diyet (günde yaklaşık 12 g sofra tuzu) yemeyi içerir.). Yüksek sodyumlu dönemin sonunda tansiyon en az %5 yükselirse kişide tuz hassasiyeti olduğu söylenir. Aksi takdirde, tuza dayanıklı veya tuza karşı duyarsızdır denir.

GÜNDE NE KADAR TUZ TÜKETMELİYİZ?

Küresel olarak, insanlar günde ortalama 9 ila 12 gram tuz tüketmektedir. Dünya Sağlık Örgütü kalp sağlığı için günde 5 gram tuz tüketilmesini önermekte ise de, Amerikan Kalp Sağlığı Derneği günde 2,3 gr. tuzun yeterli olacağını belirtmektedir.

TUZ DUYARLILIĞI (HASSASİYETİ) NEDEN ÖNEMLİDİR?

Tuza duyarlı bireyler, sürekli olarak sağlıksız bir yaşam tarzı yaşarlarsa veya yüksek sodyumlu bir diyet uygularlarsa, yüksek tansiyon , kardiyovasküler hastalık açısından daha fazla yüksek risk altındadır.

Amerikan Kalp Derneği, hipertansiyonu olan kişilerin yaklaşık %51’inde tuz duyarlılığının mevcut olduğunu bildirmektedir.

Başka bir çalışmada ise, yüksek tansiyonu olan Çinlilerin yaklaşık %60'ının tuza duyarlı olduğu bildirilmektedir.

İNSANLAR TUZA NEDEN DUYARLIDIR?

İnsan vücudundaki sodyum metabolizması böbrekler tarafından düzenlenir. Bu sistem esas olarak böbrekte ve damar düz kas hücrelerinde çalışır. Genetik geçmiş, yaş, ırk, cinsiyet ve tıbbi geçmişe bağlı olarak bu sistemdeki değişimler, tuza duyarlı bireylerin böbreklerinin fazla sodyumu atmasına engel olur. Dolayısıyla vücutta tuz birikir. Asyalı veya Afrikalı soydan olmak, ileri yaş ve kadın cinsiyet, yüksek tansiyona neden olan tuz duyarlılığının nedenleri arasındadır.

KADINLAR TUZA KARŞI NEDEN DAHA DUYARLIDIR?

Yapılan araştırmalarda kadınlarda bulunan östrodiol ve östrojen gibi cinsiyet hormonlarının tuza karşı duyarlılığı azalttığı, dolayısıyla tansiyon için koruyucu bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle menopozda bu hormonların azalması, kadınlarda daha fazla tansiyon yüksekliğine neden olmaktadır. Ayrıca henüz bilinmeyen bazı nedenlerle tuzu tutan aldosteron hormonunun fazla üretilmesi de bu duyarlılığı artırmaktadır.

TUZ DUYARLILIĞINDA HANGİ GENLER YER ALIR?

Genel popülasyonun yaklaşık %38'i, hipertansiyona neden olan ve böbreklerde tuzun atılmasını engelleyen ACE gen varyantı taşımaktadır. Bu nedenle bu insanlar tuza duyarlıdır. Tuz duyarlılığı ile ilişkili diğer iki gen ise NOS3 ve AGT genidir.

TUZA DUYARLIYSANIZ NE YAPMALISINIZ?

Tuza duyarlı kişiler, yüksek tansiyon ve buna bağlı kardiyovasküler hastalık riskini azaltmak için diyet sodyumuna daha fazla dikkat etmelidir. Diyetlerinde yüksek potasyumlu gıdaları artırırken yüksek sodyumlu gıdaları sınırlamalıdırlar:

Daha fazla sebze ve meyve yiyin. Bu yiyeceklerin genellikle sodyumu düşük ve potasyumu yüksektir.
Daha fazla taze yiyecek ve daha az işlenmiş yiyecek yiyin. Çünkü işlenmiş gıdalarda daha fazla sodyum vardır.

Çok fazla unlu mamul yemekten kaçının. Çünkü hamur kabartma tozlarında bile hafife alınamayacak kadar sodyum vardır.

Alışveriş yaparken, Besin Değerleri etiketini okuyun, böylece sodyum oranı düşük gıdaları seçebilir ve yüksek sodyum içeren gıdalardan kaçınabilirsiniz.

Restoranlarda yemek yerken, yemeğinize tuz eklenmemesini isteyin ve mümkünse daha düşük sodyumlu seçenekler sipariş edin. Hazır yiyeceklere tuz eklemeyin

Peynir, zeytin ve turşu gibi tuz içeriği yüksek yiyeceklerden kaçının.

Yemeğinizin tadına bakmadan tuz atmayın.

Çocuklarınızı şimdiden tuzsuz ya da az tuzlu yemeye alıştırın.

Sağlıklı günler dilerim.

Sorularınız için:

Instagram: dr.bayramyildiz