Kürt seçmende yaşamdan memnuniyetsizlik ve yoksulluk

Kurdish Studies Center (Kürt Çalışmaları Merkezi) tarafından yayınlanan “Kürtlerde Değerler ve Tutumlar Araştırması 2021” başlıklı rapor birçok konuda geniş bir şekilde Kürt seçmenin fotoğrafını ortaya koyuyor. [i] 11 ilde 1369 kişiyle gerçekleştirilen görüşmelerde elde edilen verilerden hareketle hazırladığım yazılara Kürt seçmen arasında yaygın olarak gözlemlenen yaşam memnuniyetsizliği ve yoksulluk konularıyla devam ediyorum.

Hayattan Memnuniyet

Kürt seçmenin hayattan memnuniyeti genel Türkiye ortalamasına göre düşük seviyede kalıyor. Araştırmada 10 üzerinden sorulan yaşam memnuniyeti sorusuna verilen yanıtların ortalaması alındığında, Kürt seçmenin ortalaması sadece 3.8 olarak gerçekleşmiş.

Yüzdelik dilimlere göre incelendiğinde Kürtler arasında yaşam memnuniyetinin ne derece düşük olduğu daha net anlaşılıyor. Kürtler arasında hayat memnuniyet düzeyi düşük seviyede olanların oranı %50’yi aşarken (%56), Türkiye genelinde bu oran %34 seviyesinde. Hayattan yüksek düzeyde memnun olanların oranı Kürtler arasında Türkiye genelinin altıda biri ve sadece %6 olarak ölçülmüş. Diğer bir ifadeyle Kürtlerin %94’lük ezici çoğunluğu hayatından tam anlamıyla memnun değil.

GELİR DÜZEYİ VE HAYATTAN MEMNUNİYET

Yaşam memnuniyeti düzeyini açıklayan en önemli değişkenler arasında temel ihtiyaçların karşılanabilmesi yer alıyor. Bunun ön koşulu ise yoksulluk seviyesinin üzerinde gelir düzeyine sahip olmak. Araştırma sonuçları ise Kürt seçmenler arasında yoksulluğun çok yaygın bir gerçek olduğunu ortaya koyuyor.

Hane geliri 3 bin TL’nin altında olan kişilerin oranı %41’i buluyor. Bu grup çok düşük gelir grubu olarak tanımlanıyor. Çok düşük gelir grubunu düşük gelir grubunda yer alan düşük gelirliler izliyor (%40). Bu gruptaki katılımcıların hane geliri 3 bin TL – 5 bin TL arasında değişiyor. Hane geliri 5 bin TL’nin üzerine çıkabilen Kürt seçmen oranı sadece %19.

Türkiye’de 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 4 bin 928 liraya ulaşmışken, Kürt seçmeninin 5’te 4’ününün açlık sınırına yakın veya altında bir gelire sahip olduğunu beyan etmesi yoksulluk sorununun ne derece derinleşmiş olduğunu ortaya koyuyor.

Hayattan memnuniyet seviyesi ile gelir düzeyi birlikte incelendiğinde elde edilen bulgular hayattan memnuniyet ve gelir arasında pozitif bir ilişkinin varlığına işaret ediyor. Hayattan memnuniyeti düşük olanlar düşük gelirliler arasında %67’ye çıkarken bu oran yüksek gelir düzeyi grubunda %49’a düşüyor. Hayatından çok memnun olanların oranı düşük gelirlilerde %5 olarak ölçülürken, yüksek gelirliler arasında %21’e ulaşıyor.

En memnuniyetsiz gruplar: Gençler, bekarlar, az dindarlar, solcular ve HDP’liler

Hayattan memnuniyet konusunda araştırmalarda önemli etkisi gözlemlenen birçok önemli değişkenden bahsetmek mümkün. Gençlerde geleceğe dair belirsizlik kaygısı daha yüksek olduğu için, gençler orta yaşlılar ve üst yaş grubundan daha az memnun olmaya yatkın. Aynı durum evlilere kıyasla bekarlar için de geçerli.

Dinler, mensupları için kendi hayatlarında yaşadıkları tüm sorunlara belirli anlamlar yükleyen inanç sistemleri olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla belirsizlik azaldığı için dindarlarda memnuniyet eğiliminin sekülerlere göre daha yüksek olması beklenir.

Sağ ideolojiye sahip kişiler arasında mevcut düzen ve sistemi olumlama ve meşrulaştırma daha yaygın. Bu nedenle sağcıların kendini sola yakın görenlere kıyasla daha yüksek memnuniyet düzeyine sahip olmaları muhtemel görülür. İktidar partilerine oy veren kişiler için de bu beklenti sabit.

Araştırma sonuçları tüm beklentileri karşılıyor. Gençler en düşük memnuniyet ortalamasına sahip yaş grubu. Bekarlarda memnuniyet ortalaması evlilerden 1 puan düşük. En düşük ortalamalar az dindarlar ve solcularda. Az dindarlar çok dindarlardan 1.5 puan, solcular sağcılardan 2 puan düşük ortalamaya sahip. En memnun Kürtler iktidar partisine oy veren Kürtler (5.1). Memnuniyet seviyesinin geçer nota ulaştığı tek grup AK Partililer. HDP’liler arasında memnuniyet 2 puan geriliyor (3.1).