Tüketici güven endeksi ve AK Parti oyu

TÜİK tarafından aylık periyotta ölçülen tüketici güven endeksi, tüketicilerin (seçmenlerin) hane ve ülke ekonomisine dair geçmiş, mevcut durum ve gelecek beklentilerini ölçüyor. Birçok sorudan oluşan bu anket, tüm soruların tek bir endekste toplanmasıyla aylık olarak takip ediliyor.

Tüketici güven endeksi tüketicilerin ekonomik değerlendirmelerini iyimserlik-karamsarlık skalasında yansıtıyor. Ölçeği 0-200 aralığında değişen bu endekste 100’ün altında kalan rakamların karamsarlığı, 100’ün üzerindeki verilerin iyimserliği temsil ettiği kabul ediliyor.

Tüketici Güven Endeksi ve Ekonomik Değerlendirmeler

Türkiye’de tüketici güven endeksi kriz yaşanmayan koşullarda 100’e ancak yaklaşırken, kriz koşullarında 80 civarı ve altında seyrediyor. Fakat hiperenflasyona doğru gidilen ve geniş kitlelerin alım gücünün sert bir şekilde düştüğü ve giderek azaldığı 2022 şartlarında, endeks tarihin en düşük seviyesine indi. Nisan ayında bir önceki aya göre %7,3 oranında azaldı; Mart ayında 72,5 olan endeks, Nisan ayında 67,3 oldu.

Tüketici güven endeksini oluşturan ekonomik değerlendirme soruları incelendiğinde, seçmenin enflasyon, tasarruf ve harcamayla ilgili kalemlerde karamsarlıkta en dip noktaya yaklaştığı görülüyor. Ülke ve hane ekonomisine dair genel değerlendirmelerde de karamsarlık derinleşmiş.

Her bir sorunun 0-200 ölçekli olduğu ve 100’den aşağı rakamların karamsarlığı yansıttığı göz önünde bulundurulduğunda, “Gelecek yıl ev satın alma ihtimali”, “Gelecek yıl otomobil satın alma ihtimali”, “Gelecek yıl ev tamiratına para harcama ihtimali” ve “Gelecek yıl tasarruf etme ihtimali” kalemlerinde karamsarlığın neredeyse en dip noktaya, yani sıfıra yaklaştığı gözlemleniyor. Bu karamsarlığı şu şekilde tercüme etmek mümkün: “Seçmenlerin büyük çoğunluğu kazançlarının artık birikim ve harcama yapmaya değil, ancak karın tokluğuna yaşamak için yetebileceğini düşünüyor.”

“Son 1 yılda enflasyon”, “Son 1 yılda ülke ekonomisi”, “Son 1 yılda hane ekonomisi” başlıklarında da değerlendirmeler son derece olumsuz. Türkiye ekonomisinde 2021’de yaşanan yeni kur şokunun seçmenin üzerinde çok derin yaralar açmış görünüyor.

Tüketici Güven Endeksi: Nisan 2021-2022 Karşılaştırması

Son 1 yılda ekonomik değerlendirmelerin ne derece olumlu veya olumsuz yönde değiştiğini incelediğimizde yine harcama ve tasarruf başlıklarında en büyük düşüş gözlemleniyor. Gelecek yıla dair ülke ve hane ekonomisine dair beklentiler de 2021’e göre çok daha karamsarlaşmış. İktidarın enflasyon pahasına üretim ve istihdama odaklanmasının getirdiği tek olumlu sonuç, işsiz sayısında beklentinin görece iyimserleşmesi.

En büyük karamsarlaşma “Son 1 yılda enflasyon” ve “Son 1 yılda ülke ekonomisi” başlıklarında. %30’un üzerinde karamsarlaşma söz konusu. Karamsarlaşmanın %20’yi aştığı başlıklar ise “Gelecek yıl otomobil satın alma ihtimali”, “Gelecek yıl ev satın alma ihtimali”, “Son 1 yılda hane ekonomisi”, “Gelecek yıl hane ekonomisi beklentisi”. “Gelecek yıl ülke ekonomisi beklentisinde karamsarlaşma da %20’ye yaklaşıyor.

Veriler seçmende karamsarlığın artık kronikleştiğini gösteriyor. Hem son 1 yıla dair değerlendirmeler, hem de gelecek yıla dair beklentiler, seçmenler arasında iyimserliğin neredeyse ortadan kalktığını ve artık seçmenlerin tünelin ucunu göremediğini ortaya koyuyor. Seçmenlerin çoğunluğu mevcut ekonomik buhranın yükünü taşırken, daha önceki dönemlerden farklı olarak umudunu da kaybetmiş durumda.

İktidar artan enflasyon ve refah düşüşüne rağmen kalkınmasız büyüme mentalitesinden sıyrılamıyor. İktidar ekonomi çarklarını döndürmek için kendi elitlerinin zenginliğini artırmaktan başka bir yol bilmiyor. Bu kapsamda faiz politikasında diretiyor. Emek sömürüsü ve açık sınır politikasıyla ucuz işgücü sağlarken düşük faizli kredi ve ihalelerle kendi elitlerine servet aktarıyor. Düşük değerli Türk lirasının “nimetlerinden” faydalanarak yabancılara ucuz emlak ve vatandaşlık satışı yapıyor.

İktidarın inadına bağlı olarak ortaya çıkan tüm gelişmeler, enflasyonun hiperenflasyona dönüşeceği ve olası bir yeni kur şokuyla kartopu etkisi göstereceğine dair sinyaller yaratıyor. Halkın alım gücünü sıfıra indiren ve refahını ortadan kaldıran bu tabloyu seçmen artık görüyor ve büyük kitleler depresyon ve umutsuzluk içinde hapsediliyor.