Yurttaşın Yararına Hal Yasası Çıkartılmalı

Gıda fiyatlarını artıran etmenlerin başında spekülasyonlar, gıda tedarik zincirinde kamu kontrolünün yitirilmesi, kalite kaybı ve buna bağlı israf başı çekiyor. Bunların en yoğun yaşandığı yerler Gıda halleri. Gıda halleri, gıda sisteminin üzerinde çok büyük bir yük oluşturuyor, bağlantısallığı çok fazla artırıyor. Yıllardır her kriz anında çıkartılacağı söylenen Hal Yasası’ndan ortada eser yok, yasada ne olduğu da belli değil.

GIDA HALLERİ GIDA GÜVENLİĞİNDEN ÇOK UZAKTA

Mevcut gıda halleri çok eski yapılar. Şehir içinde gıda depolanmaya artık uygun olmayan, altyapısı gıda güvenliğini sağlamak için çok yetersiz, spekülasyonların ve kayıt dışılığın yoğun olduğu alanlar. Türkiye’de bu alanların artık doğru bir şekilde tasarlanması, uygun yerlere inşa edilmesi, gerekli teknolojik ve ulaşım altyapısının da bu alanlarda devreye alınması gerekiyor.

Gıda; tarladan gıda haline gelene kadar birçok aracının elinden geçiyor. Gıda halinden yurttaşa ulaşana kadar da yine birçok aracının elinde dolaşıyor. Bu alanlarda kamu varlığının zayıf olması, aracıların ve halcilerin ortak hareket ederek spekülasyonlar yaratması, gıda tedariğini daraltması gıda fiyatlarını yukarıya taşıyor.

Öte yandan gıda denetimlerinin de çok zor olduğu alanlar burası. Altyapıları uygun değil, Tarım ve Orman Bakanlığı bu alanlarda çalışan yurttaşları sürekli olarak eğitemiyor. Nitelikli bir denetim yapılsa ve gereği uygulansa işletmeler kapatılacağı ya da büyük cezalar alacağı için gıda fiyatları daha da artacak. AKP hükümeti yerel yönetimler, meslek odaları, sendikalar, akademisyenler ve ilgili diğer kurumlarla ortak bir masa etrafında yeni bir gıda hal düzeni planlamalı.

RAYLI SİSTEM VE BLOKZİNCİRLE HEM BİRBİRİNE HEM GIDA SİSTEMİNE BAĞLANMALI

Bu alanlar birbirlerine raylı sistemle kesintisiz olarak bağlanmalı. Lastik tekerlek yerine raylı sistemlerle gıda taşımacılığı gerçekleştirilmeli ve TCDD lojistik alanında gıda aracılarını devreden çıkartmalı. TCDD bir anonim şirket yerine gıda taşımacılığına uygun altyapı ve taşıt üretimini sağlayabilen kamu yararına çalışan bir kamu kurumu pozisyonuna dönmesi gerekiyor.

Kayıt dışı üretim, lojistik ve satış gıda alanının en büyük sorunu. Bunu önleyebilmek için gıda sistemine blokzincir teknolojisini dahil etmek gerekiyor. Gıda üretim, lojistik ve satış verilerinin de işleneceği, saklanan işlemin değişmez ve değiştirilememesi, izinsiz erişime ve sızıntıya karşı koruma amacıyla belirli bilgilerin gizlenmesi, kullanıcının herkes yerine sınırlı sayıda yetkili tarafından bilinmesi gibi güvenlik kısıtlamalarının sağlandığı bir blokzincir izlenebilirlik sistemi kurmalı. Bu sistemin kontrolü de kurulması gereken Ulusal Gıda Güvenliği Kurumu’nda olmalı.

Bu adımlar atılmadıkça gıdanın tarladaki fiyatıyla etiket fiyatı durmadan açılmaya, gıda israfı artmaya, yurttaş açlığa mahkum olmaya devam edecek.