Kültür ve sanata vergi darbesi...

Ülkemizde kültür ve sanata Atatürk döneminden beri önem verilmektedir. Mevcut Vergi Kanunlarında kültür ve sanatı teşviki eden düzenlemeler bulunmaktadır. Kültür ve sanatın son zamanlarda önemsizleştirilmesi bilinmektedir. Bu kez de AKP milletvekillerinin ortak imzası ile Meclis’e sunulan vergi kanunu teklifi ile kültür ve sanata vergi darbesi getiriliyor.

MEVCUT UYGULAMA

Bu amaçla Gelir Vergisi Kanunu’nun 18’ncı maddesinde ‘’serbest meslek kazançlarında istisnası’’ yani ‘’telif kazançları istisnası’’ düzenlenmiştir.

Düzenlemeye göre; yazar (müellif), çevirmen (mütercim), yontucu (heykeltıraş), elyazmacı (hattat), ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve buluşçuların (mucitlerle) ve bunların kanuni mirasçıları bu istisnadan yararlanmaktadır.

Bu yapıtlar; şiir, öykü (hikâye), roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeler, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerinden oluşmaktadır.

Kültür ve sanat eserlerinin; gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile buluş ikramiyelerinden (ihtira beratlarından) oluşması gerekir.

Bu yapıtların; satılmasından veya bunlar üzerindeki mevcut hakların devir veya temlik edilmesinden, kiralanmasından ya da kendi adına değerlendirmesinden gelir, yani kazanç elde edilmesi gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Bu istisnadan yararlanan kültür ve sanat insanları bu ürünlerden elde ettikleri kazançlardan dolayı hiç vergi vermedikleri anlamına gelmez. Sadece defter, belge (serbest meslek makbuzu) ve beyanname verme gibi bazı vergi ödevlerinden bağışık (muaf) tutulmuş olmaktadırlar.

Bu kültür ve sanat eserlerini alan gerçek ve tüzel kişi mükellefler Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’ncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre elde ettikleri bürüt hasılatları üzerinden yüzde 17 oranında gelir vergisi kesintisi yapıp ilgili vergi dairesine yatırmak zorundadırlar. Bürüt hasılatları üzerinden vergi kesintisi ödedikleri için de yani giderlerini vergiden düşmedikleri için de daha yüksek oranda vergi vermektedirler.

Örneklemek gerekirse; kadrolu yani ücret karşılığı olmaksızın telif kazancı şeklinde serbest meslek erbabı olarak gazete köşe yazarlığı yapan bir gazetecinin yazdığı makaleler nedeniyle elde ettiği gelir veya bir ressamın yaptığı bir tabloyu satmasından elde ettiği gelir nedeniyle bir vergi dairesine kayıtlı olmayacak ama satış veya hizmet karşılığından aldığı hasılat üzerinden vergi kesintisine tabi olacaktır.

Bunlar sadece birtakım formalitelerden yani fatura, fiş, defter, beyanname verme yükümlülüklerinden istisna tutulmaktadırlar.

YENİ DÜZENLEME

Kanun teklifi gerekçesinde beyannameli mükellefiyetlerin artırılması, yüksek gelir gruplarından daha fazla vergi alınması amaçlandığı amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, dünya örneklerinin incelendi, iyi uygulama örnekleri analiz edildiği ve vergi adaletinin sağlanması amacına hizmet eden çoklu dilimleri içeren tarifelerin uygulandığı gözlemlendiği belirtilerek; yüksek gelir elde edenlerden daha fazla vergi alınması sağlandığı ve mevcut tarifenin ilk dört dilimi korunmak suretiyle 500.000 TL’ye kadar gelir elde eden grupların vergi yüklerinde herhangi bir değişiklik yapılmadığı, bu miktarı aşan hasılatın vergiye tabi tutulması amaçlandığı belirtilmektedir.

YAPILMAK İSTENEN

Yapılan değişiklikle kültür ve sanatın daha yüksek oranda vergilendirilesi yoluna gidildiği görülmektedir. 500.000 TL’nin haddinin aşılıp aşılmadığının nasıl izleneceği teklifte belli değildir. Bu uygulamada kültür ve sanatın bundan sonra defter, belge ve beyanname vermeye doğru bir eğilim olduğu görülmektedir.

Kanun teklifinin bu şekilde yasalaşıp yasalaşmayacağını kesin olarak bilmemekle birlikte, AKP’nin şimdiye kadar uyguladığı kanun yapma tekniğinden anlaşılacağı üzere, bu düzenlemenin de geldiği gibi geçeceğini düşünebiliriz.

Sonuç olarak halen kesinti yolu ile bürüt geliri üzerinden yüzde 17 vergi kesintisi ile vergilendirilen kültür ve sanat genel esaslara göre vergi tabi tutularak vergi oranı yüzde 45’lere çıkartılmak istenmektedir.